Een week lang op Texel: deze 5 lessen leerden we over het toerisme op het eiland

1. Texel is afhankelijk van het toerisme, economisch levert het veel op

80 procent van de eilanders is afhankelijk van het toerisme en volgens wethouder Rikus Kieft is het dan ook een belangrijke sector die in stand gehouden moet worden. Dat horen we ook van veel eilanders terug. Iwan Groothuis is directeur van De Krim, Texels grootste recreatieonderneming met negen locaties op het eiland. Hij vindt dat de discussie over drukte teveel gebaseerd is op emotie in plaats van feiten. Door toeristen beter te spreiden over het hele jaar en te investeren in parkeerplekken, wordt de overlast beperkt én kan het eiland het hele jaar door verdienen aan toeristen. 

En dat is belangrijk volgens Groothuis: "Personeel gaat nu in november van het eiland en naar huis. Als zij aan de vaste wal een baantje vinden, komen zij niet terug. Jong personeel aan ons binden is heel belangrijk, want Texel vergrijst in hoog tempo. En anderzijds is het beter voor de economie op het eiland. We moeten toch met zijn allen de boel draaiende houden."

Volgens wethouder Kieft is balans vooral belangrijk. Het eiland moet absoluut geen 'jetset'-eiland worden: "Wij willen de zaken op tijd in de greep hebben, niet zoals bijvoorbeeld Venetië of Sylt. Met kijk op het Toeristisch Toekomstplan, dat op dit moment ter inzage ligt, staat het eiland op dit moment aan het begin aan het begin van de zoektocht naar die balans", aldus Kieft.

2. De invloed van toerisme op de natuur valt mee, mits mensen zich aan de regels houden

De invloed van toerisme op de natuur valt volgens Mariette Smit van Staatsbosbeheer relatief mee, want volgens haar is er ruimte genoeg. Maar dat is alleen het geval als toeristen zich ook daadwerkelijk aan de regels houden. Dat gebeurt lang niet altijd. Smit laat in natuurgebied de Slufter de invloed van de mens op de natuur zien: naast tal van poepzakjes en plastic verpakkingen die ze uit de duinen raapt, wijst ze onze verslaggever Jurgen van den Bos ook op de struinpaden. Veel toeristen willen toch graag dat ene duintopje meepikken, maar komen dan in ontoegankelijk gebied terecht. Dit verstoort de rust van de vogels. 

Er worden maatregelen getroffen. Gebieden worden afgezet zodat de rust voor de vogels gewaarborgd blijft. Omdat die maatregelen niet altijd nageleefd worden, wijzen collega’s van Smit haar op het gebruik van bijvoorbeeld prikkeldraad. Zover wil ze het niet laten komen. "Neem je troep gewoon mee", aldus Smit.

Tekst gaat verder onder foto

3. Het eiland worstelt soms om authenticiteit te behouden 

Het behoud van de authenticiteit is heel belangrijk voor Texelaars, meerdere groepen zoals Kernwaarden Texel zetten zich daarvoor in. Een goed voorbeeld van hoe het niet moet is het Duitse Waddeneiland Sylt: 'het Saint-Tropez van de Wadden'. NH reisde naar het eiland, omdat dit het schrikbeeld is van Texel. Sylt staat bekend om de eindeloze stranden en natuur, maar oorspronkelijke eilandbewoners zijn steeds moeilijker te vinden omdat het onbetaalbaar is geworden. Wat níet zo moeilijk te vinden is: hotels en kapitale villa’s van tussen de 7 en 12 miljoen euro. Die villa’s worden veelal niet bewoond, maar zijn een investering voor tweede huisbezitters. 

Zo ver is het op Texel nog niet. Toch merken eilanders hier ook dat het karakter verandert. Waar mensen eerder met enkel en alleen hun tentje een paar dagen kwamen kamperen, heeft de toerist nu veel meer eisen. Het kamperen is niet meer back to basic, maar juist onderdompelen in luxe. Vooropgezette tenten staan helemaal klaar met gespreide bedjes, een ligbad en andere gemakken. Als de tent niet al plaats heeft gemaakt voor een bungalow. En daar meteen de volgende angst: verstening. Traditionele kampeerplaatsen die plaats maken voor bungalows of hotels. 

Texelfan Maarten van Rossem liet zich deze week kritisch uit over de groei van het toerisme op Texel. Volgens hem heeft dat het eiland 'deels verkloot'. Hij heeft het karakter van het eiland zien veranderen: "Elke keer als ik op het eiland ben, is er ergens weer iets bijgebouwd. Texel moet ophouden om ongeremd bouwvergunningen te verlenen. Want dan wordt de kip met de gouden eieren geslacht. En dan komt niemand meer naar Texel." 

André van der Vliet van de werkgroep Kernwaarden Texel reisde met NH mee naar Sylt. Volgens hem moet Texel ervoor zorgen dat het 'grote geld' de overhand niet krijgt. Voor Sylt is dit te laat. 

4. Niet voor iedereen is Texel nog even betaalbaar

Het authentieke Texel bewaken kost geld. Jan Willem Bakker is schapenhouder op de Hoge Berg en trekt aan de bel. Hij kan niet leven van het houden van schapen, zeker niet als hij het bijzondere landschap ook nog in stand moet houden. Daarom verwelkomt hij toeristen als extraatje. Hij laat gasten zien hoe het reilt en zeilt op de boerderij. Maar is dat genoeg? De schapenhouder vraagt steun van de gemeente en ondernemers: "Zij gebruiken het beeld van de Hoge Berg als promotie voor het eiland. Vergoedingen voor behoud van dit landschap gaan alleen maar achteruit."

Ook kwam er een waarschuwing van twee oorspronkelijke eilandbewoners van Sylt. Volgens Rosemarie en Ursula hebben de 'vastgoedhaaien' daar toegeslagen en kunnen zij nu niks meer doen. Rosemarie heeft geen buren meer, alle huizen worden aan toeristen verhuurd. Alleen om de hoek woont nog één oudere dame, de rest van de bewoners is naar verzorgingshuizen en daar komt niemand voor terug. Toerisen hebben soms niet meer door dat Sylt méér is dan een vakantiepark. "Zorg dat het sociale leven op het eiland blijft bestaan, en je huis betaalbaar blijft." 

5. Op sommige plekken barst Texel uit z'n voegen, op andere plekken zie je geen kip

Verkeersdeskundige Daniël van Motman ziet dat er vooral piekmomenten zijn als het gaat om de verkeersdrukte op Texel. Met name bij veerboot de TESO kan er een verkeersinfarct ontstaan. "Op die piekmomenten moet je je richten. Het is belangrijk om te spreiden in zowel tijd als locaties. Een tip daarbij is om mensen te informeren wanneer de drukke momenten zijn."

Op de plekken waar Texel uit zijn voegen barst, moet volgens ondernemer Koen Witte meer focus liggen. Volgens hem moet er goed gekeken worden naar de infrastructuur,  parkeerplekken, de doorstroom en hoe de toeristen zich verspreiden. "Dat zien we op dit moment nog niet zo terug", aldus Witte. "De doorstroom moet goed verlopen, want als je een kwartier op een parkeerplek moet wachten, wordt het dorp misschien als druk ervaren terwijl het in het dorp niet druk is."

Niet alleen op de weg kan het druk zijn, ook in Den Burg kan je volgens Arthur Oosterbaan, conservator bij Ecomare, over de hoofden lopen. Maar een stukje verderop kan je in het hoogseizoen kilometers wandelen zonder ook maar iemand tegen te komen. "Toeristen komen hier voor rust en ruimte, maar zoeken toch allemaal exact dezelfde plekken op", aldus Oosterbaan.

Maarten van Rossem heeft nog wel een tip voor ons die hij eigenlijk niet wil delen. "Het oostelijke deel van Texel is ongerept. Laten we hopen dat het zo blijft. Dat heeft ook te maken met het feit dat de Waddenkust anders is dan de Noordzeekust. Het licht is er heel mooi. Ik wil geen ruchtbaarheid geven aan deze mooie kant van Texel. Want voor je het weet wordt het daar ook heel druk. Dat moet je niet willen." 

Conclusie

Maar, is de grens op Texel nu bereikt? Dat ligt aan wie je het vraagt. De sector raakt iedereen, want iedereen is in grote of kleine mate verbonden aan het toerisme. We merkten dan ook dat onze verhalen veel los maakten. Naar aanleiding van onze verhalen ontstonden discussies op platformen als Facebook én op onze redactie in het Glazen Paleis. 

Volgens wethouder Rikus Kieft nadert de grens wel, maar is deze nog niet bereikt: "Ik denk dat wij nog op tijd zijn om goede maatregelen te nemen, maar dan moeten we wel doorpakken", aldus Kieft.