Ga naar Content

Wildgroei in Noord-Holland: last voor de mens of zegen voor de natuur?

Maaien, verhitten of het inzetten van varkens en honden: Noord-Holland vecht op allerlei manieren tegen wildgroei van planten. De Japanse duizendknoop beschadigt funderingen van huizen en op de Loosdrechtse plassen raken bootjes stuurloos door een Braziliaans aquariumplantje. Hoe gaan we in Noord-Holland om met zulke woekeraars?

Kees Blase harkt cabomba in de zomer van 2020 - Foto:

Degene die ooit besloot zijn vissenkom te legen in de Loosdrechtse plassen, had waarschijnlijk niet kunnen overzien wat het Braziliaanse aquariumplantje 'cabomba caroliniana' dat meekwam, zou aanrichten. Al jaren 'harkt' de Loosdrechtse Kees Blase vanuit zijn bootje de woekerende plant van de bodem om te voorkomen dat de hele plas dichtgroeit. 

"Je kan er niet meer in varen én je kan er zelfs niet meer in zwemmen: je benen kunnen erin verstrikt raken", vertelde Blase twee jaar geleden al aan NH Nieuws. Ook zegt hij dat de cabomba andere planten verdrukt, zoals de zwanenbloem en het waterdrieblad, die er volgens hem acht jaar geleden nog wel waren.

Inmiddels zijn er dankzij Blase, zijn buurtgenoten en de havens al grote delen van de plas ontdaan van het exotische plantje. "Maar het gebied van de Vuntus en de Raaisloot zijn nog steeds code rood", vertelt hij aan het begin van dit vaarseizoen.

Teisterend fonteinkruid

Met groter geschut wordt er gewerkt in het Gooimeer en het Markermeer. Daar teistert het welig tierende fonteinkruid menig watersporter, wat kan leiden tot gevaarlijke situaties. Boten − soms ook zelfs reddingsboten die snel ergens moeten zijn − krijgen de waterplanten in de schroeven en komen vast te zitten.

Lees ook

Stichting Maaien Waterplanten Randmeren haalt de planten in grote netten uit het water, die vervolgens geleegd moeten worden. Om efficiënter te kunnen werken, werken ze aan een machine die het maaisel via een automatische band omhoog kan brengen.

Kansloos

Is maaien ook de beste manier om met de waterplanten om te gaan? Ecoloog Harm van der Geest denkt van niet. "Voor het bestrijden is maaien een kansloze exercitie. Het zorgt er alleen maar voor dat je planten meer verspreidt als ze los gaan drijven."

Tekst gaat verder.

Maaiers op het Gooimeer in maart 2020 - Foto: NH Nieuws

Volgens hem kun je beter denken aan oplossingen als een verdiepte vaargeul waar geen planten in groeien, en een goede 'bewegwijzering' zodat boten weten waar ze wel en niet moeten komen. "In de Waddenzee kun je ook niet overal varen", zegt Van der Geest. 

Schoon water

Dat er zoveel fonteinkruid groeit, is volgens hem alleen maar een teken dat we schoner water hebben. De wateren zijn geen troebele, stikstof- en fosfaatrijke bak met water meer, waar algen zich te goed aan doen. Die betere waterkwaliteit wordt al zo'n dertig jaar nagestreefd, vertelt Van der Geest.

Anders dan de exotische cabomba, die andere soorten juist laat verdwijnen, is het fonteinkruid een voedingsbron voor heel veel andere planten en kleine vissen. De grootschalige aanwezigheid van het fonteinkruid is volgens Van der Geest alleen maar een tussenfase op weg naar een betere biodiversiteit.

"Ik denk niet dat je de planten meteen als vijand moet verklaren"

Ecoloog Harm van der Geest

Hij ziet dan ook geen probleem bij de wildgroei. "Het hoort bij het gebied. Ik kan me voorstellen dat het voor overlast zorgt bij watersporters, maar ik denk niet dat je de planten meteen als vijand moet verklaren."

Blaren

Ook zijn collega-ecoloog Lonneke Klein-Aarts, adviseur natuurontwikkeling en invasieve soorten, is ondanks dat ze zich bezighoudt met het bestrijden en beheersen van woekerplanten, niet 'antiplant'. Voor elke overlastgevende plant die weg wordt gehaald, komt er een ander stukje groen terug, vertelt ze. En ze gebruikt nooit gifstoffen.

Zo houdt ze met haar bedrijf ook de reuzenberenklauw in toom, een plant die bijvoorbeeld in Amsterdam Zuid-Oost aan de Buitensingel heel veel voorkomt. "Die is heel schadelijk voor je huid, als je die aanraakt en je komt daarna in het zonlicht, kun je enorme blaren krijgen. Dat is gevaarlijk voor kinderen die daar spelen."

Tekst gaat verder.

Ecoloog Lonneke Klein-Aarts bij een reuzenberenklauw - Foto: Lonneke Klein-Aarts

En ook de springbalsemien kan schade berokkenen: als deze plant in groten getale langs de waterkant groeit en afsterft in de winter, kan deze oever 'zwak' worden. Doordat planten de grond niet meer vasthouden, kan er van alles wegspoelen of kunnen er overstromingen optreden. 

Varkens en honden

Maar de bekendste boosdoener is toch wel de woekerende Japanse duizendknoop, berucht om zijn sterke wortels die kademuren, rioleringen, funderingen en straten omverwerpen.

Voor het beheersen van deze plant worden allerlei creatieve manieren bedacht, zoals het verhitten van de grond of het inzetten van bladluis. Ook grotere dieren worden erop losgelaten, zoals de varkens van Anoek Ursem uit Anna Paulowna. Die zijn de schrik van alle woekeraars: zelfs de onverwoestbare duizendknoop maakt geen enkele kans bij deze veelvraten. Verslaggever Matthijs Gemmink ging met Anoek en haar varkens op speurtocht. De reportage is vanmiddag te bekijken op NH Nieuws.

Tekst gaat verder.

Lees ook

Maar ook honden dragen hun steentje bij: ecoloog Klein-Aarts trainde er twee, die kunnen ruiken waar de plant in de grond zit, waardoor voorkomen kan worden dat deze groter groeit en zaden maakt.

De hondenspeurtactiek is handig om te checken of de grond 'schoon' is en er veilig gebouwd kan worden. Het is een speerpunt van Klein-Aarts: volgens haar moet er veel beter worden opgelet waar grond naartoe wordt verplaatst als we wegen, kabels en leidingen aanleggen. "Vervuilde grond, zo noemen wij het eigenlijk. Grond met asbest mag je ook niet zomaar ergens neerleggen."

Lees ook

Download de app

🔔 Blijf op de hoogte van nieuws uit jouw regio, download de gratis NH Nieuws-app via de App Store of de Google Play Store.