IJmuidense staalfabriek krimpt al veertig jaar: "Ineens mocht je niet meer bij de Hoogovens komen"

Op 20 september 1918 werd het bedrijf, dat toen nog Koninklijke Hoogovens heette, opgericht. Na veel discussie kwam de fabriek in IJmuiden te staan. Die plaats kreeg in 1918 de voorkeur boven Rotterdam vanwege de ligging aan het Noordzeekanaal. Met de oprichting wilde de Nederlandse Staat minder afhankelijk worden van geïmporteerd staal. De Staat verleende dan ook financiële steun vanaf het begin en bleef dat tot in de jaren negentig doen.

De eerste decennia groeide het personeelsbestand van de fabriek in IJmuiden, maar aan het eind van de jaren zeventig en in de jaren tachtig nam dat al fors af. Door onder meer twee oliecrises was het bedrijf genoodzaakt om personeel te schrappen. En in het begin van de jaren negentig kreeg het bedrijf opnieuw een klap te verwerken. 

Uiteenvallen Sovjet-Unie

Tussen 1992 en 1994 werd het personeelsbestand namelijk drastisch ingekort. De 1.600 ontslagen die nu dreigen zijn uitzonderlijk, maar begin jarig negentig kregen liefst 2.300 personeelsleden de zak bij het staalconcern. Na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie stond de staalmarkt onder druk omdat veel Oostbloklanden nu hun staal exporteerden.

De staalprijzen in West-Europa stortten in en het bedrijf was genoodzaakt stevige kostenbesparende maatregelen te nemen. Doordat het staal uit Oost-Europa van mindere kwaliteit was, krabbelde Koninklijke Hoogovens snel weer op. Het personeelsbestand kwam echter niet terug op het oude niveau.

Tim Walta was een van de medewerkers die het bedrijf in die jaren gedwongen moest verlaten. Het werk bij de Koninklijke Hoogovens was zijn lust en zijn leven en zijn vertrek ligt dan ook nog steeds gevoelig. "Je bent van de ene op de andere dag eigenlijk alles kwijt. Want je mocht ook niet meer op het Hoogoventerrein komen", zegt Walta 26 jaar later tegen NH Nieuws.

Tekst gaat verder onder de video:

Fusie met British Steel

In 1999 fuseerde Koninklijke Hoogovens met British Steel en werd het bedrijf omgedoopt tot Corus. "Overnames kunnen ertoe leiden dat een deel van het personeelsbestand wordt geschrapt omdat de koper de investering deels zo terug wil verdienen", zegt Bram Bouwens, historicus en mede-auteur van het boek ‘Door staal gedreven’ over de geschiedenis van Tata Steel.

Maar de fusie raakte het personeel vaak harder in Groot-Brittannië dan in IJmuiden. "Tijdens de periode van Corus en na de overname door Tata Steel in 2007 was de vestiging in IJmuiden de parel in de kroon. Een stuk gezonder, winstgevender en productiever dan de meeste vestigingen in Groot-Brittannië."

Stabiele jaren

In de eerste jaren van 2000 nam het personeelsbestand geleidelijk af. "Dat kan komen door het verkopen van bedrijfsonderdelen", zegt Bouwens. "Dat gebeurde bij Tata Steel bijvoorbeeld met de tak die aluminium maakte."

Tot grote reorganisaties, zoals in het begin van de jaren negentig, kwam het niet. “Maar je ziet ook dat veel functies worden ‘geoutsourcet’. Allemaal activiteiten die eerder binnen het bedrijf plaatsvonden, worden dan van buitenaf geregeld. Dat kan bijvoorbeeld over schoonmaakactiviteiten gaan.” 

De crisis

Vlak na de overname door Tata Steel diende zich in 2008 een nieuwe crisis aan die veel klanten van het staalbedrijf trof. De bouw is met 35 tot 40 procent de grootste afnemer van staal, maar in Nederland en in het buitenland kregen aannemers minder opdrachten. Ook bij een andere grote afnemer, de auto-industrie, bleven klanten vaker weg.

Door die ontwikkelingen kondigde het bedrijf al snel een ingrijpende reorganisatie aan. In 2009 schrapte Tata Steel 800 voltijdsbanen in IJmuiden. En ook de jaren daarna kwamen steeds vaker plannen voor reorganisaties naar buiten.

'Veel reorganisaties sneuvelen'

Toch nam het personeelsbestand in die jaren heel geleidelijk af. Volgens Frits van Wieringen, voorzitter van de Centrale Ondernemingsraad van Tata Steel Nederland, werd de soep de laatste jaren vaak niet zo heet gegeten als zij werd opgediend."Er zijn inderdaad veel plannen in het nieuws gekomen de laatste jaren, maar die sneuvelden dan ook vaak weer", zegt hij.

"Dat komt bijvoorbeeld doordat de plannen niet zo goed in elkaar zaten of doordat de staalmarkt ondertussen weer opkrabbelde." Hij noemt als voorbeeld "Beter werken", een plan uit 2013 waarmee het bedrijf 1.000 banen wilde schrappen. "Verder zijn er door automatisering wel banen verloren gegaan, maar zijn verschillende activiteiten ook weer 'inbesteed' die eerder waren uitbesteed. Daardoor wordt het personeelsbestand ook groter."  

Doordat Tata Steel de laatste jaren geen sociaal jaar meer publiceerde, is er nu minder inzicht in de ontwikkeling van het personeelsbestand dan in de vroegere geschiedenis van het bedrijf.

Tekst gaat verder onder de video:

‘Dit is absoluut een dieptepunt’

Van Wieringen betwijfelt of de nieuwe reorganisatieplannen van Tata Steel haalbaar zijn. Vakbond FNV deelt die twijfel en denkt niet dat het bedrijf door kan met 1.600 werknemers minder, zei Aad in ’t Veld van FNV Metaal eerder tegen NH Nieuws. "Dit is absoluut een dieptepunt en ik zie ons hier nog niet zo snel uitkomen met het bedrijf."

De vakbond gaat wel met Tata Steel in gesprek over de reorganisatie. "Deze plannen kunnen we niet accepteren. Wij willen betere plannen zodat het bedrijf er na de crisis beter voor staat. Maar als ze daar niet naar luisteren, zullen we weer actie gaan voeren."