Het is voor de brandweer steeds vaker lastig om snel met voldoende bemanning bij een brand te zijn. Kees Jong - teamcommandant van West-Friesland - maakt zich zorgen. "Het aantal en de beschikbaarheid van mensen neemt af en de mentaliteit verandert. Het is een fragiel systeem."
Krapte op de brandweerwagens. Het is een scenario dat in de nabije toekomst vaker voor zou kunnen komen. Kees Jong maakt zich zorgen over de inzetbaarheid van de lokale brandweerkorpsen. "Vooral overdag is het krap. Het aantal vrijwillige brandweerlieden neemt af. In bijna alle gevallen kunnen we gewoon met voldoende mensen uitrukken, maar soms lukt dat niet. En moeten ze van verder komen. Dat is het eerlijke verhaal. Niets ten nadele van de vrijwillige brandweerlieden overigens, want die doen altijd hun stinkende best."
Opgeschaald
Op vrijdagmiddag 2 juni, even voor twee uur 's middags, gaan in West-Friesland heel wat piepers af. Reden: een woningbrand in Onderdijk. Er wordt al snel opgeschaald, waardoor er twee blusauto's worden verwacht, van eigenlijk 6, maar minimaal 4 personen. Het blijkt nog een hele uitdaging om die naar Onderdijk te krijgen. De brandweerpost van Wervershoof kan niet uitrukken, want er is geen bevelvoerder beschikbaar. Ook Medemblik heeft in eerste instantie niet genoeg vrijwilligers om uit te rukken. Hetzelfde geldt voor de groepen van Andijk, Nibbixwoud, Zwaag en Abbekerk. De brandweerposten van Enkhuizen en Stede Broec zijn met hun specialistische eenheden onderweg naar Onderdijk en dus niet meer beschikbaar in hun eigen verzorgingsgebied.
Uiteindelijk is Medemblik toch beschikbaar en worden zij geholpen door blusgroepen uit Westwoud, Hem/Venhuizen en een auto vol beroepsbrandweerlieden vanuit Hoorn. "Van Hoorn naar Onderdijk, dat is al snel een half uur rijden. Geen ideale situatie dus", weet Jong. "Het maakt de mensen die daar hard aan het werk zijn ook zenuwachtig als ze moeten wachten op versterking."
Niet te redden
Het huis is uiteindelijk niet te redden, maar de naastgelegen huizen in Onderdijk worden door de inzet gespaard. "En gelukkig waren er geen slachtoffers. Dat we iets later ter plekke waren, had in dit geval trouwens geen effect op de bestrijding."
"Veel vrijwillige brandweerlieden werken op afstand en kunnen of willen niet altijd maar beschikbaar zijn"
Hij merkt dat er een mentaliteitsverandering plaatsvindt bij de 52 posten in Noord-Holland Noord, waarvan er 18 in West-Friesland zijn. "Voorheen zaten de plaatselijke bakker en slager bij de vrijwillige brandweer en zij waren altijd beschikbaar. Het was voor die mensen een way of life. Nu is dat moeilijker. Veel vrijwillige brandweerlieden werken op afstand en kunnen of willen niet altijd maar beschikbaar zijn."
Het is een maatschappelijk probleem, waar ook de brandweer mee kampt. "Ze maken andere keuzes, of krijgen niet de vrijheid van de werkgever. Of stoppen er na een aantal jaar mee. De cultuur is aan het schuiven. We werken met een vrij instroomprofiel, waarbij de paraatheid niet gegarandeerd is en de beschikbaarheid van voldoende personeel kan variëren. Dat is een fragiel systeem."
Kortere opleiding
De brandweer probeert de teruggang in mankracht en beschikbaarheid tegen te gaan, onder meer door een regionaal wervings- en selectieprogramma. “Voor een aantal posten is dat het afgelopen jaar heel succesvol geweest. Sommigen hebben meerdere nieuwe leden mogen verwelkomen.” Daarnaast treft de brandweer technische maatregelen om de beschikbaarheid snel in beeld te krijgen.
En ook naar de duur van de opleiding wordt gekeken. “We doen een pilot op een aantal posten in de regio met de brandweerassistent. In plaats van een opleiding van 2 jaar leiden we nieuwe brandweermensen op in een maand of 9. Hiermee hopen we de drempel om bij de brandweer binnen te stappen voor mensen te verlagen.”
Op naar een toekomstbestendige brandweer: "Nieuwe uitgangspunten"
Vorig jaar was in brandweerland veel te doen over de reorganisatieplannen van de Veiligheidsregio. Posten zouden of sluiten, of afslanken of uitbreiden. Uiteindelijk verdwenen deze plannen in de prullenbak.
"We moeten naar een toekomstbestendige brandweer toe", zegt Jong. "Maar dit was niet het juiste pad. Dus onlangs zijn er door ons bestuur nieuwe uitgangspunten geformuleerd. Op basis hiervan, zullen wij een nieuw plan presenteren om de uitdagingen bij de brandweer het hoofd te bieden. Dan is het aan het bestuur en de gemeenten om daar iets van te vinden. Een aantal kazernes moet versterkt worden, om ook in de toekomst brandweerzorg te kunnen blijven leveren en ook aan wet- en regelgeving te kunnen voldoen. We zien ook de risico’s veranderen waarop we ons moeten voorbereiden. Op het gebied van vakbekwaamheid lopen we achter de feiten aan. De ontwikkelingen gaan snel, denk alleen al aan de opkomst van zonnepanelen en elektrische auto's."