Onze provincie kent talloze tradities: denk alleen al aan Paasvee, dat vandaag van start gaat, luilak, de kermis en de historische prutmarathon in Schermerhorn. Waar de een trots standhoudt, lijken een hoop tradities ook langzaam te verdwijnen, of in ieder geval te veranderen. Zo groeide Paasvee uit van een evenement voor agrariërs tot een zuipfestijn, en hield de prutmarathon op te bestaan. Volgens traditiedeskundige Ineke Strouken zijn tradities dynamisch, en veranderen ze met hun tijd mee.
Die vier voorbeelden zijn niet de enige tradities in Noord-Holland: een jaarlijks vreugdevuur op Texel om de overgang van de donkere winterperiode naar de zomerperiode te vieren - de Meierblis - of de Pramenrace, een spektakel op het water in Aalsmeer.
In Bakkum wordt de jaarlijkse traditie van ringsteken in het pittoreske hart van het dorp in leven gehouden. En natuurlijk niet te vergeten de Alkmaarse kaasdragers die van eind maart tot eind september elke vrijdag de mooiste kazen presenteren.
Regelmatig veranderen tradities van vorm, denk bijvoorbeeld aan Paasvee in Schagen of Luilak. "Luilak was in Noord-Holland altijd een heel belangrijk feest. Als je in de zomer niet hard genoeg werkte, dan had je in de winter honger. Vroeger heerste de gedachte dat luie mensen gestraft moesten worden", vertelt traditiedeskundige Ineke Strouken.
Verandering van vorm
Niet alleen liepen mensen daarom met Luilak lawaaimakend door de straten, ook werden mensen gestraft. Eerst met pek, later door het bekladden van ramen met boter en zeep. Tegenwoordig zie je die extreme uitingen veel minder. "Mensen hoeven niet meer vroeg het land op."
Volgens Strouken heeft Luilak op bepaalde plekken een andere vorm aangenomen. Denk bijvoorbeeld aan dauwtrappen waarbij mensen vroeg opstaan om een ochtendwandeling te maken in de natuur. Van origine op blote voeten. "Het vroeg opstaan, de kernwaarde, die blijft. De uiting is anders."
Een verklaring voor de verandering van tradities ligt volgens de traditiedeskundige in de verandering van generatie. Een traditie is namelijk een gewoonte of gebruik dat van generatie op generatie gaat. Dit wordt immaterieel erfgoed genoemd.
Kinderen en kleinkinderen nemen bepaalde tradities alleen maar over als de desbetreffende traditie voldoet aan de tijd waarin zij leven en de behoeftes die er op dat moment zijn. "Per definitie zijn tradities dus dynamisch. Als men per se wilt dat het blijft zoals het is, dan teken je eigenlijk het doodvonnis voor die traditie."
Het Sociaal en Cultureel Planbureau deed twee jaar geleden onderzoek naar de Nederlandse identiteit. Een van de conclusies uit het onderzoek: Nederlanders hechten waarde aan geschiedenis via nationale herdenkingen, feestdagen, tradities en gewoonten. Volgens Strouken zorgen tradities ervoor dat we geworteld zijn in de samenleving.
Belang tradities
"Als je geen tradities hebt, dan zou je overal over moeten nadenken, geen herkenningspunten hebben met anderen en ontworteld zijn. Tradities zijn een houvast en onderscheiden je van anderen. Het kan ook schuren. Het bepaalt hoe en waarom je iets doet."
Of we ooit echt afscheid nemen van bepaalde tradities? Strouken denkt van niet. "Het kan wel, maar vaak laait het na een paar jaar weer op."
Benieuwd welke Noord-Hollandse tradities onze provincie nog meer rijk is? Klik dan hier.
Download de app
🔔 Blijf op de hoogte van nieuws uit jouw regio, download de gratis NH Nieuws-app via de App Store of de Google Play Store.