Het oude centrum van Heerhugowaard is voor velen geen lust voor het oog: sobere architectuur, vervallen winkelpanden, krimpende horeca, weinig groen en vooral veel ruimte voor auto's in plaats van mensen. In de hoop er een levendige, aantrekkelijke ontmoetingsplek van te maken, krijgt het gebied een grote metamorfose. Maar is het genoeg om het 'zielloze' dorpshart tot leven te wekken?
Brengt grote make-over van Centrumwaard weer wat leven in de brouwerij? - NH
Hoewel de gemeente op het Coolplein achter winkelcentrum Middenwaard een nieuw stadshart heeft gecreëerd, ligt voor menig inwoner de ziel nog altijd in dorpshart Centrumwaard. Het winkel- en horecagebied dat de Middenweg en het Raadhuisplein met elkaar verbindt. Maar daar valt tegenwoordig - vooral voor de jeugd - weinig te beleven.
Het dorpsplein dient vooral als een grote parkeerplaats. Ruimte om elkaar te ontmoeten is er amper. Het winkelaanbod is beperkt en het horecagebied dunt steeds meer uit.
Eind 2020 werd het bekende partycentrum Marlène na 32 jaar trouwe dienst verkocht. Het pand aan de Middenweg staat nog altijd leeg. Alleen tijdens de jaarlijkse kermis en het evenement Tour de Waard komt het buiten op het terras weer even tot leven. Eerder sloten ook de deuren van Bier & Proeflokaal de Geuzen. En in een nog verder verleden het door velen geliefde Stamcafé.
Geen gezellig plein
"Heerhugowaard mist een centrum dat bruist", stelt de 32-jarige Rutger Kamper. "We kunnen het wel! Kijk maar naar de kermis of wielerronde Tour de Waard. Dan komen we graag samen. Maar buiten deze evenementen om mist het aan activiteiten. Ook is er geen plein waar mensen graag samenkomen, zoals op het Waagplein in Alkmaar."
(Tekst loopt door)
Het gebrek aan groen en de strakke, horizontale bebouwing uit de jaren 60 en 80 hebben Centrumwaard volgens inwoners een sfeerloos en versteend uiterlijk gegeven.
'Onverzorgd en armoedig'
Ook het winkelgebied aan de Middenweg is nodig toe aan opknapbeurt, vindt onder meer de 37-jarige Ymkje. "Er hangt een doodse sfeer en het ziet er heel onverzorgd uit. Als ik langs het Raadhuisplein en de Middenweg rij, komt het zo armoedig over. Het nodigt totaal niet uit."
(Tekst loopt door)
"De verschillende stijlen komen de samenhang niet ten goede", reageert wethouder John Does, die het project onder zijn hoede heeft. "Om de dorpse identiteit weer terug te brengen in het gebied, nemen we het historische lint van de Middenweg als uitgangspunt."
Meer terrassen en winkels
De komende jaren wordt het centrum opnieuw ingericht en groener gemaakt. "Het Raadhuisplein moet weer een gezellig, open dorpsplein worden. Met voldoende ontmoetingsplekken, meer terrassen en een uitgebreid winkelaanbod", aldus de wethouder.
Wat er precies met de bebouwing en gevels op het Raadhuisplein gaat gebeuren, wordt nog onderzocht. De kiosken worden in elk geval vernieuwd en komen op een andere plaats te staan, zodat ze beter passen in het nieuwe straatbeeld.
De metamorfose van de Middenweg, vroeger en nu. Herken jij het nog terug?
(Tekst loopt door)
De Middenweg krijgt zijn dorpse karakter weer terug met onder meer een bomenlaan. De rijbaan wordt vernieuwd en versmald. Na de werkzaamheden mag je daar voortaan niet harder dan 30 km per uur rijden.
Het trottoir voor de winkels wordt juist breder gemaakt. "Op een aantal plekken is dan ruimte voor bijvoorbeeld een terras", zegt Does. De gevels van verschillende panden langs de Middenweg worden vernieuwd en moeten straks weer hinten naar de dorpse stijl van vroeger.
De wethouder hoopt dat de metamorfose ook andere ontwikkelaars in het gebied inspireert. "Het vraagt natuurlijk ook inzet van marktpartijen om aan de slag te gaan en een bijdrage te leveren aan de gewenste transformatie. Maar als één schaap over de dam is, volgen er vaak meer. "
'Speelt al 40 jaar'
Dat het Masterplan Centrumwaard er nu eindelijk ligt, is best bijzonder. Over de herinrichting werd door de betrokken partijen namelijk jarenlang gediscussieerd. "Dit speelt al een jaar of veertig", verklaart de wethouder.
"Met bewoners, ondernemers en verenigingen zijn we daarom met een blanco vel om tafel gegaan. Zij kennen deze plek en weten wat er mist." Naar verwachting zal het nieuw ingerichte dorpshart in 2040 klaar zijn.
De Middenweg en het Raadhuisplein in vroegere tijden:
(Tekst loopt door)
Het ooit kleine dorp groeide in ruim een halve eeuw uit tot een stad met ruim 60.000 inwoners. Om die groeispurt bij te houden, moesten er vooral veel en snel woningen worden gebouwd, legt Reint Mellema (74) uit. Als stedenbouwkundige was hij jarenlang betrokken bij de ontwikkeling van Heerhugowaard.
"De hoofdelementen van ruimtelijke ordening zijn wonen, werken, verkeer en recreatie. Die vier moeten gelijktijdig worden ontwikkeld. Als je het een meer ontwikkelt dan het ander, gaat dat op en duur ergens wringen."
Spoor bijster
Door al die snelle ontwikkelingen is de gemeente haar historische identiteit én schoonheid op verschillende plaatsen verloren, verklaart Mellema. "Heerhugowaard heeft daardoor het imago van zielloos en dood, om het maar even zo samen te vatten. Ik vertaal het liever naar: is het nog wel gezellig in Heerhugowaard?"
Binnen alle bestemmingsplannen lag de focus vooral op wonen. Minder op ruimte voor recreatie en ontspanning. "Heerhugowaard is één groot uitbreidingsplan van woonwijken. Daar raak je het spoor een beetje bijster om nog gezelligheid te creëren. Dus die ongezellige sfeer heeft zich stelselmatig ontwikkeld. Niks is moeilijker dan van dat imago af te komen."
"Je kunt een omgeving creëren, straten en pleinen maken, maar als die niet bevolkt raken, wordt het nooit gezellig"
De moderne architectuur moest vanaf de jaren 60 vooral functioneel zijn. "Aan opsmuk en schoonheid werd zo min mogelijk geld uitgegeven. Jammer", reageert Mellema. "Je kunt een omgeving creëren, straten en pleinen maken, maar als die niet bevolkt raken, wordt het nooit gezellig."
Want het oog wil ook wat. "Ik vergelijk het weleens met die historische binnensteden. Daar is een stratenpatroon gecreëerd gelijk een doolhof. Mensen houden ervan om verrast te worden. Daar komen nog altijd hordes toeristen op af. Nou die komen niet naar het centrum van Heerhugowaard."
Out of the box denken
Meerdere studies wijzen zelfs uit dat meer groen en 'mooie' architectuur een positieve invloed hebben op onze gezondheid en de mate waarin we ons gelukkig voelen. "Laat iemand die out of the box denkt daar eens plannen voor ontwikkelen. Zoals een kunstenaar of een filosoof. Zij komen vaak met creatieve antwoorden op dit soort vragen."