Extreem hoogwater teistert al dagen Noord-Holland en op steeds meer plekken hebben mensen (water)overlast. Zo lopen diverse buitendijkse gebieden onder water. Waarom hebben we in Noord-Holland te maken met hoogwater, en blijft dit waterrisico bestaan? Acht vragen en antwoorden over het hoge water in onze provincie.
"We spuien zodra we kunnen", is de eerste reactie van Bart Jacobs woordvoerder van Rijkswaterstaat. "En dat is niet altijd mogelijk. Het is niet zo dat we even een kraantje kunnen openzetten en het water loodsen, ook wel spuien genoemd, naar de Waddenzee." Dat vraagt om meer uitleg via de volgende vragen.
1. Hoe werkt dat spuien en waarom gebeurt dat niet constant?
"Als we willen spuien, dus het water uit het IJsselmeer willen lozen, dan moet het water in de Waddenzee lager staan. Daar heb je te maken met het getij, eb en vloed. Er kan alleen geloosd worden met eb."
"Vorige week stond het water met vloed ook laag en toen konden de sluizen ook open. Dat is niet gebruikelijk. Het water gaat dan via de sluizen bij Den Oever en Kornwerderzand naar de Waddenzee. In uitzonderlijke gevallen kan ook bij eb het water hoog komen te staan door opstuwing van de wind, waardoor spuien op de Waddenzee niet mogelijk is."
2. Hoe wordt het water uit het Markermeer gespuid?
"Het water uit het Markermeer spuien we naar het IJsselmeer, en dat kan op dit moment heel beperkt. Het waterpeil op het IJsselmeer staat namelijk ook te hoog. Daarnaast zijn we ook afhankelijk van de wind. Als er een flinke noordoosten wind staat kan het water niet naar buiten, want dan wordt het weer teruggeblazen."
3. Vandaag is de waterstand in het Markermeer extreem hoog (37 cm+NAP). Betekent dit dat jullie gaan spuien?
"Nee dat lukt helaas niet, want het water in het IJsselmeer staat hoger. Daarvoor moeten we
eerst door middel van spuien op de Waddenzee het waterpeil op het IJsselmeer omlaag
brengen. De afgelopen nacht is dat gelukt. Er is volledig gespuid waardoor het peil op het
IJsselmeer met 12 centimeter is gedaald. Vandaag wordt er wederom op het IJsselmeer gespuid."
In de winter hanteren we een peil van rond de -40 centimeter NAP, momenteel staat er op het IJsselmeer +44 centimeter NAP.
4. Hoe kan dat het waterpeil zo hoog staat en waar komt al dat water vandaan?
"Het water uit Markermeer wordt aangevoerd door de waterschappen die het overtollige water lozen op het Markermeer vanuit omliggende wateren en door regenwater. Het water uit het IJsselmeer komt ook uit de IJssel, wat een aftakking is van de Rijn. We hanteren een zogeheten waterpeil en die staat nu hoger dan normaal doordat er al vanaf november veel regen is gevallen."
5. Waarom hebben jullie niet eerder het waterpeil naar beneden gebracht?
"Dat gaat helaas niet zomaar en ook niet heel snel. Al vanaf november is er heel veel regen
gevallen en we kunnen niet heel ver van tevoren het waterpeil naar beneden brengen. Het hele IJsselmeer is, naast onze bron van drinkwater, ook een natuurgebied en wordt gebruikt door de scheepvaart. Dus om het water van tevoren helemaal naar benenden te brengen gaat niet. Daarnaast is het natuurlijk ook lastig om te voorspellen hoeveel water er gaat vallen of
hoeveel water er wordt aangevoerd vanuit rivieren en andere omliggende wateren."
6. Hoe hoog zou het water in IJssel- en Markermeer moeten staan, hoe hoog staat het nu en komt er nog meer water aan?
"We hanteren in de zomer een waterpeil dat tussen de -10 centimeter NAP en -30 centimeter
NAP schommelt. In de winter hanteren we een peil van rond de -40 centimeter NAP,
momenteel staat er op het IJsselmeer +44 centimeter NAP en op het Markermeer +32
centimeter NAP. Voor hoeveel water eraan komt, verwijs ik even naar deze website waar de
verwachtingen worden bijgehouden."
Extra spuisluizen en een gemaal moeten straks het hoge water tegengaan: " Spuien als het kan, pompen als het moet"
7. Gaan we dit vaker meemaken en zijn jullie al bezig met de toekomst om dit te voorkomen?
"We monitoren continu en kijken daarbij ook vooruit. Dit doen we onder meer met de Delta
commissie en we werken samen met het KNMI aan de klimaatscenario’s. Daarnaast wordt
momenteel op de Afsluitdijk gebouwd aan extra spuisluizen en een gemaal. Met het gemaal kunnen we in de toekomst ook water wegpompen naar de Waddenzee, waardoor we niet meer afhankelijk zijn van de waterstanden op de Waddenzee om water via de spuimiddelen af te voeren naar de Waddenzee. Spuien als het kan, pompen als het moet is daarbij het credo. En de objecten die we aanleggen worden zo gebouwd dat ze minstens honderd jaar meekunnen."
8. Is dit hoge water gevaarlijk?
"Voor mensen die buitendijks wonen en nu met ondergelopen kelders te maken hebben, is
dit natuurlijk niet fijn. De dijken en keringen in het gehele IJsselmeergebied zijn berekend op
hogere waterstanden dan de waterstanden die we nu hebben. Rijkswaterstaat werkt samen met onder andere waterschappen, veiligheidsregio’s en het KNMI en houdt voortdurend de situatie in de gaten."
Blijf op de hoogte en volg alle ontwikkelingen rondom het hoge water in de provincie in de liveblog.