Verbale knokpartijen Bergense raad lijken voorbij, maar inwoners zijn nog wantrouwend

De verstoorde bestuurscultuur was tijdens de gemeenteraadsverkiezingen vorig jaar het 'heetste hangijzer' in de gemeente Bergen. Het knetterde flink in debatten tijdens raadsvergaderingen, en de coalitie- en oppositiepartijen leken mijlenver van elkaar verwijderd. Grote bouwplannen waren meestal de splijtzwam. Ook sneuvelden er wethouders bij bosjes.

De jaren er voor werden al meerdere 'politieke doktoren' ingehuurd om de boel op het rechte pad te krijgen. Zo lieten Jos Feijtel en Friso de Zeeuw hun licht schijnen op verstoorde verhoudingen, en schreef Bernt Schneiders een rapport over hoe het beter kan.

Tekst gaat verder onder verwijzing.

Naast het geruzie in de raad, zorgden beslissingen die zij namen over de grote bouwprojecten er ook voor dat inwoners zich niet gehoord voelden. Gebrek aan échte participatie was een veelgehoorde klacht over de gemeente die op ramkoers leek te liggen met eigen inwoners. Menig bouwplan werd aangevochten bij de rechter, en het vertrouwen van inwoners in de politiek en het bestuur verdween.

Na jaren gebakkelei in de gemeente, gooide de nieuw gekozen raad het in 2022 over een andere boeg: onder aanvoering van informateur Theo van Eijk werd er afgestapt van een coalitie en oppositie in de raad, en is er met succes een raadsbreed akkoord op hoofdlijnen gesmeed. Dat akkoord 'leeft' nu bijna een half jaar, en het bevalt.

Tekst gaat verder onder foto.

Dat zeggen fractievoorzitters Mariella van Kranenburg (Ons Dorp) en Peter van Huissteden (PvdA). "Een raadsbreed akkoord werkt alleen als je je ego opzij zet", analyseert Van Kranenburg, die met haar partij de verkiezingen won. "We gunnen elkaar nu wat. Je merkt dat dossiers niet meer op het spits gedreven worden. Besluiten zijn meestal unaniem."

"Omdat niet alles is dichtgespijkerd, kan je ook makkelijk schakelen als er actualiteiten zijn." Ook 'nestor van de raad' (langstzittend raadslid, red.) Van Huissteden ziet voordelen van de gezamenlijke koers: "Het speelveld is gelijkwaardiger. Dat komt ook omdat we geen partijgebonden wethouders hebben. Dat is wel even wennen, maar komt het debat ten goede."

Zakencollege

Bergen heeft namelijk een zakencollege. Wethouders konden solliciteren op de functie. "We hebben ze uitgezocht op hun competenties", legt Van Kranenburg, die voorzitter was van de sollicitatiecommissie, uit. "Wij moeten ze duidelijke opdrachten meegeven over wat wij als raad willen. Zij vertalen dat naar voorstellen waar ze dan een meerderheid voor moeten zien te krijgen", aldus Van Huissteden. "Of ik een raadsbreed akkoord anderen zou adviseren? Vraag me dat over twee jaar nog eens."

Burgemeester Voskuil maakt complimenten aan alle raadsleden, die zijn er volgens hem in geslaagd om in de afgelopen maanden over hun eigen schaduw uit het verleden heen te stappen. "Je ziet het ook in de hoeveelheid unanieme besluiten die de afgelopen maanden zijn genomen. Niet allemaal, maar wel een heleboel en dat is echt een mooi teken."

Tekst gaat verder onder video.

Maar heeft de rust die teruggekeerd lijkt in de raadszaal, effect op het herstel van vertrouwen van inwoners in het bestuur en politiek? Dat was wel een van de doelen van de nieuwe gemeenteraad, onder meer door participatie beter vorm te geven.

Lullige erfenis

De Manifestgroep (zie kader hieronder) sprak na de verkiezingen de hoop uit dat het vertrouwen hersteld wordt. "Maar zo ver is het nog niet", aldus Mareike Naumann, een van de leden. "Deze raad is opgezadeld met een enorm lullige erfenis van de raad en bestuurders van voorgaande jaren. En wat ze daarmee gaan doen, dat moet nog blijken."

"Iedereen is vriendelijk als je met ze in gesprek gaat, maar dat waren de vorige wethouders ook. Het valt of staat met betere participatie. Zoals het tot nu toe is gegaan: dat er eerst een plan bedacht wordt en dat je daarna mag zeggen wat je er als inwoners van vindt. Dat is geen participatie."

Tekst gaat verder onder kader.

Het manifest dat de groep eerder aanbood, heeft inmiddels een opvolger gekregen. "We hebben eind vorig jaar een notitie met aanbevelingen voor 'betekenisvolle participatie' aan de raadsfracties en het college gestuurd, met de wens met hen hierover in gesprek te gaan. Tot op heden hebben we slechts van één fractie een ontvangstbevestiging ontvangen. Dat stemt niet hoopvol."

Lakmoesproef

"En het afgelopen half jaar zijn de 'hete hangijzers' ook nog niet aan bod gekomen in de raad." Die komen er wel aan, en die onderwerpen en projecten zullen als een soort lakmoesproef gaan gelden voor het vertrouwen in het bestuur. "Hoe daar mee wordt omgegaan, zegt alles", stelt Naumann namens de Manifestgroep.

Ook raadsleden Mariella van Kranenburg en Peter van Huissteden erkennen dat de 'spannende' dossiers nog moeten komen dit jaar, en dat de besluiten daarover van invloed zullen zijn op het vertrouwen.

Raad van State

"Ik denk dat je vertrouwen terugwint door als raad daadkrachtig te zijn, en dat je er geen rommeltje van maakt", stelt Van Huissteden. "Dat stond natuurlijk volop in de media. Dossiers bleven terugkomen in de raad, en steeds die gang naar de Raad van State. Daar moeten we vanaf. Maar het kost tijd."

Dat vertrouwen terugwinnen tijd kost, vindt ook Van Kranenburg. "We zijn pas een half jaar in deze setting bezig. Straks als de voetbalfusielocatie in de Egmonden en de invulling van het Plein in het centrum van Bergen aan bod komen, zullen we hopelijk resultaten zien."

Kansen om het anders te doen

En daar liggen wat de Manifestgroep betreft inderdaad de kansen voor het bestuur. "Hoe ze straks met de bouwplannen op het Plein omgaan bijvoorbeeld. Dat is voor hen een kans om te laten zien dat ze het echt anders willen en doen. Die plannen moeten over, vinden wij."

"Er ligt nu een voorstel waarbij inwoners weer buitenspel worden gezet, en waarna alleen een gang naar de rechter als optie overblijft", stelt Naumann. "Ga hierover een traject van échte participatie in. De deur staat open. Praat met ons."

Met beleidsregels voor betere participatie gaat de raad volgens Mariella van Kranenburg juist binnenkort aan de slag. "We hopen door goede participatie vertrouwen terug te krijgen, want dat is natuurlijk wat er echt aan heeft geschort de afgelopen jaren."

"Alle dossiers zijn daar in feite op vastgelopen. Het draagvlak was minimaal en mensen voelden zich overdonderd. We willen dat aan het begin van een project meer tijd wordt gegeven aan luisteren naar inwoners. Al kan je ze het nooit allemaal naar het zin maken."

Ruimtelijke ordening

"Want ook na participatie krijg je niet iedereen mee", weet Peter van Huissteden. "Wij moeten als raad zeggen: 'we willen dat het college het zo en zo gaan uitvoeren'. En als dat zo uitgevoerd is, dan moeten we het er als raad niet nog een keer over gaan hebben, als blijkt dat een inwoner het er niet mee eens is."

"Je merkt dat wanneer het over ruimtelijke ordening gaat, dat dat heel erg leeft. De naaste omgeving vindt men van belang. Daar moet je mee dealen, maar ook de rug recht houden als er een besluit is genomen", aldus Van Huissteden.

'Pudding'

"De wil om het echt anders te doen is er, die bespeur ik bij iedereen in de raad", stelt Van Kranenburg. "Alleen: 'The proof of the pudding' is in de uitvoering; het bewijs is straks pas te zien in onze daden."

Burgemeester Voskuil heeft er in ieder geval vertrouwen in dat de raad, met de andere wind die er nu waait, ook de heikele dossiers aan kan. En dan komt het vertrouwen in het bestuur ook weer terug, stap voor stap.