Al decennia lang worstelt IJmuiden met drugscriminaliteit. De problematiek lijkt vandaag de dag nog lang niet opgelost. Na dertig geweldsincidenten in drie maanden tijd, besloot burgemeester Frank Dales de hele stad tot veiligheidsrisicogebied te verklaren. Is IJmuiden, eerder wel de 'speeltuin voor Amsterdamse criminelen' genoemd, ook echt zo onveilig voor haar inwoners? NH zocht het uit en nam drie dagen intrek in de vissersstad.
De laatste maanden was er zo ongeveer elke drie dagen een geweldsincident in IJmuiden. Een flinke toename en bovendien ook in proportionaliteit: ruzies worden niet meer uitgevochten in de kroeg, maar met een bom aan de deur.
Reden voor de burgemeester om in te grijpen. Diverse camera's moesten het explosieve geweld de kop in drukken. Daarnaast werden 'verdachte' horecazaken en woningen gesloten. Toch bleef de grip op het drugsgeweld ook met deze maatregelen uit.
Burgemeester Dales ging daarom over tot een onorthodox besluit en riep heel IJmuiden uit tot veiligheidsrisicogebied. Enerzijds om een signaal af te geven aan de groep welke verantwoordelijk wordt gehouden voor het drugsgerelateerde geweld, anderzijds om jongeren te waarschuwen voor het criminele pad. Toch heeft de rigoureuze maatregel consequenties voor alle inwoners uit IJmuiden.
Tekst gaat verder onder de foto
Impact drugsgeweld op bewoners
"Het zal allemaal wel", zegt een vrouw terwijl ze haar schouders ophaalt. Ze doet haar boodschappen in winkelcentrum Velserhof. Op de kaart ligt het winkelcentrum precies in het midden tussen alle plekken waar de politie afgelopen maanden voor moest uitrukken. "Het is ver van m’n bed. En ik ben een echte IJmuienaar, dus ook niet bang."
Volgens Henk de Reus, van de Historische Vereniging Velsen, is de vrouw een typische 'kanaalgraver'. Hij legt uit dat IJmuidenaren historisch gezien bestaan uit grofweg twee groepen: de kanaalgravers en vissers. Kanaalgravers, vooral dagloners die vanaf 1865 voor de bouw van het Noordzeekanaal naar IJmuiden trokken, kwamen overal vandaan. "Ruig volk en niet bang."
Toen het Noordzeekanaal er eenmaal lag, kwamen ook de vissers naar IJmuiden. Tussen Rotterdam en Den Helder ontstond ineens een nieuwe plek om vis te verhandelen. De vissers en de gravers hadden volgens De Reus dezelfde mentaliteit. Harde werkers, met het hart op de tong.
Zoals Ronnie, eigenaar van havencafé Kamperduin. Hij schrikt niet zo snel van een bommetje of van een schietpartij. Zijn jeugd bracht hij door onder de bar van de kroeg van zijn opa en oma, hier net om de hoek. De meeste arbeidershuizen uit zijn jeugd zijn gesloopt en vervangen door nieuwbouw. "Vroeger liep je overal zo naar binnen, nu wonen hier alleen nog maar Haarlemmers."
Tekst gaat verder onder de foto
Van de beschietingen en de explosies heeft de kroegbaas niks meegekregen. "Het is goed dat Dales de criminaliteit aanpakt, maar hier merk ik niets van het geweld." Ja, vorig jaar was stamgast Tom bijna dood, toen hij voor de deur werd geschept door een stel straatracers. Maar nadat Ronnie de wijkagent had gebeld was het allemaal snel weer opgelost.
Over de burgemeester zijn ze in café Kamperduin sowieso niet te spreken. De reden heeft iets te maken met dat Ronnie lang moest wachten op een horecavergunning, en dat Dales zich nooit laat zien. Ze zijn een stuk positiever over de vorige burgemeester, Franc Weerwind. "Die ging hier gewoon naar de kapper."
"Die vissermannen, dat is een volkje apart. Harde werkers, hart op de tong, maar ook heel lief"
Criminaliteit en IJmuiden zijn allang geen vreemden meer. In de jaren 90 bouwde Willem Endstra samen met de gemeente Velsen een nieuwe jachthaven. Een succesproject werd het nooit, waardoor altijd het vermoeden bleef dat Endstra de haven gebruikte voor witwassen en andere ongure zaken.
De laatste jaren is ook de IJmuidense zeehaven steeds vaker in beeld bij de politie. Vorig jaar onderschepten agenten 1.522 kilo cocaïne, een recordjaar. Reden voor de Amsterdamse burgemeester Halsema alarm te slaan over de toegenomen drugssmokkel. Maar volgens een groepje mannen in de haven gebeurt drugsmokkel alleen in Rotterdam. De controle is hier te streng, zeggen ze. De openstaande deur van de loods wordt voor de zekerheid snel dicht geschoven.
Monique, uitbater van lunchplek Het Visparadijs, is nooit bang in de haven. 's Avonds sluit ze de hele tent alleen af, en gaat ze in het donker naar huis. In veertig jaar is er nog nooit wat gebeurd. "Die vissermannen, dat is een volkje apart. Harde werkers, hart op de tong, maar ook heel lief."
Tekst gaat door onder de foto
Voor Miranda, die speciaal omrijdt voor de kibbeling van echte kabeljauwwangetjes bij het Visparadijs, ligt dat anders. Bij haar in de straat werd een paar maanden terug nog op een huis geschoten. "Ik dacht 'dit zijn geen rotjes'. Maar ik heb me omgedraaid en ben verder gaan slapen. Dat zegt eigenlijk genoeg, het is te normaal geworden."
Aan de andere kant van de stad, in IJmuiden-Oost zien de huizen er anders uit. Hier woonden vroeger de kanaalgravers. Wat begon als een bescheiden nederzetting, groeide tussen 1910 en 1940 uit tot een levendige stad met sierlijke gebouwen. Maar net als in andere Noord-Hollandse kustplaatsen sloopten de nazi’s een groot deel van die huizen. Na de oorlog kwamen er flats voor terug. Niet hoger dan drie verdiepingen, want anders moest er ook een lift in.
Tekst gaat door onder de foto
Zoals rond de Kennemerlaan, waar burgemeester Dales nachtclub Marbella sloot nadat daar het meubilair door de ruimte was geslingerd. Maria (77) woont er sinds kort om de hoek, in een seniorenflat. De eerste week na de verhuizing brak er een de overkant van de straat een gigantisch gevecht uit waarbij een jongen op zijn balkon bewusteloos werd geslagen. Maria moest wel even slikken toen ze dat allemaal zag. Ook omdat er flink wordt gedeald op het pleintje voor de deur. "Niet prettig, maar inmiddels gaat het wel weer."
"Het zijn zeemensen. Die leven een vrijer leven. Ze bewegen mee met de zee"
De mensen hebben hier gewoon minder problemen, zegt Pedro (84). Hij weet wel hoe dat komt: "Het zijn zeemensen. Die leven een vrijer leven. Ze bewegen mee met de zee. En zijn wel een storm gewend."
Dat de burgemeester maatregelen neemt, vinden de bewoners hier niet gek. De gesloten woningen, brandbommen en wapens zijn te erg om te negeren, zeggen ze hier. Ook mevrouw Zwitser (79) begrijpt dat de burgemeester kiest voor een grote rode lijn om de hele stad. Maar dat preventief fouilleren zit haar toch niet helemaal lekker. "Mij zullen ze niet kiezen."
Voor Jasmijn (25) ligt dat anders. Twee weken geleden verhuisde ze samen met haar man terug naar Oud-IJmuiden nadat ze een tijd bij haar oma hadden gewoond. Bij het afscheid had haar oma haar gewaarschuwd. Niet voor het geweld, maar wel voor het preventief fouilleren. "'Jouw man is donker', zei ze. 'Passen jullie wel op'."
Drie dagen lang sprak NH met meer dan honderd inwoners. Het gros van hen geeft aan dat er met 'hun' IJmuiden niks mis is en dat je er goed en veilig kunt wonen. De IJmuidenaar lijkt niet onder de indruk van de maatregelen getroffen door de burgemeester. Noem het eeuwenoude vissersmentaliteit of een 'hart-op-tong-DNA'. Ze merken het drugsgerelateerde geweld wel, want het vindt immers plaats voor hun huizen: maar bang? Dat is bijna niemand.
Benieuwd naar alle gemaakte reportages en verhalen uit IJmuiden? Ga dan naar de speciale themapagina NH 360° IJmuiden.