Waar komt dat BBB-succes toch vandaan?

Nu de verkiezingsuitslagen grotendeels bekend zijn, lijkt het er sterk op dat de BBB met acht zetels in de provincie komt. De overwinning van de BBB komt niet uit de lucht vallen, uit de verkiezingsuitslag blijkt dat de boerenbeweging veel sympathisanten van buiten de agrarische sector heeft. Hoe heeft deze partij zo'n grote aanhang kunnen krijgen?

Het was een bijna vertrouwd gezicht langs de weilanden: omgekeerde vlaggen om aan te tonen dat het crisis is. Van oudsher is het omdraaien van de nationale vlag een noodsignaal. Omdat iedereen de Nederlandse vlag herkent, trok dit de aandacht.

Een aantal maanden voordat boeren in groten getale met trekkers over de snelweg trokken om te demonstreren, luidden agrariërs in Noord-Holland de noodklok over de schade aan gewassen door ganzen. Het is dan maart 2019. Boeren hadden last van de veroorzaakte vraatschade. Agrariërs sloegen alarm omdat dit enorm was toegenomen. LTO Noord erkende het probleem. In 2018 was er 7,5 miljoen euro aan schade uitgekeerd. "Maar dat was slechts de geclaimde schade", liet LTO Noord weten.

IJsbergsla en koolteler Niels Zuurbier uit Heerhugowaard heeft jaarlijks zo'n 100.000 euro aan vraatschade door ganzen. "En nog eens zo'n bedrag aan maatregelen en apparatuur om de dieren te verjagen", zei Zuurbier eerder. Met vlaggetjes, hekken en knalapparatuur probeerden boeren de dieren te verjagen, maar dat bleek niet genoeg. Het ganzenprobleem werd een heet hangijzer.

Boerenprotesten

Een paar maanden later, in mei 2019, laaide de stikstofcrisis voor het eerst op. Meerdere boerenprotesten werden georganiseerd, waarbij agrariërs hun onvrede uitten over de constant veranderende regelgeving, opgelegd vanuit de overheid. 

De agrariërs lieten weten zich vooral zorgen te maken over de toekomst van hun boerenbedrijf en het gebrek aan duidelijkheid. Op de spandoeken stonden teksten als 'Politiek zit niet te ouwehoeren, wees zuinig op uw boeren' en 'Gezond boerenverstand, dat mist politiek in dit land'.

Later dat jaar, in oktober 2019, werd ook de BoerBurgerBeweging opgericht, met Caroline van der Plas als boegbeeld. Tijdens de landelijke verkiezingen in maart 2021 kwam de partij met één zetel in de Tweede Kamer. 

Sympathie

Bij de boerenprotesten werd de trekker ingezet als symbool, net als de omgedraaide Nederlandse vlag. Weggebruikers ergerden zich aan de lange files die veroorzaakt werden door de tractoren op de weg, maar de agrarische demonstranten creëerden ook sympathie.

Op de dag van het eerste boerenprotest werd kijkers van NH gevraagd of ze de demonstratie van de boeren steunden. Het is dan 1 oktober 2019. Daaruit blijkt dat ruim 81 procent achter de boerenacties stond. Een maand later wordt het publiek gevraagd om hun mening te geven over de stikstofmaatregelen van het kabinet. Van de bijna 23.000 deelnemers aan de peiling bleek dat 88 procent het oneens was met de stelling 'De stikstofplannen zijn te streng voor boeren'.

Wegblokkade en brandjes

In juni 2022 gingen de boerenprotesten nog een stap verder. Bij demonstraties werden snelwegen geblokkeerd en hooibalen langs de kant van de weg in brand gestoken. Zowel de wegblokkade als het vuur leidde tot chaotische taferelen. Los van deze acties stonden boeren ook op de stoep bij minister Christianne van der Wal. Daarnaast werd ook gedemonstreerd voor gemeentehuizen met mest en brandjes.

De boerenprotesten waarbij een weg werd geblokkeerd en brand werd gesticht, leidde niet direct tot minder begrip voor de boeren. Op de stelling 'De boerenacties gaan te ver' was 81 procent van de deelnemers aan de peiling het hier niet mee eens. Van de 39.000 mensen die reageerden op de stelling vond een grote meerderheid dat boeren niet doorsloegen in hun protest.

Grote zege voor BBB

In de aanloop naar de verkiezingen kwam uit een peiling van Eenvandaag en Ipsos naar voren dat de VVD de grootste zou worden bij de Provinciale Statenverkiezingen. Volgens die peiling zou BBB de grootste stijger zijn. De partij zou met vier zetels in de Provinciale Staten komen. Een dag na de verkiezingen blijkt de uitslag voor die partij nog een stuk gunstiger te zijn: de BBB komt mogelijk met acht zetels in de Provinciale Staten.

Een aantal gemeenten in Noord-Holland hebben opvallend veel BBB-stemmers. In het welvarende Bergen is normaal gesproken de VVD het populairst, maar dat is bij deze verkiezingen niet het geval. De BBB heeft daar ruim 16 procent van de stemmen, de VVD komt met ruim 15 procent op de tweede plaats.

Ook in Alkmaar doet de BBB het goed. In de kaasstad krijgt de partij 15 procent van de stemmen. Een uitzonderlijke uitslag voor de grootste stad in Noord-Holland Noord. Mogelijk komt dit omdat de inwoners van de voormalige gemeenten Schermer en Graft-De Rijp nu bij Alkmaar horen. De gemeente Hollands Kroon staat bovenaan in het stemgedrag voor BBB. Ruim 38 procent van de kiezers koos voor de partij van Caroline van der Plas.

Protestpartij

De BBB-stemmers zijn lang niet alleen boeren en sympathisanten van agrariërs, zegt voormalig spindoctor van de VVD Henri Kruithof. "Het is niet alleen die groep, want dan zou de BBB niet zo groot geworden zijn. Een deel van de BBB-kiezers heeft ook daadwerkelijk last van stikstofproblematiek en passen hun stemgedrag daarop aan."

Daarbij heeft ook de strategie van partijleider Caroline van de Plas geholpen, merkt Kruithof. "Zij spreekt mensen aan omdat ze heel helder en duidelijk uitlegt waar ze voor staat. Haar partij is een alternatief op andere partijen. Mensen die eerder op FvD en CDA stemden, kiezen nu BBB."

Wat de BBB onderscheidt van andere partijen, is dat het een protestpartij is. De partij is van onderop opgericht als tegenreactie op de regelgeving vanuit de overheid. "Een stem op de BBB is een protest tegen het kabinet", zegt Kruithof. "Kiezers willen dat het anders moet. Het is dus een duidelijk signaal aan de politiek."