Winkels en kantoren ombouwen 'kan bijdrage leveren' aan verminderen huizencrisis

In Opmeer werd onlangs een museum omgebouwd tot een appartementencomplex met 121 woonruimten. In Amsterdam moeten leegstaande panden zo snel mogelijk worden omgebouwd om deze bewoonbaar te maken. En in Hoorn werd door pandeigenaren zo enthousiast gereageerd op een stimuleringsregeling voor het creëren van woningen boven winkels en het ombouwen van winkels tot huizen, dat het budget daarvoor alweer op is. 

Hoewel gemeenten plannen maken om panden om te bouwen, is het nog maar de vraag of dit uiteindelijk ook genoeg gedaan wordt. Uit cijfers van het CBS blijkt dat het aantal kantoorpanden en winkels dat is omgebouwd tot woningen in Noord-Holland in 2020 met bijna 50 procent is gedaald ten opzichte van 2019. 

Van bedrijfspand naar appartementen 

Niet alleen de gemeenten zijn bezig met ombouwen, ook vanuit ondernemers worden initiatieven voor zulke woningtransformaties gestart. Nadat Adrie Louter zijn installatiebedrijf in Schoorl verkocht, maakte hij samen met een architect een plan om het lege pand om te bouwen tot vier appartementen. "We moesten wel heel wat wegen bewandelen om alle vergunningen rond te krijgen", vertelt Louter. 

Hij somt er enkele op: "Een voor de vogeltjes, voor stikstof, een schonegrondverklaring en natuurlijk een wijziging in het bestemmingsplan." In totaal duurde het ongeveer twee jaar voordat alle vergunningen rond waren. "Dat is best snel voor zo'n project, ik ben er zelf ook ontzettend hard achteraan gegaan."

"Naast de architect heb ik nog met een bevriende aannemer en een makelaar de koppen bij elkaar gestoken. We hebben de woningen verkocht en zijn gaan bouwen." Na ongeveer negen maanden waren de appartementen af. "Ze zijn sinds november bewoond", aldus Louter.

Het ombouwen van leegstaande panden is volgens hoogleraar Woonbeleid Marja Elsinga aan de TU Delft een goed idee, maar het tekort aan woningen blijft een complex probleem. "Alleen het ombouwen van panden  is niet genoeg om het woningtekort op te lossen, maar het kan zeker een bijdrage leveren", vertelt ze. "Nieuwbouw in de stad en buiten de stad, panden ombouwen en de huidige woningvoorraad beter benutten", zegt de hoogleraar Woonbeleid. 

Ook de gemeente Zaanstad ziet potentie in het ombouwen van leegstaande panden. "Dit kan zeker deels de oplossing zijn. De markt pakt dit overigens zelf voortvarend op. De afgelopen jaren zijn veel kantoorpanden getransformeerd naar wonen: tegenwoordig levert wonen meer op dan kantoorbestemming", vertelt woordvoerder  Aukje Schep, woordvoerder van de gemeente. "Keerzijde is dat het bruikbare aanbod van kantoren ver onder niveau is. Wat overblijft zijn kantoren op minder geschikte plekken waar ontwikkelaars geen interesse in hebben."

Leefbaar en aantrekkelijk

Minder structurele leegstand van Zaanse winkels, kantoren en bedrijventerreinen. Dat is het doel van het plan van aanpak leegstand dat het college naar de gemeenteraad in Zaanstad heeft gestuurd vorig jaar. In oktober 2020 stond namelijk zeven procent van het totale oppervlakte commerciële ruimte in Zaanstad leeg.

Wethouder Wessel Breunesse: "We willen dat het stadscentrum en de straten eromheen leefbaarder en aantrekkelijker worden. Samen met de eigenaren van panden en Zaanse ondernemers en bedrijven willen we bij gebouwen die langer dan drie jaar leeg staan, gericht actie ondernemen door gesprekken te voeren over de mogelijkheden."

De afgelopen jaren is de leegstand bij bedrijven en kantoren in Zaanstad afgenomen. Het aantal leegstaande winkels neemt wel toe: dat ligt tussen de negen en elf procent en neemt nog steeds toe. Het is volgens woordvoerder Schep zeker mogelijk leegstaande panden te veranderen in woningen. "Een deel wel, afhankelijk van ligging, gebouwindeling en de staat van het pand."