De Texelse boer Marco Zoetelief ziet met lede ogen aan hoe een groot deel van zijn aardappeloogst verloren is gegaan. En niet alleen door de nattigheid. Ook de ganzen brengen veel schade toe aan het gewas. Hij verwacht dat hij inmiddels een paar ton schade heeft.
De overdadige regenval van de afgelopen tijd brengt veel boeren in problemen. De Texelse boer Marco Zoetelief heeft vijftig hectare aan land waar pootgoed in zit. Een groot gedeelte is al uit de grond, maar elf hectare moet nog gerooid worden. Een groot deel van die aardappelen kan door de overdadige regenval als verloren worden beschouwd.
Door het late voorjaar zijn de aardappelen laat de grond in gegaan en kwam de groei ook later op gang. "De aardappelen moeten begin april de grond in. Maar door het natte en koude voorjaar was het nu een maand later. Maar dan oogst je ook pas een maand later", zegt Marco Zoetelief.
De pootaardappelen zijn voor de export. Nat weer is desastreus, want de aardappelen moeten droog de zak in. Anders gaan ze rotten en tasten ze elkaar ook aan. "We hebben wel vaker een natte periode", zegt Zoetelief. "Maar daarna volgt er meestal een droge periode waardoor je de mogelijkheid hebt om de oogst uit de grond te halen."
Dat is nu niet het geval, want het blijft op Texel onophoudelijk regenen. De akkers zijn inmiddels veranderd in grote waterpartijen waar geen aardappel meer kan groeien. "Als je twee dagen achter elkaar droog weer hebt, is dat heel bijzonder."
De aardappelen moesten eigenlijk voor 1 oktober de grond al uit. Nadat de gewassen zijn geoogst, zijn veel boeren verplicht om een zogeheten vanggewas in te zaaien, zoals een bepaald soort gras. Dit is een gewas dat na de oogst wordt geteeld om meststoffen, vooral nitraat, op te nemen. Daarmee wordt voorkomen dat die stoffen in het oppervlaktewater terechtkomen.
"Dat gaat nu dus niet lukken", zegt Zoetelief. "Het werd al verplaatst naar 15 oktober, maar die datum is ook allang verstreken. We hebben eind oktober percelen ingezaaid, maar er komt helemaal niets van terecht. Het heeft helemaal geen nut. Ik had op 1 oktober ook het liefst alles eruit gehad."
Zoetelief staat met zijn rug tegen de muur en heeft inmiddels slapeloze nachten. Hij probeert te redden wat er nog te redden valt.
"In de zomer hebben we ook een keer een 'klap' water gehad. Toen viel er 80 millimeter gevallen in één nacht. Als een aardappel te lang onder water staat, komt er rot in. En als je die rotte aardappel gaat rooien, dan steekt de één de ander aan. En dan rot de hele partij weg. Dus je moet wachten tot de slechte aardappels in de grond weggerot zijn, zodat de goede exemplaren overblijven. Dan ga je ze oogsten."
Ganzen verergeren het probleem
Zoetelief heeft al veel maatregelen genomen. "We hebben overal greppels gespit, zodat het water weg kan lopen. Ook de drainage is op orde." Maar dat is niet voldoende om het overtollige water weg te krijgen."
Veel aardappels zijn verwerkt in een rug. Dat zijn kleine drempels van 5 of 10 centimeter hoog waardoor de aardappels droger liggen. Maar daar ligt het tweede probleem op de loer. "De bovenste laag wordt opgevreten door de ganzen", zegt Zoetelief.
"Het is niet meer te doen, ze lachen je bij wijze van spreken gewoon uit"
"Het zijn de grauwe ganzen en nijlganzen. Ik ga iedere ochtend naar de percelen om ze te verjagen. Maar je draait je om en ze zitten er weer. Het is niet meer te doen, ze lachen je bij wijze van spreken gewoon uit."
Hij maakt rapporten om eventueel de schade nog te kunnen verhalen. Maar dat geeft een enorme administratieve rompslomp. "Dat kan ik er eigenlijk niet bij hebben. Instanties maken het zeer ingewikkeld en dan begint de helft van de boeren er al niet aan. Maar ik ga dat gevecht wel aan."
De ganzen vertrappen de greppels, zodat de aardappels boven de grond komen te liggen. Een nadeel is dat daardoor het water ook niet meer zo snel kan weglopen. "En ze vreten gewoon alle aardappels aan. Het is verschrikkelijk."
Toekomst onzeker
Het worden spannende tijden, want alle partijen moeten nog worden gekeurd voordat deze worden vervoerd. Maar dat geeft nog geen zekerheid. "Een aardappel kan al ziek zijn voordat deze op reis gaat naar bijvoorbeeld Algerije. Met een ziek exemplaar worden alle aardappels aangetast en kan het zo zijn dat alsnog de hele partij achteraf wordt afgekeurd. Dan zijn we de opbrengst kwijt."
"Bovendien krijgen we dan ook nog een rekening van de transportkosten. Dat zien wij nu met angst en beven tegemoet, want we zijn er nog lang niet. Je weet niet waar dit eindigt."