Wie was 'onbekende dode' op Texels strand? Experts onderzoeken DNA van gevonden lichaamsdelen

Voor verwantschapdeskundige Charissa van Kooten (40) voelt het wrang, maar ook ergens 'fijn' als ze gevonden menselijke resten kan matchen met iemand die wordt gemist. "Soms lukt het ons om snel een goed DNA-profiel te vervaardigen uit het materiaal dat we binnen krijgen en weten we het al binnen een week. Soms duurt het langer.”

We hebben allemaal DNA-materiaal in onze cellen: een unieke samenstelling van genetisch materiaal. Het kan zitten in je bloed, sperma, huidschilfers, roos, haren, speeksel, maar als iemand langer overleden is kan het worden gehaald uit spieren, tanden of botten. 

Van de resten op Texel weten we dat het in ieder geval gaat om botten die zijn aangespoeld en dat er ook moderne kleding omheen zat. Dus we mogen er vanuit gaan dat gaat om menselijke delen van na 1920 - geen archeologische vondst dus. 

Als dit is vastgesteld, komen de experts van het NFI in opdracht van de politie of het Openbaar Ministerie in actie. "Wij gaan kijken: van wie kan dit zijn, matcht het met een DNA-profiel uit de DNA-databank van vermiste personen?"

De kwaliteit van de erfelijke informatie bij menselijke resten is afhankelijk 'van omstandigheden als tijd, temperatuur, zon, water'. Al die factoren dragen volgens Van Kooten bij aan eventuele afbraak van bruikbaar materiaal. 

Bij botten blijft DNA binnenin vaak lang en goed bewaard. En om daarbij te kunnen komen worden de resten met een machine (deels) vermalen. "Met chemicaliën maken we de gevonden cellen kapot. Dat wordt gewassen en zo hebben we schone DNA, zeg maar."

Materiaal uit databanken

Het erfelijk materiaal bestaat uit een rij getallen. En die wordt vergeleken met profielen in databanken met DNA van als vermist opgegeven personen, mensen die worden gezocht voor een strafbaar feit en internationale databanken.

Het klinkt als een soort CSI-achtig computersysteem met allemaal foto's van mensen erin, maar zo zit het niet, zegt Van Kooten. "Nee, die staan er niet in. Het zijn echt databases met getallen. Ik weet wel namen van personen."

Verder wordt er gekeken naar een eventuele match met DNA-profielen van familieleden van mensen die vermist zijn. "Het DNA van een persoon bestaat voor de helft uit vaders materiaal en de andere helft komt van de moeder. Je zou dus, als je erfelijke informatie hebt van beide personen, een match van honderd procent kunnen hebben."

Hoe lang uitsluitsel daarover precies duurt, verschilt: soms een paar dagen, weken en ook weleens maanden. Maar als het lukt, als ze aan de politie of het OM kunnen terugkoppelen dat er iemand is geïdentificeerd, geeft het voldoening. 

"Het geeft een fijn gevoel als we een zogeheten koppeling kunnen doorgeven. Er zijn best wat onbekende doden zo geïdentificeerd."

Maar het is ook weleens geen match. Geen identificatie. De dode blijf anoniem. "Het kan zijn dat diegene niet als vermist is opgegeven of dat het land waar diegene vandaan komt in ontwikkeling niet zover is. Dat daar niet de kennis of het geld voor is."

Het DNA-profiel van diegene wordt dan wel opgeslagen. "En als nieuwe familieleden zich melden, of er delen van onbekende doden aanspoelen, vergelijken we het."

Niet van vermiste jongen

De politie laat desgevraagd aan NH weten dat voor hen nu nog niet duidelijk is of de twee lichaamsdelen bij elkaar horen. Maar wel dat het in ieder geval uitgesloten is dat de menselijke resten van de 12-jarige Riemer zijn. Hij raakte bijna een jaar geleden vermist bij een bootongeluk bij Terschelling.

De jutter Maarten Brugge, die de vondst deed, denkt dat de botten zijn van een of meerdere mensen zijn die het kanaal tussen Frankrijk en Engeland probeerde over te steken. Duizenden vluchtelingen doen dat in rubberbootjes. En dat gaat soms mis. 

De Texelaar vindt ook regelmatig spullen erop duiden: zwemvesten, tassen met een tandenborsten, kleding, schoenen.

Als de botten inderdaad van een migrant zijn, is het goed mogelijk dat er geen DNA-match van familieleden in een van de databases staat. Wat dan ook nog een optie is: de experts van het NFI kunnen vaak wel informatie vinden over de geografische herkomst van de dode.

NFI-expert Van Kooten: "Welk continent de voorouders vandaan komen, bijvoorbeeld uit Afrika, maar ook welke kleur diens ogen, haar en huid had."

De jaren dat ze dit werk doet, laten haar niet ongeroerd. "Het lijkt me heel moeilijk als je voelt dat iemand is overleden, maar helemaal niet weet waar iemand is. Daarmee omgaan. Ik heb het gevoel dat wij met ons werk dan toch iets kunnen doen. Iets kunnen doorgeven. Een stukje afsluiting."

Er moet toch ergens iemand zijn die van die persoon af weet, stelt ze, iemand die de persoon mist. "Overal zit een heel verhaal achter. Ik vind dat ik en mijn collega's daaraan kunnen bijdragen."