Teugels strakker of laten vieren: lijden de paarden tijdens de kortebaandrijverij pijn?

Midden in het centrum van Hoofddorp is een parcours van ongeveer 300 meter afgezet. Achter de hekken staan honderden mensen. Velen hebben geld ingezet. Ze kijken vol spanning naar de race. De paarden zijn voor een licht karretje gespannen waarin de pikeur zit. In topsnelheid draven ze over de weg.

Diepgewortelde traditie

Ieder jaar vinden in vele dorpen en steden deze kortebaandraverijen plaats. Het zijn grootse dorpsfeesten. "Het is echt een volksfeest", vertelt Hans Kas, de organisator van dit evenement. "Er is veel dorpse gezelligheid, je komt altijd wel bekenden tegen en veel mensen gokken om vervolgens met nog meer spanning de race te volgen."

Zeker in Noord-Holland is de kortebaandraverij een diepgewortelde traditie. Niet voor niets zijn veel draverijen, waaronder de kortebaan in Hoofddorp, Immaterieel Erfgoed. De draverijen worden erkend als cultuuruitingen voor een gemeenschap, omdat ze 'een gevoel van identiteit en continuïteit' oproepen. "Daar zijn we heel trots op", vertelt Kas.

(Tekst gaat verder onder de afbeelding)

Als het aan Dier & Recht ligt, is de laatste race wel gelopen. De organisatie beweert dat het welzijn van paarden eronder lijdt en pleit voor een verbod. "Uit wetenschappelijke onderzoeken blijkt dat paarden veel stress ervaren en fysieke verwondingen oplopen tijdens de races", vertelt dierenwetenschapper en -gedragsdeskundige Sarah Pesie (35) van Dier & Recht.

Caroline Aalbers (47) zit al vanaf haar zestiende in de paardensport en reed vandaag als pikeur bij de kortebaan in Hoofddorp. "Ik ben een enorme dierenliefhebber, zeker geen dierenmishandelaar", vertelt ze. "Juist de omgang met de dieren vind ik altijd zo leuk. Je doet het echt samen met je paard. Onze paarden doen dingen die ze kunnen en waar ze voor getraind zijn, en worden goed verzorgd: sporten is daar juist een belangrijk onderdeel van."

"Ik vind het alleen maar goed dat ernaar gekeken wordt", vertelt ze. "Doordat er goed opgelet wordt, worden er ook dingen aangepast." De spelers mogen bijvoorbeeld geen zweep meer meenemen en het startvak is langer gemaakt. "We hebben ongelofelijk veel regels, maar als er iets verbeterd moet worden staan we daarvoor open."

Volgens de dierenrechtenorganisatie gebruiken de pikeurs dwangmiddelen. In de paardensport worden deze 'dwangmiddelen' daarentegen hulpmiddelen genoemd. "De combinatie van bitten en hoge teugeldruk veroorzaken de verwondingen. Als het paard niet gehoorzaamt, is er door de dwangmiddelen meer pijn. Ze hebben nog geen regels hiertegen, terwijl bij het trainen van olifanten of leeuwen pijn helemaal uit den boze is."

(Tekst gaat verder onder de afbeelding)

Naast de wetenschappelijke onderzoeken bezoekt Dier & Recht zelf de paardenraces om de paarden vast te leggen op beeld. "Dan zie je pas goed hoeveel stress ze hebben", vertelt ze. "We zien dat veel dravers een kleiner oog dat dieper ligt hebben. Dat duidt op chronische stress. Ik kan me voorstellen dat als je het paard iedere dag ziet, je niet doorhebt dat hij zo gestrest is. Dat is geen kwade wil." 

Volgens Paul Mulder, voorzitter van de Stichting Nederlandse Draf- en Rensport, staat het paardenwelzijn wel degelijk centraal. "De wetenschappelijke onderzoeken waar ze naar verwijzen, zijn niet representatief in Nederland", zegt hij. "Er zijn heel veel regels in Nederland, er is een commissie die het paardenwelzijn in de gaten houdt."

Dat bevestigt de organisatie van de kortebaandrijverij in Hoofddorp. "De paarden zijn topatleten", vertelt Kas. "Ze worden goed verzorgd. Er lopen tijdens paardenmeesters en dierenartsen rond die op het paardenwelzijn en de regelgeving letten."

Onwaarheden

Aalbers noemt het 'jammer dat er onwaarheden verspreid worden'. Volgens haar zijn deze 'dwangmiddelen' juist hulpmiddelen om het beter te doen en pijn te voorkomen. "En natuurlijk is er competitie", vertelt ze. "Het is niet dat ze stijf staan van de stress, maar ze zijn wel gespannen. Dat geldt voor onszelf ook. Maar als ze te gespannen zouden zijn, komt er ook geen goede prestatie uit."

Volgens de dierenrechtenorganisatie gaan de prestaties niet omlaag als ze pijn hebben maar juist omhoog. "Door de stress krijgt het paard adrenaline en gaat het paard nog sneller draven. Dat geldt ook als de pijn heel erg is: een paard dat zijn been gebroken heeft, kan door de adrenaline die dat veroorzaakt nog kilometers afleggen."

(Tekst gaat verder onder de afbeelding)

Wat Aalbers en Mulder teleurstellend vinden, is dat Dier & Recht niet met ze in gesprek wil. "Ze zetten ons in kwaad daglicht zonder dat we weerwoord kunnen geven", zegt Mulder.

Voet bij stuk

Maar de dierenrechtenorganisatie houdt voet bij stuk en wil niet in gesprek gaan. "Ik denk dat al te vaak de fout is gemaakt om een verandering bij een sector zelf neer te leggen", zegt Pesie. "Organisaties zelf zijn afhankelijk van hun leden en kunnen niet zomaar besluiten doordrukken als de meerderheid van leden intern tegenstemmen. Bovendien is er veel druk vanwege het wedstrijdgeld en het gokken."

(Artikel gaat verder onder de afbeelding)

De overheid moet ingrijpen, vindt Dier & Recht. "We hebben als doel een maatschappelijke verschuiving qua kennis te veroorzaken." Meer kennis en meer onderzoek is, volgens hen, nodig om verandering te bewerkstelligen. "Er zou een onafhankelijke dierenarts moeten komen en een onderzoek dat zich alleen focust op het paardenwelzijn, en niet op de belangen van mensen."

Vorig jaar zijn er in de Tweede Kamer vragen gestelde naar aanleiding van de campagne van Dier & Recht. Omdat cijfers over de Nederlandse drafsport ontbreken, vroeg de minister aan de Aeres Hogeschool in Dronten om onderzoek te doen. De welzijnsaantasting door hulpmiddelen bij paarden in Nederland wordt nog volop onderzocht.