De wijkmoeders uit Nieuw-Overdie staan al in de startblokken voor een veilig verloop van oud en nieuw. Tijdens eerdere jaarwisselingen liep het daar in de buurt volledig uit de hand. Tot de moeders zich ermee gingen bemoeien, en de overlast afnam. Maar terwijl de vrouwen in een van de zaaltjes bij elkaar komen, hangt er een donkere wolk boven hun uitvalsbasis Overdie Ontmoet: de gemeente trekt de helft van de subsidie in, waardoor het buurthuis dreigt te verdwijnen.
In een zaaltje van buurthuis Overdie Ontmoet bereidt een groep wijkmoeders zich voor op de jaarwisseling. De vrouwen surveilleren in de wijk Nieuw-Overdie en spreken jongeren aan op ongewenst gedrag. Dat is niet zonder risico; in het verleden liep het daar meer dan eens goed uit de hand.
Vooral 2020 staat bij de moeders nog in het geheugen gegrift. Naast vernielingen en het in brand steken van auto's werden ook de ME en de brandweer met zwaar vuurwerk bekogeld. In 2021 werd de wijk als veiligheidsrisicogebied bestempeld en werd er preventief gefouilleerd.
'Dames, de vergadering is geopend', zegt sociaal cultureel werker en wijkmoeder Zahra Taghlaoui, die aan het hoofd van de tafel zit. 'Wat is er de afgelopen week gebeurd', vraagt ze aan de groep van zeven.
Er is weer flink wat vuurwerk afgeknald, maar het was ook rustiger door de harde wind en regen, beamen meerdere vrouwen. Ook wijkagent Linda is inmiddels aangeschoven om de avond door te spreken. Er wordt een rooster gemaakt en de vuurwerkbrillen liggen klaar. Alles lijkt gereed voor een veilige jaarwisseling in Nieuw-Overdie.
Keerpunt
Khadija, een van de wijkmoeders, groeide er als kind op. Nu is ze zelf moeder van vier pubers. "De wijk is de afgelopen dertig jaar erg veranderd", vertelt ze. "Ik wil een steentje bijdragen aan de veiligheid van mijn kinderen."
Oud en nieuw 2020 was voor haar een keerpunt. Die avond staat nog scherp op haar netvlies. "Vanuit mijn slaapkamerraam zag ik dat de ME zich aan het voorbereiden was op rellen. Dat was heel eng om te zien. Toen besloten we dat we als moeders iets moesten doen."
Geen wijkvaders
"Ik heb bewust niet voor wijkvaders gekozen", reageert Zahra. "De opvoeding begint uiteindelijk bij de moeder. Daarnaast zijn vrouwen vaak empathischer. Kinderen die rottigheid uithalen en op straat rondhangen hebben liefde en een luisterend oor nodig."
"We hebben weleens een vechtpartij, maar als we dan niet meer kunnen ingrijpen, bellen we wijkagent Linda", zegt Khadija. "Sommige jongens daagden ons in het begin een beetje uit, maar tot nu toe hebben we geen gekke dingen meegemaakt."
"Sinds wij er zijn is het veel rustiger in de wijk", vertelt Khadija, die voor de derde keer meeloopt. "We zijn erg zichtbaar met onze jassen en in het begin was het even wennen, maar inmiddels kent iedereen ons. Er is ook veel meer respect voor de wijkmoeders vergeleken met vroeger."
Onzichtbare helpers
Naast het opgebouwde ontzag hebben de vrouwen ook een groot netwerk van onzichtbare helpers achter de hand. "Ook moeders die niet meelopen geven zaken aan ons door. Die zijn achter de schermen onze ogen en oren. We krijgen heel vaak appjes", zegt Zahra lachend.
Voor Savannah, die sinds zeven jaar in Overdie woont, is het buurthuis een onmisbare plek geworden. "Eerst woonde ik in de Mare, daar had ik geen sociale contacten. Ik zat alleen maar thuis en sprak daardoor amper Nederlands." Daar is tegenwoordig niets meer van te merken. "Ik heb nu zo veel vrienden en sociaal contact, het is hier veel gezelliger. Ik ben er trots op dat ik sinds een paar maanden ook wijkmoeder ben. We spelen een hele belangrijke rol, en doen veel meer dan alleen rondjes lopen."
Het buurthuis dient niet alleen als uitvalsbasis voor de wijkmoeders. De tafels in de gezamenlijke ruimte zijn dagelijks gevuld met mensen uit de buurt. Gazua woont in Muiderwaard, maar ook zij is er meerdere keren per week te vinden. "Ik kom oorspronkelijk uit Curaçao, maar woon al heel lang in Nederland. Zonder mijn familie voel ik me vaak eenzaam, maar gelukkig ontmoet ik mijn vriendinnen altijd hier. We kletsen, eten en drinken samen koffie. Het is altijd gezellig."
Rust in de wijk
Sabiha was chef-kok in Irak. Nu werkt ze een aantal keer per week als hulp in de keuken. "Iedereen komt hier om te eten. Het buurthuis is erg belangrijk. Niet alleen voor het sociale contact en de gezelligheid, het is ook veel rustiger in de wijk sinds deze plek er is."
Maar de gemeente wil de locatie gebruiken voor woningbouw, vertelt zakelijk leider Diederik Dorbeck. "Ze gaan de subsidie nu met de helft halveren. Daarna wordt het steeds verder afgebouwd tot nul. Volgens de gemeente hebben we genoeg reserves, maar we hebben allerlei verplichtingen, zoals een hypotheek en contracten."
De gemeente verkocht het buurthuis in 2016 aan de stichting, maar heeft een recht van eerste koop. Volgens de gemeente zouden er tijdens de verkoop afspraken zijn gemaakt over het afbouwen van de subsidie en het zelfstandig verdergaan van het buurthuis.
Dorbeck ontkent dit. "Daar staat niks van op papier. Die afspraken zouden mondeling zijn gemaakt, maar dat is door niemand vastgelegd. Zowel het bestuur als de gemeente heeft daar geen document van."
'Onder druk gezet te verkopen'
Het bestuur heeft bezwaar gemaakt tegen zowel het besluit de subsidie te halveren als te stoppen. "Aan de activiteiten die buurtbewoners hier organiseren, verdienen we bijna niets. En we krijgen niet de financiële middelen om zelf meer activiteiten te organiseren. We zijn nog in gesprek, maar we voelen ons hierdoor onder druk gezet de boel te verkopen."
Hij hoopt dat er binnen de woningbouwplannen van Alkmaar uiteindelijk ruimte overblijft voor Overdie Ontmoet. "De buurt is er kapot van. Volgens de wethouder loopt het hier niet, maar er is hier vanmorgen 8 kilo falafel doorheen gejast. En dat is geen uitzondering."
Elke ochtend ontbijten hier volgens Dorbeck zo'n 25 mensen. "We hebben gemiddeld 250 bezoekers per week", reageert hij. "Ons doel is niet geld verdienen, maar verbinden. Alle culturen zijn hier welkom en gaan respectvol met elkaar om. Deze onmisbare plek mag echt niet verdwijnen."