Licht, druk en rumoerig: hoe blijven we kalm in een 'hectische' provincie?

Eén van die prikkels is kunstlicht. Op veel plekken is het 's nachts een stuk minder donker dan voorheen. Al dat licht kan zorgen voor een ontregeling van lichaamsprocessen. Dat kan weer leiden tot slaapproblemen diabetes type 2 en zelfs hart- en vaatziekten.

Uit onderzoek van RIVM(opent in een nieuw venster) blijkt dat 5 procent van de Nederlandse bevolking ernstige lichthinder ondervindt en bij drie procent zorgt dat zelfs tot slaapverstoring. Dat komt neer op landelijk 675.000 mensen die zich weleens gehinderd voelen door licht. Volgens de onderzoekers moeten we lichtvervuiling dan ook serieuzer nemen.

De airco van de buurman 

Ook geluidshinder is een flink probleem. Op deze geluidskaart is te zien dat dat het in grote delen van de provincie rumoerig is, met grote uitschieter Schiphol en omgeving.

Socioloog Beate Volker vindt  al dat lawaai zorgelijk. Drukte en geluidsoverlast zijn volgens haar namelijk uitermate stressvol. "Met name geluidsoverlast waar je niks aan kunt doen, zoals vliegtuigen die overvliegen of een geraas van auto's op een snelweg, zorgt voor stress."

Daarbij wordt onze leefomgeving volgens Volker steeds onrustiger: "Zomers worden warmer en steeds meer mensen schaffen bijvoorbeeld een airco aan die dag en nacht staat te brommen. We krijgen te maken met zo veel geluiden per dag. Daar kun je echt gek van worden."

Volker benadrukt dat de coronacrisis ook een duit in het stresszakje doet. De crisis zorgde voor sommige mensen misschien eerst voor wat rust, maar dat effect verdween al snel. Zo kwamen er flink meer meldingen van overlast binnen in coronajaar 2020: "Het aantal burenruzies is enorm toegenomen. Waar de één thuis wil werken, wil de ander verbouwen. Dat gaat niet samen", geeft ze als voorbeeld. 

Volgens de socioloog mogen we onze behoefte aan rust, ruimte en donkerte best wat serieuzer nemen. Wat haar betreft is hierin een taak weggelegd voor beleidsmakers en planologen: "Het is aan hen om woningen te bouwen die de kans op geluidsoverlast verkleinen. Net zoals woningen nu klimaatbestendig worden gebouwd, zou dat ook  'geluidsbestendig' moeten zijn", oppert Volker. 

Opgesloten 

De natuur ingaan voor wat rust en ruimte is vanwege de coronacrisis een populair tijdverdrijf geworden. En dus is de rust in de natuur de laatste maanden ver te zoeken. Het was in sommige natuurparken zelfs zo druk dat er werd gesproken over tijdslots. Boswachters maakten zich grote zorgen over het broedseizoen doordat dieren opgejaagd werden door dagjesmensen. 

Volgens Volker komt daar ook nog eens bij dat reizen naar het buitenland nog steeds afgeraden wordt en we dus min of meer 'opgesloten' zitten in eigen land. "Het mooie effect van een natuurgebied gaat deels verloren doordat we er met z'n allen zijn. Het welzijnseffect van natuur is juist dat het er rustig is."

Toch zijn er ook nog enkele plekjes waar je echt even helemaal alleen kunt zijn, zoals Texel. Anna Sprenkeling is boswachter op het eiland en volgens haar is het hier nog mogelijk de rust en ruimte te ervaren: "Door de grootsheid van Texel en de recreatiemogelijkheden kun je hier gemakkelijk een paar uur lopen zonder iemand tegen te komen", vertelde ze eerder aan NH Nieuws. 

De 'geluidskaart' van Atlas Leefomgeving geeft hetzelfde beeld. Hoe hoger in de provincie je komt, des te rustiger het wordt. Ook in de Zaanstreek is het op veel plekken nog relatief stil. 

Volker vindt dat de coronacrisis een leermoment moet zijn: "We weten nu bijvoorbeeld dat woningen een stuk meer 'geluidsproof' moeten worden gebouwd. Rust dient beschermd te worden. Je merkt pas vaak hoe veel herrie er om je heen is als je op een stille plek zoals Texel bent."

Volgens Texelse psycholoog Lidewy Hendriks is het met de rust op het eiland inmiddels ook wel gedaan. Toch herkent ze het beeld dat Volker schetst. "Ik zie veel mensen met een burn-out in mijn praktijk. Wat opvalt is dat steeds meer jonge mensen hier last van krijgen", vertelt ze. 

Of dit direct toe te schrijven is aan lichtvervuiling of geluidsoverlast vindt ze lastig te zeggen. Maar het gevoel dat de wereld altijd 'aan' staat, speelt zeker mee. "De stress neemt toe. Er ontstaan sneller conflicten. Met name in coronatijd zien we dat mensen geen escape meer hebben. We kunnen de rust niet meer vinden. Niet in huis, niet in de natuur."

Volgens de psycholoog is de meetbare maatschappij ook een oorzaak van de stress die we ervaren: "Kinderen krijgen nu elk jaar een soort cito-toets. We moeten steeds meer, en alles wordt gemeten. Dat brengt de druk omhoog. We krijgen constant prikkels te verwerken en moeten steeds door."

Rust creëren 

Hendriks benadrukt het belang van rust creëren voor jezelf. "Communiceer naar je omgeving dat je even tijd voor jezelf nodig hebt, dat je even niet bereikbaar bent of dat er even geen vragen aan je worden gesteld."

Bovendien moeten we het belang van een goede nachtrust volgens Hendriks niet onderschatten: "Dat doe je door ervoor te zorgen dat het stil is om je heen. Als je inderdaad last hebt van de airco van je buurman, koop dan goede oordoppen. Het gevoel dat je machteloos staat tegenover overlast zorgt namelijk voor veel stress."

"Er is altijd een manier om je af te sluiten. We doen het simpelweg niet vaak genoeg", besluit ze.