Coronasubsidie eindigt: ene school voorbereid, andere moet banen schrappen

Aan het begin van het schooljaar beklaagde het schoolbestuur van scholenkoepel Fedra, met scholen in en rondom Beverwijk, zich er nog over dat er te weinig leraren waren en dat het niet lukte om de openstaande vacatures te vullen. 

In december veranderde dit toen bleek dat het achterstallige onderhoud aan een schoolgebouw meer geld zou gaan kosten dan verwacht en tegelijkertijd duidelijk werd wat de gevolgen zouden zijn van het stopzetten van de NPO-subsidie. Er was niet alleen geen budget meer om extra krachten aan te nemen, er was zelfs een zodanig tekort in de begroting ontstaan dat banen moeten worden geschrapt. Het gaat om maximaal 27 banen in de aankomende twee jaar.

Ook scholenkoepel OPSPOOR, met scholen in de regio Waterland, heeft aankomend jaar geld te kort, bleek eind maart. Dit komt door het afgelopen van de NPO-subsidie en een technische fout in de begroting.

Na een rondvraag van NH bij basisscholenkoepels in de provincie blijkt dat het wegvallen van de subsidie daar waarschijnlijk niet voor zorgwekkende financiële tekorten zal zorgen. Maar de manier waarop het gat in de begroting moet worden opgevangen, is wel een belangrijk punt van aandacht.

Meerdere scholenkoepels hebben het geld (gedeeltelijk) gebruikt voor het aannemen van extra krachten, blijkt na de rondvraag. Uit een enquête van de NOS uit 2021 bleek dat het grootste deel van de scholen in Nederland (80 procent) het NPO-geld wilde besteden aan extra personeel. Dat ging in de praktijk niet zo makkelijk: door het personeelstekort was het moeilijk om dat geld ook daadwerkelijk effectief uit te geven hieraan.

Daar kreeg scholenkoepel Zaan Primair, met scholen in en rondom Zaandam, ook mee te maken. Het lerarentekort was in 2022 bij één van de aangesloten scholen, Dynamica XL, zelfs zo groot dat daar moest worden overgestapt naar een vierdaagse lesweek. Inmiddels heeft de school weer genoeg leerkrachten om vijf dagen per week les te geven.

Brigit Schumacher, bestuurder van scholenkoepel Zaan Primair, benadrukt dat deze leerkrachten niet betaald zijn met het NPO geld. Het was juist de afgelopen jaren extra moeilijk om leerkrachten te vinden door de beschikbaarheidstelling van die subsidie, zag zij. "De druk op de schaarse leerkrachten is nog groter geworden door NPO." 

Bij scholenkoepel Zaan Primair is het extra geld vanuit het NPO vooral gebruikt voor het aannemen van onderwijsassistenten die de leerkracht in de klas ondersteunen en kleine groepjes kinderen met achterstand kunnen begeleiden. "We zetten het geld zoveel mogelijk in om de kwaliteit van het onderwijs te versterken. Die maatregelen zijn niet voor niks, het is ontzettend zonde dat dat beëindigd moet worden."

Het stoppen van de subsidie vanuit het NPO zorgt er nu bij de scholenkoepel voor dat er geen budgetteringsruimte meer zal zijn voor de onderwijsassistenten die met het geld zijn aangenomen en inmiddels een vast contract hebben. "Dat is wel een lastig punt", vertelt Schumacher. "Het laatste wat we willen, is dat er mensen die bijdragen aan goed onderwijs moeten worden ontslagen."

"Gelukkig is een deel van de onderwijsassistenten inmiddels in opleiding tot leerkracht", gaat ze verder. De scholenkoepel zet in op het versneld opleiden van deze onderwijsassistenten tot leerkracht om het probleem op te lossen. "Dat zou het mooiste zijn, want we hebben een groot tekort aan leerkrachten." 

'Incidenteel geld'

Ook scholenkoepel Agora, met scholen in en rondom Zaandam, heeft onlangs een programma ontwikkeld waarbij de onlangs aangenomen onderwijsassistenten en ondersteuners worden opgeleid. Dit programma heeft twaalf deelnemers. 

Bij de komst van de subsidie is rekening gehouden met de tijdelijkheid ervan, waardoor er alleen tijdelijke- en geen vaste krachten zijn aangenomen vanuit het 'NPO-potje', vertelt Pieter Schotte, bestuurder van Agora. 

"Het is incidenteel geld", legt hij uit. "Het zijn dus incidentele inspanningen die je verricht voor de kinderen. We hebben geen extra leraren aangenomen, alleen ondersteuners en onderwijsassistenten, en dat zijn allemaal tijdelijke contracten."

Desondanks is het aflopen van de subsidie een belangrijk aandachtspunt voor de scholenkoepel. "Je hebt alsnog wel een verantwoordelijkheid naar je medewerkers. En we moeten zorgen dat er geen nieuwe ondersteuners en onderwijsassistenten worden aangetrokken."

Ook Agora kampt net als Zaan Primair nog steeds met een lerarentekort, bevestigt Schotte. Hij legt uit dat dat gat de afgelopen jaren niet kon worden gedicht met het NPO-geld. Enerzijds omdat vanaf het begin duidelijk was dat het incidentele subsidie is, maar ook omdat er simpelweg niet genoeg leerkrachten te vinden waren in de omgeving om alle openstaande vacatures te vullen.

Geen mensen ontslaan

Ook bij scholenkoepel Ronduit, met scholen voor basis- en speciaal onderwijs in Alkmaar, Dijk en Waard, Bakkum, Hoorn en Den Helder, zijn leerkrachten en onderwijsassistenten aangenomen met NPO-geld. 

Iwan Basoski, lid van het college van bestuur van de scholenkoepel, legt uit wat Ronduit doet nu deze subsidiemiddelen aflopen: “Behalve door het aflopen van NPO hebben we ook door de hoge kosten van externe inhuur, waar we door het lerarentekort vaker beroep op moesten doen, de personeelsbudgetten overschreden. Dit geldt voor meerdere schoolbesturen."

"Bij onze start als nieuw bestuur, eind 2023, hebben we besloten daar niet midden in het schooljaar op in te grijpen. Dat zou een negatieve impact hebben gehad op de kwaliteit van het onderwijs en daarmee zouden we ons ook geen goed werkgever hebben getoond”, aldus Basoski.

"De overschrijding van onze personeelsbudgetten betalen we vanuit het vermogen van de scholenkoepel. Uiteindelijk is het de bedoeling dat de scholen uitkomen met de toegekende budgetten, daar werken we nu ook naartoe. Dat betekent niet dat we nu mensen moeten ontslaan: dat zou heel vreemd zijn in een tijd van lerarentekorten."

"Dit jaar en komende jaren gaan we veel geld investeren in de verdere verbetering van de kwaliteit van het onderwijs."