Ruim driekwart van de Noord-Hollanders wil beleggers van de woningmarkt weren. Op die manier kunnen woningen alleen nog worden verkocht aan mensen die er ook daadwerkelijk zelf gaan wonen. Dat blijkt uit een representatief onderzoek dat NH Nieuws uitvoerde samen met Kieskompas.
De afgelopen decennia zijn veel huizen in handen gevallen van huisjesmelkers en speculanten. Die ontwikkeling is ook de landelijke politiek een doorn in het oog. Om ervoor te zorgen dat woningen ook daadwerkelijk worden bewoond door de kopers zijn er twee oplossingen bedacht die gemeenten naar eigen inzicht mogen inzetten: de opkoopbescherming en de zelfbewoningsplicht. Deze twee maatregelen lijken op elkaar, maar vertonen ook verschillen.
Beleggers inperken, hoe doe je dat?
De zelfbewoningsplicht is bedoeld voor nieuwbouwwoningen, hierbij is het verplicht dat de koper van de woning zelf een minimale periode in zijn nieuwgekochte woning woont. Meestal zo rond de vier jaar.
De opkoopbescherming daarentegen, behoedt bestaande woningen ervan opgekocht te worden door investeerders die ze willen verhuren in de particuliere sector. Vaak geldt dit voor woningen onder een bepaald prijsplafond. Haarlem heeft bijvoorbeeld in december vorig jaar een opkoopbescherming goedgekeurd voor huizen met een WOZ-waarde tot 389.000 euro.
"Vaak worden deze twee maatregelen in één adem genoemd", vertelt Paul de Vries. De Vries is woningmarktexpert bij het Kadaster. "Beide zijn erop gericht dat meer mensen met een lagere en middeninkomen toegang hebben tot de koopwoningmarkt." En daar wordt volgens de expert al flink gebruikt van gemaakt in onze provincie.
"Eigenlijk zijn ze in Noord-Holland al hartstikke goed bezig", aldus De Vries. "Noord-Holland is dan ook de populairste provincie onder beleggers, of zit in ieder geval in de top twee."
Een compleet gestoorde markt
In meer dan 25 (van de 44) gemeenten in Noord-Holland geldt al een vorm van opkoopbescherming of zelfbewoningsplicht, blijkt uit een onderzoek van De Volkskrant in 2021. Onder andere in grote steden als Amsterdam, Alkmaar, en Haarlem.
"Dit heeft alles met politieke keuzes te maken", vertelt Jacqueline Kalk aan NH Nieuws. "Wil je ingrijpen in deze compleet gestoorde woningmarkt of niet?" Kalk (PvdA) is raadslid bij de gemeente Hilversum en uitgesproken voorstander van de opkoopbescherming en zelfbewoningsplicht.
"Anders worden de woningen in Hilversum opgekocht en omgezet naar huurwoningen met torenhoge huurprijzen"
In Hilversum strijdt raadslid Kalk al jaren voor de opkoopbescherming en zelfbewoningsplicht in de gemeente. "Anders worden de woningen in Hilversum opgekocht en omgezet naar huurwoningen met torenhoge huurprijzen", licht ze toe. Volgens Kalk bevoordeelt dat 'mensen met een zak geld' en maakt het voor starters nagenoeg onmogelijk om een woning te kopen. "Dat zijn oneerlijke mechanismen op een markt die al compleet gestoord is."
Hoe effectief is het?
"En je ziet gewoon dat deze maatregelen werken", vult De Vries aan. "In de gemeenten die dit hebben ingevoerd, wordt er een stuk minder opgekocht door investeerders. En waar het nog niet is ingevoerd, gebeurt dat nog niet."
Maar waarom maken dan nog niet alle gemeenten hier gebruik van? "Het heeft nogal wat tijd nodig", legt De Vries uit. "Het moet door de gemeenteraad, er moet bijvoorbeeld een prijsplafond worden vastgesteld en dat moet dan nog onderbouwd worden."
"Als je het invoert op een locatie waar geen problemen zijn op de woningmarkt, ga je misschien juist problemen creëren"
De Vries benadrukt ook dat je de maatregelen niet zomaar moet inzetten in wijken waar het niet nodig is. "Als je het invoert op een locatie waar geen problemen zijn op de woningmarkt, ga je misschien juist problemen creëren", legt hij uit. "Dat kan de particuliere huurmarkt kapot maken, bijvoorbeeld in wijken waar geen sociale huur is. De particuliere sector hoort nou eenmaal wel bij de woningmarkt, die moet je niet kosten wat het kost weren."
Volgens Kalk zijn de nadelen van deze maatregelen verwaarloosbaar. "Want je hebt altijd de mogelijkheid om een uitzondering te maken." Kalk haalt het centrum van Hilversum aan als voorbeeld. "Daar moesten mensen zulke torenhoge huren betalen in de particuliere markt, voor een slecht geïsoleerde kleine woning."
Daarom pleit Kalk al jaren voor het ingrijpen in de Hilversumse woningmarkt "Want als je als gemeente hier geen gebruik van maakt, dan weet je één ding zeker", stelt Kalk. "Namelijk dat het opkopen gewoon doorgaat."
Stand van NH
Dit artikel maakt onderdeel uit van ons onderzoeksproject 'Stand van NH'. Hiervoor heeft NH Nieuws onderzoek laten doen door Kieskompas naar onderwerpen die inwoners van Noord-Holland het meest belangrijk vinden. Rondom de vier onderwerpen die het meest genoemd zijn in het onderzoek (wooncrisis, betaalbaarheid, levensonderhoud, gezondheidszorg en natuur) organiseren wij themaweken waarin we uitgebreid op de onderwerpen ingaan. Voor uitleg over de verantwoording van het onderzoek kunt u hier terecht.
Tip ons!
💬 Stuur een Whatsapp-bericht met een tip, foto of video naar 06-30093003 (handig om op te slaan in je telefoon)!
📧 Contacteer de redactie of journalisten bij jou in de buurt via ons tipformulier.
Op de hoogte blijven?
🔔 Blijf op de hoogte van nieuws uit jouw regio, download de gratis NH Nieuws-app via de App Store of de Google Play Store.