Valt J.P. van zijn sokkel? De voor- en tegenstanders in de discussie over J.P. Coen

Morgenavond staan er twee protesten gepland over het standbeeld van Jan Pieterszoon Coen. Beide partijen verwachten ongeveer driehonderd aanhangers te verwelkomen.

Protesterende partijen

De demonstratie 'Weg met JP Coen!' werd maandag aangemeld door drie partijen: de Stichting We Promise, - een Westfriese stichting met als doel racisme lokaal bespreekbaar te maken, Stichting Dekolonisatie Netwerk voormalig Nederlands Indië - vindt dat we op een andere manier moeten kijken naar het Nederlandse koloniale verleden - en platform Building the Baleo, die zich inzet voor het behoud en overdracht van de Molukse Cultuur en Identiteit.

Zij zijn vanaf 19:00 uur te vinden op het Pelmolenpad. Deze actiegroep heeft het gevoel dat de gemeente Hoorn de commerciële belangen van de stad belangrijker vindt dan de pijn als gevolg van kolonialisme. Zij houden een vreedzaam protest en roepen de gemeente op om het standbeeld te verwijderen en de pijn te erkennen die het standbeeld verzoorzaakt.

Coen moet blijven

Het tegengeluid wordt gebracht door een groep die woensdag pas officieel een demonstratie heeft aangemeld. De persoon achter de demonstratie is vooralsnog onbekend, maar het geluid dat zij willen brengen is duidelijk: 'Coen is OK'. Deze demonstratie staat om 18:30 uur gepland op de Noorderveemarkt. Doel is om 'op te komen voor onze cultuur, tradities en ons erfgoed.'

Politiek

De discussie rondom het beeld van Jan Pieterszoon Coen heeft ook de Hoornse gemeenteraad bereikt. Hier is voor het eerst sinds 2011 weer officieel aandacht voor het beeld van de Horinees. GroenLinks-fractievoorzitter Roy Drommel heeft aangekondigd bij de raadsvergadering van 23 juni een motie in te dienen voor verplaatsing van het beeld naar de gemeentetuin van het Westfries Museum of hij wil pleiten voor een uitgebreidere toelichting van zijn daden. 

Tegenover de motie van Groenlinks staat het initiatief van de Hoornse partijen VVD, Fractie Tonnaer, CDA, De Realistische Partij, Sociaal Hoorn, PvdA en VOCHoorn. Zij zien in verwijderen van het beeld geen oplossing en roepen op tot een breed stadsgesprek over racisme, discriminatie en uitsluiting samen met de inwoners. De partijen vragen GroenLinks de motie in te trekken en zich aan te sluiten bij het bredere gesprek.

Fractievoorzitter Drommel zegt verbaasd te zijn over het initiatief. "Normaal gesproken wordt gewoon tegen een motie gestemd, dat mij gevraagd wordt de motie in te trekken is ongebruikelijk, maar dat is blijkbaar de realiteit. Ik neem het mee in de motie en zal die dinsdag indienen."

Petitie tegen beeldenstorm

Ook online is het gesprek in volle gang. Geboren Horinees J. [Naam bekend bij de redactie]  studeert bijna af als politicoloog en hij houdt wel van een discussie aanwakkeren. Maar in zijn eigen omgeving merkte hij dat bij het gesprek over Jan Pieterszoon Coen mensen toch voorzichtig werden.  "Ze durven hun mening niet te geven over dit onderwerp, omdat ze bang zijn dat ze als recht-extremist of racist worden weggezet, daarom besloot ik de petitie: 'het behoud van Jan Pieterszoon Coen' op te zetten: ik vind dat ook de andere kant zich moet kunnen uitspreken." 

Hij kan zich vinden in de kritiek op het beeld en ziet wel wat in een duidelijkere toelichting op de daden van Coen bij het beeld, maar vindt niet dat de geschiedenis verwijderd moet worden uit het straatbeeld: "Waar trek je dan de grens?", vraagt hij zich af. Hij hoopt dat hij stem geeft aan een groep die zich nu nog stilhoudt en niet durft uit te spreken. En dat blijkt: zijn petitie is al ruim 2500 keer ondertekend.

'Van zijn Sokkel'

Een tegengeluid vanuit West-Friesland hoor je van de zoon van een bloemkoolkweker, maar inmiddels antropoloog: Michiel Baas. Hij startte een petitie met de heldere titel: 'Coen van zijn sokkel in Hoorn.' "Ik vind dat we ons te weinig uitspreken over het onbehaaglijke gevoel dat het beeld geeft. We weten allemaal wat hij heeft gedaan en toch staat het er." Baas wil duidelijk maken dat dit internationaal gezien gevolgen kan hebben voor het imago van de stad, daarom is het volgens hem nodig dat de gemeente zich hierover uitspreekt.

Zelf vond hij ook lang dat een bordje met wat uitleg voldoende was, maar toen hij de plek waar de afslachting plaatsvond op het eiland Banda zelf bezocht, draaide zijn mening bij. "Ik zag alle namen van de onthoofde mannen en de put waar de hoofden in werden gegooid. Daar wordt de geschiedenis heel tastbaar. Het kan niet zijn dat wij wegkomen met een klein bordje op het beeld."

Molukse gemeenschap

Ook vanuit de Molukse gemeenschap is een petitie gestart: 'verwijdering Jan Pieterszoon Coen beeld.' Romy Rondeltap is zelf van Molukse komaf en is mede-organisator van de demonstratie tegen het beeld met de stichting Building the Baleo. De stichting zet zich in voor het terugbrengen van de cultuur die bijna is uitgestorven tegelijkertijd met de vermoorde Bandanezen. "Jan Pieterszoon Coen heeft niet alleen een heel volk uitgemoord, maar daarmee ook de toekomst bepaald van alle nazaten: onze toekomst."

Het beeld van Coen doet Rondeltap veel. "Ik word er misselijk van als ik het zie." Zelf zal zij nooit een gezellig bezoekje naar Hoorn brengen en velen met haar, vertelt ze. "Ik heb hier vrienden wonen, maar ik zou nooit gezellig een dagje naar Hoorn kunnen: het is voor mij teveel verweven met de uitmoording van mijn voorouders en er wordt teveel niet vertelt."

De VOC-periode is erg zichtbaar in Hoorn, maar wel te eenzijdig, vindt zij. "Dat plakaat zegt niet wat ik voel. Het brengt het als een feit uit de geschiedenis, niet als iets dat generaties lang en tot op de dag van vandaag nog impact heeft."

"Ik doe dit niet voor mijzelf", vertelt Rondeltap."Onze ooms en tantes hebben hier al gestaan, ik doe dit, zodat mijn kinderen dit niet mee hoeven te maken." Vanaf de plaatsing van het standbeeld heeft het door de jaren heen protest opgeroepen, maar Rondeltap beleeft deze periode als een golf van revolutie. "Het is een soort coming out, mensen durven zich eindelijk uit te spreken." Wat dat haar doet? "Het gaat niet om mij. Ik wil niet alles afpakken van de Nederlanders, we willen alleen maar dat er een compleet verhaal verteld wordt. Ik geloof dat Nederland beter kan dan dit: we hebben nog heel veel te doen."