Lage opkomst verkiezingen mogelijk door wantrouwen, oorlog en versplintering

De lage opkomst is veelzeggend over de politiek, meent NH Nieuws' politiek duider Maarten Edelenbosch. "Steeds minder mensen hebben interesse om te stemmen voor de gemeenteraad. Voor mij voelt dat als een enorme motie van wantrouwen, mensen zien het nut niet van het stemmen."

Zonde, want de gemeenteraad beslist over steeds meer onderwerpen, zoals woningbouw, zorg en de leefomgeving. Volgens Edelenbosch moet dit beter gecommuniceerd worden, "het komt niet aan bij burgers. Laten zien wat je als gemeente hebt gedaan én meer betrekken bij besluitvorming. Niet alleen tijdens de verkiezingen, maar continu." 

"Je kunt zeggen dat de lage opkomst aan burgers ligt, maar hier ligt echt een taak voor de politiek. Het is nu tijd om te rade te gaan, hoe gaan we dit tij keren. Vier jaar geleden werd al gebaald van de opkomst, nu is dat nog aanzienlijk lager."

Oorlog werkt afleidend

De lage opkomst wil hij niet alleen aan de politiek wijten. De oorlog in Oekraïne trok de aandacht weg van de lokale verkiezingen. Edelenbosch gokt dat er veel mensen helemaal niet met de verkiezingen zijn bezig geweest.

Ook voor partijleden maakte de oorlog het lastig, campagnevoeren werd op pauze gezet. Het voelde niet als het moment voor campagnes. "Door die rust kwamen de campagnes niet op gang. Maar het kan niet anders, de verkiezingen kwamen er gewoon aan."

Raadslid Gonnie van Rietschoten van Actief voor Amstelveen gokte tijdens de verkiezingen al dat de 'vele problemen op dit moment' voor een lage opkomst zouden zorgen. Van Rietschoten: "De situatie in Oekraïne zorgt er toch voor dat op dit moment de interesse wordt verlegd van de gemeenteraadsverkiezingen naar het internationale vlak."  

Ook voelden partijleden ongemak om over lokale onderwerpen te praten of debatteren. Rietschoten bekende ongemak te voelen rondom de campagne. "We willen ook niet super uitgebreid campagne voeren, we proberen het wat kleiner te houden," vertelde ze aan NH Nieuws.

Versplintering

De oorlog werkt afleidend, maar is waarschijnlijk niet de enige oorzaak: al jaren neemt de opkomst voor de gemeenteraadsverkiezingen af. Onderzoek van het CBS laat zien dat een grote hoeveelheid aan partijen, en specifiek extra lokale partijen, in verband staat met een lagere opkomst van stemmers.

Edelenbosch gokt dat de versplintering de keuze moeilijker maakt. "Vroeger was het duidelijk, als je christelijk was stemde je CDA, als ondernemer stemde je VVD. Nu weten mensen het niet meer, ze voelen zich minder verbonden."

Extra stemdagen 

Door de coronamaatregelen konden mensen deze verkiezingen drie dagen lang stemmen. Gezien de cijfers lijken die extra dagen geen positief effect te hebben op de opkomst, maar Edelenbosch denkt dat de extra dagen misschien toch extra stemmen hebben opgeleverd. "Het geeft juist meer mogelijkheden om te stemmen en het voorkomt lange rijen."

Het onderzoek van CBS wijst uit dat meer mogelijkheden inderdaad een positieve invloed heeft op de opkomst: zo blijkt dat hoe meer stemlocaties, hoe meer er gestemd wordt. Het aantal stemdagen is niet mee genomen in het onderzoek.