De 23-jarige Mirte Groen ziet het helemaal voor zich: kant-en-klare betaalbare koopwoningen in de Zaanstreek die binnen een mum van tijd neergezet kunnen worden. Toch komt het initiatief niet van de grond. Kun je als bewoner je woonidee omzetten naar een daadwerkelijk plan?
Het idee van de Zaanse Mirte Groen werd twee jaar geleden massaal omarmd. In 48 uur tijd hadden zo'n 300 geïnteresseerden zich aangemeld voor prefab huizen die maximaal 180.000 euro zouden gaan kosten. Het leek haast niet fout te kunnen gaan, maar toch is twee jaar later haar plan verder weg dan ooit.
'Niks met idee gedaan'
Een aantal weken geleden is de 23-jarige Mirte in het stadhuis geweest. Haar vorige sparringpartner, Songül Mutluer, werkt nu in de Tweede Kamer. Harrie van der Laan volgt in september 2022 de wethouder Wonen op.
Het gesprek gaat volgens Mirte moeizaam. "Ik voelde me totaal niet begrepen en ook niet gehoord", zegt de Zaanse over het gesprek. "Ze zeggen open te staan voor initiatieven, maar vervolgens wordt er niks mee gedaan." Mirte doelt op haar kant-en-klare woningen die nog steeds in de opslag staan.
Tekst gaat door onder de video.
De woningen zijn klaar en kunnen zo in Zaanstad neergezet worden, mits de regels dit toelaten - NH Nieuws
Waar is het misgegaan? Is Mirte de afgelopen jaren naïef geweest en was dit plan al die tijd al zinloos, of is het als burger per definitie al onmogelijk om een plan in de steigers te krijgen? De woningen komen in ieder geval voorlopig niet uit de opslag als we de wethouder moeten geloven.
Geen grond, geen huizen
Harrie van der Laan: "Het enige wat wij doen is faciliteren. Kom jij met een stuk grond en als het binnen het bestemmingsplan past, dan zijn we zo klaar."
En dat is meteen het probleem. Grond is zeldzaam, zeker in een gemeente als Zaanstad. "Als we grond zouden hebben, dan krijg je nog het probleem dat ik het niet één op één mag verkopen. Dan moet het aanbesteed worden. Anders krijg je gedoe met het Rijk", legt de wethouder verder uit.
De 23-jarige zou dus naast de betaalbare woningen, ook met een stuk grond moeten komen. "Ik wist dat ik niet zomaar een stuk grond zou krijgen", zegt Mirte. Toch heeft ze al die tijd gedacht dat het wel zou lukken. "Er is nooit gezegd: 'Sorry, mooi initiatief, maar het kan gewoon niet'."
Gemeente heeft geen grond in de aanbieding
Ze is er dan ook van overtuigd dat met de vorige wethouder, Songül Mutluer, het project wel zou slagen. Mutluer geeft aan dat ze meteen heeft aangegeven dat er geen locaties beschikbaar waren, maar ze wilde haar ideeën 'niet meteen de prullenbak ingooien.'
Daarnaast wist Mirte volgens Mutluer zelf geschikte plekken voor de huizen. Mutluer: "Ze doet zoveel moeite, dan ben ik bereid om langs die plekken te gaan om na te gaan wat voor mogelijkheden zij zag. Ik heb haar toen gekoppeld aan coöperaties."
Remco Reijke is stedenbouwkundige en ziet in de praktijk dat het lastig is om dingen te realiseren. "We hebben gewoon weinig ruimte", zegt hij. Daarnaast is volgens de stedenbouwkundige niet elke locatie geschikt: "Dan kan het wel eens betekenen dat wat je op de plank hebt liggen, niet bij de plek past."
Heel veel geduld door vergunningsaanvragen
Met alleen een woning ben je er dus volgens Reijke niet. Maar dat betekent niet dat alle plannen van bewoners meteen de prullenbak in gaan. "Het duurt alleen gewoon lang, met veel procedures. Voor bewoners, maar ook voor ontwikkelaars."
Vooral vergunningsaanvragen zorgen ervoor dat het soms lang duurt. Wethouder Van der Laan erkent dit probleem. "Het aantal vacatures bij de afdeling vergunningen is drama. Mensen worden weggekocht." Hij vervolgt: "Sommige gemeente betalen één of twee schalen meer en dan zie je mensen de deur uitlopen. Dat vind ik heel erg."
"Dan kan het wel eens betekenen dat wat je op de plank hebt liggen, niet bij de plek past"
De nieuwe omgevingswet, die begin dit jaar is ingegaan, zou dit makkelijker moeten maken. Met deze wet worden mensen die wonen en werken in een gebied gevraagd om mee te denken over plannen en projecten van initiatiefnemers. Zo is het mogelijk om een mening te geven bij een groot bouwproject.
"De omgevingswet is er ook voor dat niet iedereen bij 6 loketten van de gemeente moet komen voordat ie een vergunning krijgt", legt Reijke uit. Hij is nieuwsgierig naar de uitvoering van deze wet, maar ook kritisch. "Het begint met veranderen van de wet, maar degene die aan de knoppen zitten en het werk doen zijn nog steeds dezelfde mensen."
Hoe kan Mirte haar plan uitvoeren?
Als Mirte ondanks de tegenslagen toch nog door wil gaan, is het volgens Reijke verstandig om samen te werken met anderen. "Doe het niet in je eentje."
Het succes van Edwins circulaire tiny houses
Een project dat wel van de grond komt in Zaanstad,is die van Edwin ter Velde. Hij maakt circulaire tiny houses en deze woningen zijn bedoeld voor de verhuur. Edwin is al jarenlang met dit project bezig.
Daarnaast heeft hij naast de woningen, zich ook ingezet op duurzaamheids- en sociaal niveau. De huurwoningen zijn bedoeld voor jongeren en spoedzoekers en tijdelijk van aard. De huizen kunnen na een aantal jaar makkelijk verplaatst worden. "Wat wij doen is zorgen dat gebieden die nog niet gebouwd zijn, benutten voor tijdelijke woningen neer te zetten", legt Edwin uit. Hij werkt om dit te realiseren samen met een woningbouwvereniging.
Volgens Edwin is het vooral belangrijk om origineel te zijn: "Als je doet wat je altijd deed, krijg je wat je altijd kreeg." Hij bouwt daarom met afval en werkt met mensen die een afstand hebben tot de arbeidsmarkt. "Ik moet zorgen dat ik het anders doe", zegt hij resoluut.