Waarom er in de Alkmaarse sloten vissen massaal naar adem happen

Toen is er namelijk énorm veel regen gevallen. "Rondom Egmond lokaal is meer dan 100 millimeter water in een uur gevallen", weet Jorrit Voet, woordvoerder hoogheemraadschap. "Statistisch gezien is de kans op zo'n grote bui eens in de duizend jaar." Al sinds vrijdagavond wordt er water weggepompt uit de polders, hoewel dat volgens de LTO te laat was. 

"Pijnlijk om te zien"

Om het water weg te krijgen dat in de polders staat, draaien de gemalen op volle toeren. "Met als gevolg dat de bodem loswoelt", legt Voet uit, "ook de extra pompen van het hoogheemraadschap en de agrariërs die helpen bij het wegmalen, dragen hieraan bij." Door het loswoelen van de bodem en het uitspoelen van de grond in de sloot, neemt het zuurstofgehalte in het slootwater af. 

"Dit zuurstofarme water wordt door de poldergemalen in het boezemsysteem gepompt", legt Voet uit. Dat boezemsysteem is een watersysteem van kanalen en vaarten, die water uit het Noorderkwartier pompen via gemalen in Den Helder, Schardam en Zaandam. Het Noordhollandsch Kanaal is daar onderdeel van, maar voor het water dat bereikt, moet het eerst door de sloten en grachten in en rond Alkmaar. "Juist op die plekken zorgt het lage zuurstofgehalte voor het naar lucht happen van vissen. Dit is heel pijnlijk om te zien gebeuren."

In de omgeving van Alkmaar happen wel 'honderden' kleine visjes naar lucht, weet Voet. "We krijgen nu veel meldingen daarvan binnen; het gebeurt ook massaal." Het zijn voornamelijk meldingen van een kleine vissoort, de speldaas, die het er moeilijk mee heeft. 

Rioolwater

Niet alleen naar lucht happende vissen komen voorbij, soms liggen er ook dode vissen in de sloot. Dat komt door de overstort van het riool vorige week. "Door de overstort is het rioolwater in het oppervlaktewater gekomen, en niet overal omhoog de wc en gootsteen van het huis in. Voor vissen kan dit dodelijk zijn: het water is al zuurstofarm en dan komen er ook nog bacteriën uit het riool bij."

Volgens het hoogheemraadschap was de situatie niet te voorkomen. "Hoe spijtig ook, we kunnen hier helaas niet veel aan doen." Veel meldingen van dode vissen zijn er nog niet binnengekomen: "Dat gebeurt pas bij héle grote hoeveelheden."

"Dit is een heel vervelend gevolg van die hevige regenval, maar dat is niet van tevoren te voorkomen. Je kan de vissen niet wegsturen", zegt Voet. "De grote vissen voelen aan dat de zuurstof afneemt; dan zwemmen ze ergens anders heen. De kleine vissen hebben die mogelijkheid niet en happen nu naar lucht."

Erger worden

Naar verwachting gaat het nog wel even duren voordat de situatie weer normaal is. "Dat kan in het slechte geval nog wel weken duren", zegt Voet. Het hangt af van de zuurstofwaarde in het water; als die nog verder afneemt, zullen er vissen sterven. Blijft het gelijk, blijven ze naar lucht happen en neemt het toe, overleven de vissen het. Alleen: "Het aankomende weekend zal het erger worden", voorspelt Voet. Voorlopig draaien de gemalen nog op hoge toeren.