Vergrijzing en jongeren die wegtrekken uit de regio: het zorgt voor kopzorgen in de Kop van Noord-Holland. Nu al moeten bedrijven heel erg hun best doen om (hoog)opgeleid personeel te vinden en daar zullen ze in de toekomst alleen maar meer moeite voor moeten doen. Met diverse projecten wordt geprobeerd de jeugd te behouden, maar ook dat heeft gevolgen. Want waar moeten ze wonen met het huizentekort, en hoe zit het met andere voorzieningen?
Wanneer je naar de kale cijfers kijkt, wordt het probleem al snel duidelijk. Neem de grootste stad van de Noordkop, Den Helder. Ondanks een stijging van het aantal geboortes en een lichte groei van de bevolking, is de verhouding tussen jongeren en ouderen die met pensioen gaan flink scheef.
Tien jaar geleden was namelijk bijna 22 procent (12.573 personen) van de inwoners van Den Helder 20 jaar of jonger. Daartegenover was 16,4 procent (9.390) van het inwonertal 65 jaar of ouder en daarmee pensioengerechtigd. Een kanttekening is dat marinepersoneel vroeger veel eerder met pensioen kon (vanaf hun 50ste ongeveer), waardoor Den Helder relatief gezien meer gepensioneerden telt dan andere gemeenten.
Omgedraaid
Maar nu, in 2021, zijn de zaken omgedraaid. Er zijn nu meer gepensioneerden (23,3 procent, exact 13.171 mensen) dan jongeren tot 20 jaar (19,5 procent oftewel 11.008 personen). Bovendien is het totaal aantal inwoners met 821 mensen gedaald tot 56.582 personen. Zorgelijk, omdat zij op termijn de gepensioneerden moeten 'vervangen' op de arbeidsmarkt. Daarbij is er in Den Helder geen hoger onderwijs (alleen een mbo-school) en moeten havo- en vwo-leerlingen naar Alkmaar, Amsterdam of Friesland als ze verder willen studeren. Het gevolg is dat jongeren elders hun netwerk opbouwen en vaak niet terugkeren in de regio.
Op de kaart hieronder zie je per gemeente hoe het inwonertal in de eerste helft van 2021 is veranderd.
De eerste gevolgen zijn al merkbaar: in alle sectoren staan werkgevers te springen om personeel. Vooral in de technische sector zijn veel mensen nodig, zowel hoog- als laagopgeleid. Ook de zorg zoekt naarstig naar mensen, net als agrarische bedrijven en werkgevers in de groenvoorziening en de logistiek. "We zien dat van de 8.000 online-vacatures die we in augustus 2021 telden en open stonden in de regio Noord-Holland Noord, liefst 42 procent van een technisch beroep zijn", zegt Erik Stam van uitkeringsinstantie UWV. "Ook zien we dat deze vacatures langer open staan en dus moeilijker te vervullen zijn."
Ook de middelbare scholen in de regio proberen voor te sorteren op het toekomstige grote tekort aan leerlingen; ze zoeken uit of scholen met elkaar kunnen samenwerken. "Als we niks doen, dan bestaat de kans dat we elkaar in de regio gaan beconcurreren en dat moet je niet willen", zo zei Reinier de Voogd van Scholen aan Zee tegen Noordhollands Dagblad. "De krimp is er. We kunnen moeilijk mensen oproepen om meer kinderen te krijgen. Het draait ook niet om het tegengaan van de krimp, maar hoe ermee om te gaan."
Initiatieven
Met diverse initiatieven wordt geprobeerd jongeren in de regio te houden of juist naar de regio te trekken. In Den Helder worden bijvoorbeeld nieuwe opleidingen aangeboden (zoals de associate degree-opleidingen maritieme techniek en smart maintenance) en worden kenniswerkplaatsen opgezet waardoor hbo-studenten op locatie praktijkonderzoek kunnen doen. Composietbedrijven uit de regio hebben zich verenigd in een 'composietcluster' en werken zo intensief samen met onderwijsinstellingen en met het project Logmotion wordt geprobeerd het personeelstekort in de transport- en logistieksector terug te dringen.
Ook het huisartsentekort in de Kop van Noord-Holland wordt eerder groter dan kleiner. Als oplossing daarvoor werden aan de ene kant praktijken overgenomen door een bedrijf (Co-Med) dat vooral werkt met digitale spreekuren, en aan de andere kant werd geprobeerd een regionaal opleidingscentrum op te zetten. Drie praktijken (in Anna Paulowna, Breezand en Nieuw Den Helder) zijn inmiddels overgenomen door het bedrijf, al lijkt ook deze oplossing niet zaligmakend te zijn. Patiënten klagen dat er zo weinig een arts aanwezig is, andere huisartsen zien patiënten naar ze overstappen en er komt meer druk op de huisartsenpost. Deze week is een scholingsdriedaagse gestart, met hetzelfde doel: huisartsen in opleiding zo enthousiast maken over de Noordkop dat ze er na hun studie wellicht willen werken.
HR-manager Kees Mosch van het groenteveredelings-/zaadproductiebedrijf Bejo uit Warmenhuizen herkent de strijd van en zoektocht naar het vinden van personeel. "Wij hebben op zich een hoge instroom van jonge mensen, maar in ons personeelsbestand zitten veel mensen boven de 60 jaar. Per jaar stromen er zo'n 10, 15 mensen vanwege pensionering uit en dat worden er elk jaar meer. Wij hebben met name een gebrek aan agrarisch geschoold personeel. Maar dat niet alleen, we zoeken heel breed: bijvoorbeeld onderzoekers, administratieve medewerkers, IT-personeel, operators en mensen voor de technische dienst hebben we nodig."
Het is niet makkelijk, en hij merkt om zich heen dat vrijwel alle bedrijven moeite hebben om personeel te vinden. Mosch: "Het heeft voor een groot deel ermee te maken dat we mensen niet goed naar onze regio kunnen krijgen. En ook het vasthouden van jong talent is een uitdaging. Wij hebben gelukkig nog wel sollicitanten, maar het is anders dan tien jaar geleden toen we meer keuze hadden."
Meer woningen is volgens Mosch één van de oplossingen. "De provincie zet erg in op bouwen in de randstad, met als gevolg dat in sommige plaatsen in Noord-Holland Noord niet of nauwelijks kan worden gebouwd. Ik snap dat het landschappelijk karakter bewaard moet blijven, maar dat geldt niet voor alle landpercelen zoals 'grijze' akkers. En als je als regio wilt doorgroeien, zul je meer huizen moeten bouwen. Verhoging van de AOW-leeftijd is wat mij betreft uitstel van executie voor de uitstroom van oudere medewerkers."
Maar dan komen de volgende problemen om de hoek kijken: want waar moeten de jongeren wonen als ze eenmaal een baan in deze regio hebben gevonden? Met het huidige woningtekort zijn er al niet eens genoeg huizen voor de mensen die er nu wonen, laat staan als er meer bij komen. En ook andere voorzieningen voor bijvoorbeeld ontspanning, winkelen en sporten moeten als gevolg daarvan logischerwijs op peil blijven/worden uitgebreid.
Niets doen
En wat als we niets doen? Wat zijn de gevolgen? "Bij de zorg in bredere zin zie je het al", zegt directeur Thijs Pennink van Ontwikkelingsbedrijf Noord-Holland Noord. "Er is bijvoorbeeld geen huisarts te vinden, of er is sprake van uitgestelde zorg. Mensen komen op een wachtlijst als ze zorg nodig hebben. Op technisch vlak komt er een rem op de economische groei. Bedrijven kunnen hun capaciteit niet volledig benutten en de volgende fase is dat bedrijven energie moeten steken in innoveren en moeten automatiseren. Betrek jongeren, stel buitenlandse werknemers aan en ga mensen om- of bijscholen. Met de bestaande werknemers is het probleem niet op te lossen. Neem het energievraagstuk: we moeten investeren in zonnepanelen, maar er moeten ook mensen zijn om de panelen op het dak te leggen."
De Schager wethouder Jelle Beemsterboer is het met Pennink eens: "We moeten, nu en in de toekomst, heel anders gaan nadenken over arbeid in Nederland."
💬 Wil je niets missen uit de Noordkop?
- Tip ons met foto's, filmpjes en verhalen via [email protected] of whatsapp 06 30 09 30 03
- Blijf op de hoogte via onze Facebookgroep Nieuws uit de Noordkop en Texel. Reageer, discussieer en deel jouw nieuws.
- Volg de laatste berichtgeving altijd via NHNieuws.nl/Noordkop.
Tikfout gezien? Laat het ons weten via [email protected]