Het lijkt wel een scene uit een film: criminelen die een bank overvallen door met zware explosieven een kluis op te blazen. Helaas is dit geen Hollywood-script, maar de realiteit van de afgelopen week.
Het gebeurde maar liefst vijf keer. Niet bij een ouderwets bankkantoor, maar bij geldautomaten in woonwijken. Maandag in Amsterdam, dinsdag in Zaandam en woensdag in Zaandam en Alkmaar. Afgelopen nacht mislukte een plofkraak in Alkmaar, omdat toevallig een agent langsreed.
Geheim bedrag
Criminelen die een plofkraak plegen, kunnen daar ontzettend rijk van worden. Want als de kraak slaagt, kan dat tienduizenden euro's aan cash opleveren.
Hoeveel euro er in een geldautomaat zit, is officieel geheim. Banken willen hier niets over zeggen, omdat anders criminelen op ideeën gebracht kunnen worden. Maar uit rechtszaken tegen plofkrakers uit het verleden, blijkt dat die bedragen niet gering zijn.
"Daar zitten wel echt grote bedragen tussen", vertelt criminoloog Jasper van der Kemp. "Het zijn wel wat oudere zaken, dus ik weet niet of dat nog steeds het geval is. Maar het kan om meer dan tienduizenden euro’s gaan."
Kleine kans
De kans dat een kraak slaagt, is wel erg klein. De geldautomaten zijn erg goed beveiligd en ook het geld zelf zit nog eens in speciale cassettes.
191122N_0001_PLOFEXPERT - NH Nieuws
Toch worden plofkrakers relatief weinig gepakt en maar weinig zaken worden dus opgelost. Volgens Van der Kamp komt dat omdat het "heel complexe zaken" zijn.
Ervaring
"Van de zaken die zijn opgelost, weten we dat het daders zijn die al vaker foute dingen hebben gedaan, of bekend zijn in het criminele circuit", vervolgt hij. "Dat is niet heel gek, want je moet toegang hebben tot bijvoorbeeld explosieven. Het zijn dus jongens die al wat ervaring hebben, maar niet echt professioneel zijn. Dat zie je ook door het geweld dat gebruikt wordt."
"Het is langer donker buiten, en daar wordt gebruik van gemaakt"
Het is volgens de criminoloog niet per sé zo dat er dit jaar meer plofkraken worden gepleegd dan voorheen. Sinds 2012 - het plofkraakhoogtepunt - neemt het aantal zelfs af. "Wat je wel ziet is dat in deze periode van het jaar het aantal wat toeneemt. De donkere periode maakt dat er meer gelegenheid is. Het is langer donker en daar wordt gebruik van gemaakt."
tekst loop door onder de kaart
Wat wel groeit, is de sterkte van de explosieven. Tot niet lang geleden gebruikten criminelen gas om de geldautomaten uit de gevel te blazen. Nadat de automaten hierop werden aangepast, gingen zo over op zelfgeknutselde bommen.
"Dat is ook het probleem. Het is moeilijk om in te schatten hoe veel je nodig hebt om een automaat open te krijgen. Er worden bommen in elkaar gekunsteld, dus het is moeilijk te zeggen hoe zwaar de explosieven zijn."
Een oplossing tegen plofkraken is er zo 1-2-3 niet. Er is sprake van een soort wapenwedloop tussen banken en criminelen. Waarbij de banken aan de ene kant de geldautomaat willen verstevigen, maar criminelen aan de andere kant zwaardere explosieven gebruiken - met alle gevolgen van dien.
Oplossing
Volgens Van der Kemp moeten banken nadenken of er nog wel plek is voor geldautomaten in gebouwen. "Dat je locaties zo kiest, dat als er een plofkraak gepleegd wordt, er in ieder geen risico meer is voor omstanders of bewoners."