HOORN - Hoorn had gisteren volledig in het teken moeten staan van het standbeeld van J.P. Coen, maar rellen halverwege de avond overschaduwden de discussie over het beeld en de daden van de VOC-man. Wat is er gister precies gebeurd en hoe heeft het zo uit de hand kunnen lopen? En welke discussie is nu ondergesneeuwd? NH Nieuws blikt met een tijdlijn terug en spreekt met betrokkenen.
Vrijdagmiddag 17.00 uur - Het is druk op de Roode Steen. Niet alleen omdat de terrrassen vol zitten vanwege het mooie weer, maar er staat rondom het standbeeld van J.P. Coen een horde aan cameramensen en verslaggevers. Ze wachten op een statement van de actiegroep Coen is OK! Het duurt even voordat ze er zijn, maar dan stopt een bus bij het plein en zes demonstranten komen met vlaggen de bus uit. Iedereen is in afwachting, welke standpunten gaan zij aandragen? Het blijft stil. Het is een non-verbaal protest. Na een aantal minuten en wat foto's verder, stappen ze weer de bus in. Op naar de plek waar ze mogen demonstreren en de pers te woord mogen staan: de Noorderveemarkt.
Tekst loopt door onder de foto.
Vrijdagmiddag 18.00 uur - De betogers van Coen is OK! komen aan op de plek van de demonstratie. Het is rustig; er staat hooguit dertig man te protesteren. Een tegenvallende opkomst, aldus een betoger: "Veel Horinezen durven hun stem niet te laten horen. Maar ze hebben onze petitie wel ruim 2700 keer ondertekend."
De club die er staat is voor behoud van het standbeeld en wil de traditie en de cultuur van de stad in stand houden. "Het beeld hoort bij Hoorn. Het heeft met slavernij te maken, dat ontkennen we ook niet. Maar dan kun je heel Nederland wel platgooien. Iedereen mag z'n mening hebben, wij vinden dat-ie mag blijven staan."
Tekst loopt door onder de foto.
Vrijdagavond 18.15 uur - Er staan nog steeds bosjes met cameramensen op de Roode Steen. Het wachten is op een statement van de betogers van de tegenhangers van het standbeeld: 'Weg met JP Coen'. Maar even later blijkt die niet door te gaan bij het standbeeld en houden ze een statement tijdens hun demonstratie. De pers druipt af bij de Roode Steen.
Ondertussen is basisschoolleraar André uit Hoorn de 'last man standing' bij de demonstratie op de Noorderveemarkt. "Ik ben geen voorstander en ook geen tegenstander en ik wil vandaag met allebei in discussie", vertelt hij tegen onze verslaggever. "Wat ik wil is met mensen in gesprek gaan en een oplossing zoeken. J.P. is daar neergezet in de tijd dat men anders dacht. Als de gemeenteraad besluit dat-ie weg moet, dan moeten we dat doen. En anders actie ondernemen, zodat mensen die bezwaar hebben ermee kunnen leven." Daarna vertrok André naar het Pelmolenpad om naar de demonstratie van Weg met J.P. Coen te luisteren.
Vrijdagavond 19.00 uur - De demonstratie van Weg met J.P. Coen zou nu moeten beginnen op het Pelmolenpad, maar het is nog rustig. De betogers houden het protest omdat zij vinden dat Coen wordt verheerlijkt in Hoorn, terwijl hij bloed aan zijn handen heeft. Coen is volgens hen omstreden, omdat hij in de VOC-periode 15.000 mensen op de Banda-eilanden heeft vermoord. De eerste demonstranten druppelen het terrein op.
Tekst loopt door onder de foto.
Vrijdagavond 19.30 uur - Het protest begint. Er zijn toespraken, muziek en er wordt een gedicht voorgedragen. Er is veel emotie. Djerimo Holle spreekt onder meer het publiek toe over de onderdrukking in de tijd van J.P. Coen: "Trauma's, trauma's die mij nog geraakt hebben. Niemand die daar wat om geeft. Ze zeggen dat trauma's drie generaties lang duren. Wij zijn de derde generatie. Het houdt op. Genoeg is genoeg."
Er zijn ook demonstranten die willen dat Coen helemaal van de Roode Steen verdwijnt. "Ik wil wel dat het standbeeld het IJsselmeer wordt ingegooid. Of wordt weggehaald", vertelt één van hen. "Wat me boos maakt is dat als je Hoorn in rijdt, het eerste wat je ziet een bord is met daarop 'welkom in de Gouden Eeuw'. Daar moeten we mee stoppen. Het moet iets zijn waar we ons voor moeten schamen. We moeten het niet verheerlijken."
Bekijk hier een samenvatting van de twee demonstraties terug:. Tekst loopt door onder video.
200619_DEMONSTRATIE_SAMENVATING - NH Nieuws
Vrijdagavond 20.30 uur - De demonstratie van de actiegroep Weg met J.P. Coen is af. Iedereen verlaat rustig het Pelmolenpad. Maar ondertussen gaat het even verderop mis. Er staan opeens heel veel jongeren op de Keern. De sfeer is agressief. Mensen schreeuwen en er wordt met bakstenen gegooid. "Het is super onrustig. Er zijn rellen. Het is mogelijk misgegaan op het moment dat een aantal demonstranten niet naar het station, maar naar de stad liepen richting het Kleine Noord", meldt een NH verslaggever op dat moment.
Tekst loopt door onder de video.
Rellen bij demonstratie - NH Nieuws
Vrijdagavond 22.00 uur - Ondanks inzet van de politie, wil de rust in de stad nog niet terugkeren. De politie besluit zelfs de Roode Steen helemaal leeg te vegen. "Dit is uit voorzorg", zegt een woordvoerder van de politie tegen NH Nieuws. Er waren aanwijzingen dat het mogelijk uit de hand zou lopen.
Ellen uit Zwaag zat op het terras van d'Oude Waegh, samen met haar vriend Wouter. "Ineens kwamen er allemaal mensen vanuit de Grote Noord deze kant op, daarna volgden al snel politiebusjes", vertelt ze na het leegvegen van het plein. "Eigenlijk bleven we in eerste instantie ook gewoon zitten, we dachten het valt wel mee. Totdat al die politiemannen eraan kwamen om het beeld te omsingelen. Al het personeel zei dat we aan de kant moesten. Ik heb ook nog wat stoelen opgestapeld, maar wij moesten hier echt weg. Ik heb nog niet eens betaald, ik ga straks maar even naar binnen, want ik weet m’n tafelnummer nog."
Tekst loopt door onder de foto.
Veel aandacht voor die rellen, maar waar gingen die demonstraties ook al weer om?
J.P. Coen was een van de bekendste medewerkers van de VOC. Hij wordt gezien als de grondlegger van de Nederlandse heerschappij in de Indische archipel. Ook stichtte hij de handelspost Batavia. Hij wist een monopolie te verwerven in de specerijenhandel. Maar op een zeer agressieve manier. Hij schuwde het niet bloed te vergieten om de handelsmonopolie te krijgen en de lokale bevolking te onderdrukken. Hij trekt met een grote vloot ten strijde naar de Banda-eilanden. Daar vielen 15.000 doden. Minder dan duizend Bandanezen overleven de aanval en worden als slaven naar Batavia gebracht.
Sinds 1893 staat er een standbeeld van Jan Pieterszoon Coen in Hoorn. Het idee komt van een oud-burgemeester. De discussie om het standbeeld woekert inmiddels al meer dan 100 jaar voort. Want voor de een is hij een oude held en voor de ander niks meer dan een moordenaar.
De actiegroep Weg met J.P. Coen wil dat het standbeeld van Coen verdwijnt van de Roode Steen. Zij vinden dat een man, die zoveel bloed aan zijn handen heeft, niet op een sokkel thuis hoort. Verder vinden ze dat we de Gouden Eeuw niet moeten verheerlijken, maar ons moeten schamen voor wat er in die tijd is gebeurt. De andere actiegroep, Coen is OK!, wil graag dat het standbeeld blijft. Het hoort volgens hen bij Hoorn en de cultuur en de tradities van de stad.
Een groot deel van de gemeenteraad in Hoorn heeft via een brief laten weten dat zij graag willen dat het standbeeld blijft staan. Ze roepen op tot een breed stadsgesprek over racisme, discriminatie en uitsluiting samen met de inwoners. GroenLinks heeft een motie ingediend om het standbeeld van het plein af te halen.
Zaterdagnacht 00.15 uur - De politie laat weten dat het nog lang onrustig was in de stad. Er zijn op dat moment 12 mensen aangehouden, waarvan drie minderjarige jongens.
Tekst loopt door onder de foto.
Zaterdagochtend 9.00 uur - Burgemeester Nieuwenburg laat aan NH Nieuws weten dat een groep jongeren gisteravond bewust de confrontatie op zocht met de politie. De gemeente heeft de indruk dat de honderden jongeren die zich bij het station ophielden en zich richting de binnenstad begaven niet allemaal betrokken waren bij de demonstraties.
Hij heeft geen goed woord over voor de relschoppers. "Deze groepen hebben de demonstratie doelbewust misbruikt om asociaal te komen rellen. Ronduit schandalig gedrag, dat heeft helemaal niets met de vrijheid van meningsuiting te maken."
De politie laat weten dat het bij de twaalf arrestaties is gebleven. Wel zijn een politieagent en een politiepaard lichtgewond geraakt, bevestigt een politiewoordvoerder aan NH Nieuws.
Tekst loopt door onder de foto.
Zaterdagmiddag 12.30 uur - De organisatie achter de demonstratie Weg met JP Coen laat weten dat zij zeer teleurgesteld zijn in hoe de avond is verlopen. "We hebben er zoveel werk voor geleverd de afgelopen dagen, en dan wordt het zo te grabbel gegooid", vertelt een aangeslagen Romy Rondeltap van de stichting Building the Baileo aan NH Nieuws. Ze vindt het vooral triest dat de boodschap die zij verkondigden tijdens de demonstratie nu wordt ondergesneeuwd door negatieve aandacht.
Volgens haar wordt er ook heel erg gesproken van tegendemonstranten die de rellen veroorzaakten. Dat vindt ze niet terecht, alhoewel ze wel zo eerlijk is om te zeggen dat ook van hun groep een aantal demonstranten meedeed. "Het was een handjevol dat zich liet provoceren, maar ik snap die emoties. Er is over pijn gesproken tijdens de demonstratie en daarna wil je naar huis. Maar dan word je door de politie in een hoek gedreven, alsof je bij die relschoppers hoort die bewust naar Hoorn kwamen om onrust te stoken."
Marc van Dijk, die de demonstratie Coen is OK! heeft georganiseerd, zegt de afloop jammer te vinden. "Wij hebben een vreedzaam protest gehouden. Bij ons was er een lage opkomst. En na afloop van ons protest om 19.30 uur is een groot deel van ons naar huis gegaan en is een klein clubje nog op het terras gaan zitten. Jammer dat het zo gelopen is."
Zaterdagmiddag 14:00 - Cafés en restaurants aan de Roode Steen likken de wonden na de rellen. "We zijn toch weer vier uur omzet kwijt", reageert een horecaondernemer geagiteerd. Rond 21:30 moesten alle terrassen aan het plein en ontruimd worden vanwege de rellen. "Ik heb zoiets hier nog nooit eerder meegemaakt", vertelt horecaondernemer Gaby Souverein aan NH Nieuws. "Het was echt een hele vijandige sfeer."
"Ouders van enkele personeelsleden belden ons al op om te vragen of hun kinderen veilig waren", vertelt Lilian van Vliet, die een restaurant heeft aan de Roode Steen. "Het was enorm schrikken en het personeel was echt overstuur. Het is gewoon jammer dat het zo is gelopen."
Zaterdagmiddag 17:00 - Burgemeester Nieuwenburg vertelt in een interview op WEEFF Radio dat er erg veel videobeelden zijn van de relschoppers. Er zijn drones ingezet om extra beeldmateriaal te vergaren. "Er zijn op dit moment 12 verdachten aangehouden en we verwachten de komende dagen er nog meer aan te houden."
Daarnaast geeft Nieuwenburg aan dat de beide groepen demonstranten weinig te maken hebben met de rellen. "Dat is nooit de bedoeling van de mensen die demonstreren. Ik beschouw dit echt als een incident dat buiten de demonstraties valt." Er waren volgens de burgemeester signalen dat er in de 'slipstream' van beide demonstraties relschoppers hun slag zouden slaan, maar die signalen waren niet heel concreet.