Vandaag werd bekend dat Tata Steel in IJmuiden 800 banen schrapt. Om concurrerend te blijven, is de genomen maatregel volgens het bedrijf noodzakelijk. Zo'n massa-ontslag vindt niet voor het eerst plaats: het staalbedrijf kent een lange historie aan grote bezuinigingen op het personeel. De oorsprong van de ontslagen is door de jaren heen verschillend, zo blijkt.
De staalmarkt heeft het volgens Tata Steel al enige tijd zwaar en om ook in de toekomst concurrerend en winstgevend te blijven, wil de staalproducent de personeelskosten verder verlagen. Het bedrijf heeft dit vanmiddag aangekondigd. Het betreft 500 banen, voornamelijk in managementfuncties, en 300 posities voor zowel uitzendkrachten als openstaande vacatures. Momenteel zijn ongeveer 9.000 mensen werkzaam bij de fabriek.
25 dagen actie
De afgelopen tien jaar zijn er vaker massa-ontslagen aangekondigd. Zo maakte het staalbedrijf in IJmuiden in september 2020 bekend een reorganisatie door te voeren. In totaal verdwenen er toen 850 banen. De aankondiging zorgde voor een rel binnen en buiten het bedrijf. Zowel de Ondernemingsraad (OR) en vakbond FNV vonden het nieuws 'volstrekt' onduidelijk en onaanvaardbaar.
Ze grepen terug naar een akkoord dat twee maanden eerder werd bereikt, waarin werd afgesproken dat er tot 2026 geen gedwongen ontslagen zouden vallen. Na 25 dagen actievoeren kwamen Tata Steel en de vakbonden tot deze overeenstemming. De acties waren historisch: voor het eerst in 28 jaar werd de productie bij de staalgigant stilgelegd in een poging meer zekerheid te krijgen van de directie.
De rel is exemplarisch voor de gang van zaken rondom ook andere ontslagen. Vaak staan de verschillende partijen recht tegenover elkaar. Zo blijkt ook vandaag. De OR spreekt van falend beleid en zegt dat de rekening hiervan bij het personeel komt te liggen.
Ook een massa-ontslag op 18 november 2019 zorgde voor veel tumult. Boze medewerkers van het staalbedrijf voerden toen dagenlang actie(s).
Ontslagen van tafel
Oorzaak van de aangekondigde massaontslagen was toen een winstdaling waar vooral het moederconcern in India last van had. Alleen al op de Europese tak werd 830 miljoen euro bezuinigd, waarvan 170 miljoen moest komen van besparing op personeel. De rest wilde Tata halen uit goedkopere inkoop van erts en kolen.
De verschillende partijen waren het bovendien oneens over de oorzaak van de winstdaling. Volgens Europese topman Henrik Adam was de staalfabriek in IJmuiden allang niet meer ‘toonaangevend’, terwijl de ondernemingsraad van Tata Steel in IJmuiden de dure bureaucratie op het Europese hoofdkantoor de schuld gaf. Ook zou de Britse tak van Tata al jaren slecht presteren. IJmuidens medewerkers lieten het er in ieder geval niet bij zitten en kozen de aanval. En met succes: het besluit werd deels teruggedraaid.
In september 2011 sneed het staalconcern in het personeelsbestand en schrapte het 1.000 voltijdbanen, waarvan 900 van hun eigen medewerkers. De banenreductie maakte deel uit van een zogenaamd 'verbeterprogramma'. Een jarenlang programma dat werd ingezet om de stagnatie van de Europese staalindustrie tegen te gaan. Maar ook de sterke en snelle stijging van grondstofprijzen speelde toen een rol.
Werkgelegenheidspact
Met de aankondiging vandaag lijkt een massa-ontslag onontkoombaar. Mogelijk betreft dit ook gedwongen ontslagen. En juist dat punt ontstelt de ondernemingsraad en FNV. Ze verwijzen beiden naar het Werkgelegenheidspact dat is opgenomen in de cao, waarin onder meer staat dat er geen gedwongen ontslagen mogen vallen. Ze geven aan dit niet zomaar over hun kant te laten gaan en de aankomende periodes 'indringende' gesprekken te gaan voeren met de directie van het staalbedrijf.