Is Tata Steel er de afgelopen tijd in geslaagd minder giftige stoffen uit te stoten dan pakweg een jaar geleden? Een RIVM-rapport van vandaag moet helpen die vraag te beantwoorden. De schadelijke metalen en PAK-stoffen waar het om gaat, zorgen met name bij kinderen voor een verhoogde kans op kanker en hersenschade. Ouders uit Beverwijk waren na het laatste rapport bezorgd: zij vegen daar net als in Wijk aan Zee regelmatig schadelijk zwart stof van speeltoestellen af.
Het is de derde keer in een kleine drie jaar tijd dat het RIVM de hoeveelheden schadelijke PAK's en metalen in grof stof rondom Tata Steel heeft gemeten. Bij de twee eerdere metingen, in 2020 en begin 2022, was het volgens de onderzoekers meer dan duidelijk 'dat er grote hoeveelheden van die stoffen in het IJmondgebied neerdalen, vergeleken met gebieden waar geen grote bronnen zijn die stof uitstoten.'
Maar van een verbetering of verslechtering tussen de twee meetmomenten was nog geen sprake, zei het onderzoeksinstituut. Er zaten steeds te grote hoeveelheden ziekmakende PAK's en metalen in het stof dat neerdwarrelt in de IJmond.
Wel werd duidelijk dat een andere overheersende windrichting Tata's stofuitstoot anders over de regio verdeelde. In 2020 was nog voornamelijk Wijk aan Zee de pineut met de PAK's en metalen, in 2022 was het vooral Beverwijk.
Het was eind vorig jaar reden voor omwonendengroep FrisseWind om een petitie te starten: Tata Steel moet niet alleen in Wijk aan Zee dagelijks de speeltuintjes schoonmaken, maar ook in Beverwijk, vond de stichting. "Waar de wind waait, daar komt het neer. En daar moet dus ook schoongemaakt worden", zei Stephanie Dumoulin van Frisse Wind toen.
'Uitstoot niet hetzelfde als depositie'
Ze kregen nul op het rekest: Tata Steel-directeur Hans van den Berg zag 'geen aanleiding' ook in Beverwijk te gaan schoonmaken. Het RIVM doet namelijk onderzoek naar de stoffen die zij in de IJmond vindt. Dat is niet precies hetzelfde als een onderzoek naar wat Tata Steel uit de schoorsteen uitstoot.
Vooruitlopend op onder andere het onderzoek van vandaag schreef hij toen: "Om trends en ontwikkelingen in de neerslag van stoffen te kunnen vaststellen moeten de depositiemetingen over langere tijd meerdere malen worden herhaald."
Bij die opmerking kan worden aangemerkt dat het RIVM juist expres onderzoek doet rondom Tata Steel. Precies omdat 'grote hoeveelheden PAK's en metalen in grof stof zit dat er neerdaalt, vergeleken met gebieden waar geen grote bronnen zijn die stof uitstoten'.
In navolging van de petitie voor de speeltuinschoonmaak heeft FrisseWind vandaag al een eventuele nieuwe actie in voorbereiding, als reactie op het rapport van vandaag, zegt Sanne Walvisch van die stichting. Hoe de actie er precies uit zal zien, wil zij pas later vandaag zeggen.
Tekst loopt door onder de NH-verhalen over de petitie
Het rapport van vandaag gaat over metingen aan het eind van vorig jaar. Dan zijn er dus drie metingen geweest: in 2020, begin 2022 en eind 2022. Het RIVM heeft aangeraden ook de komende jaren te blijven meten, maar de Provincie heeft daar tot nu toe nog geen opdracht voor gegeven. Misschien komt daar na vandaag verandering in.
Volgens Tata Steel komen er sinds afgelopen zomer door allerlei maatregelen uit het omvangrijke verbeterprogramma nog half zoveel PAK's uit de schoorstenen van het bedrijfsterrein als in 2019. Er werd geïmpliceerd dat komende RIVM-metingen een gunstiger beeld moeten gaan opleveren.
Effecten
Bij een bewonersbijeenkomst na het vorige RIVM-rapport zei milieugedeputeerde van de provincie Jeroen Olthof daar ook op te hopen: "We verwachten in de toekomst bij dit soort onderzoeken ook effecten te zien van de maatregelen die worden getroffen", vertelt Olthof. "Als provincie willen we structureel een andere fabriek zien en ook meer maatregelen om de uitstoot te verminderen."
Om vier uur vanmiddag publiceert NH Nieuws over de resultaten van het rapport, dat dan openbaar wordt. Kort daarna volgen de reacties van betrokkenen.
Wat zijn PAK's eigenlijk?
Polycyclische Aromatische Koolwaterstoffen (PAK's) zijn een groep organische stoffen die ontstaan door onvolledige verbranding, zo staat op de website van het RIVM. "Deze worden bijvoorbeeld gevormd bij het aanbranden van eten (barbecueën), het stoken van houtkachels en open haarden en ze zitten in sigarettenrook. PAK’s komen voornamelijk in het lichaam door voeding en inademing. Een kleine hoeveelheid wordt opgenomen via de huid."
De eventuele gevolgen van herhaaldelijke aanraking met PAK's zijn niet misselijk: "Het belangrijkste toxicologische effect van PAK’s is kanker", meldt het RIVM. "Bij hoge concentraties kunnen PAK’s ook negatieve effecten op de huid hebben en oog- en slijmvliesirritaties veroorzaken."