Texels gezin bivakkeerde vier jaar op zee: "Zeilreis is beter dan welke psycholoog dan ook"

Het had even geduurd voordat ze het daadwerkelijke besluit hadden genomen om echt te vertrekken voor een reis met hun boot. Want je moet je maar durven overgeven aan een leven op zee met twee jonge kinderen, soms ver van de bewoonde wereld.

Aangewezen op elkaar op een paar vierkante meter, niet groter dan een studentenkamer. Dag in, dag uit. En dat ruim vier jaar lang. "Het is een besluit dat je niet van de ene op de andere dag neemt", vertelt de 50-jarige Mariska een jaar na het grote avontuur, aan de keukentafel van haar woning in De Cocksdorp. 

In 2013 werd dat zaadje voor die wereldreis geplant. "Tjaart en ik kennen elkaar vanaf 2012. Ik reisde al veel voor mijn werk in de marketing en communicatie voor onder meer Red Bull en Randstad. In de zomer van dat jaar zijn we in de zomervakantie naar Denemarken en Zweden gezeild."

Die reis proeft naar meer. "Op een boot ben je echt los van thuis. De zee werkt vertragend, ook voor de geest. Toen kwamen we op het idee dat we dit ook langer zouden kunnen doen. Hierna kregen we nog een kind, dat hadden we ook niet bedacht."

Uiteindelijk vertrokken ze op 31 juli 2018 voor in eerste instantie een reis van een jaar. "Dan ga je echt los van de kade. Het is moeilijk om die tros los te gooien. Ik wilde mijn familie er niet bij hebben, want anders was ik misschien nooit vertrokken. Dan realiseer je dus dat je na een voorbereiding van vijf jaar echt voor een langere periode weg gaat."

Met hun dochters Berber van twee en Linde van twaalf gingen ze het avontuur aan. In een altijd bewegend huis de onzekerheid tegemoet. "Als je gewoon op vakantie met een camper of vliegtuig gaat, dan plan je dingen daarvoor. Voor een zeilreis is dat lastig, omdat je altijd afhankelijk bent van wind, stroming en seizoenen."

"Er is een soort 'coconut milkrun', dat is een route die ongeveer op de hoogte van de evenaar westelijk om de wereld gaat. En dat kun je in drie jaar doen. Dit was ook een soort droom die we in gedachten hadden. Maar dit hadden we nooit eerder gedaan, dus je weet ook niet wat je te wachten staat."

"We hebben een samengesteld gezin. We hadden ook geen flauw idee hoe iedereen zou reageren op zee. We gaan eerst maar weg, was onze gedachte. En als het meezit dan blijven we een jaar en dan zien we wel. Dan gaan we maar evalueren hoe iedereen het vindt."

"In het eerste half jaar is het erg wennen. Je botst continue tegen elkaar op. Alles beweegt de hele dag en we leven op 12 vierkante meter. Dat is ook de woonkamer, het klaslokaal en de werkplaats. Daar bivakkeer je de hele dag in. Dat is niet altijd leuk."

'Heel primitief'

"Je moet enorm wennen dat je geen spullen meer hebt. Je moet van heel weinig leven, je koelkast is tien keer zo klein en je hebt maar beperkt water. Vanuit de Westerse maatstaf is dat heel primitief."

"Maar na een tijdje is het voor ons gewoon geworden en fijn om te leven zonder spullen. Want dat is ook maar ballast dat je meesleept in je leven. Dat begint na een half jaar te wennen."

"Leven op een boot lijkt op een snelkookpan. In de zeilerswereld wordt gezegd dat één jaar op een boot is te vergelijken met zeven jaar in het normale leven. Want iedere poep en scheet hoor je. Ook de relatie gaat met pieken en dalen. Dan leer je elkaar echt kennen. Want voor de reis woonden we nog maar twee jaar samen." 

In deze video van Mariska zie je hoe het gezin in Alaska walvissen spot (tekst gaat verder):

"Op de boot hebben we dus dingen met elkaar meegemaakt, die andere mensen misschien in 28 jaar met elkaar meemaken. We hebben elkaar regelmatig overboord willen gooien of het vliegtuig naar huis willen nemen. Dat zijn emoties."

Tijdens de oversteken lopen Tjaart en Mariska om de drie uur wacht. "Eén keer zijn we zes weken op zee geweest. Eigenlijk zijn dat de makkelijkste momenten, want dan leef je langs elkaar heen. Ik maak Tjaart wakker, je geeft elkaar een kus en zegt: goede wacht. En drie uur later gebeurt dat andersom."

Zelfreflectie

"Dat zijn ook de momenten dat jezelf het best leert kennen. Dan is er tijd voor zelfreflectie. Er waren rustige oversteken, maar ook zware beproevingen door storm. Als je alleen al naar de wc wilde, leek het op een gymcircuit. We hebben ons nooit bang gevoeld, wel oncomfortabel."

"Op uitdagende oversteken schakelden we een weerman in die het grote weerbeeld kon overzien en ons dagelijks aanwijzingen gaf waar we onze route, zeilvoering of snelheid op konden aanpassen."

Ze zijn uiteindelijk vier jaar, twee maanden en acht dagen onderweg geweest. Na een half jaar verbleven ze met kerst in Suriname. "We wisten dat we daar iets langer zouden blijven, omdat Tjaarts zoon Luuk langs zou komen. Tot dan toe hadden we op een sneltrein gezeten."

Tijd voor bezinning was er eigenlijk niet. "We gingen in hetzelfde tempo door als dat we geleefd hadden. En we vroegen ons ook af: waarvoor zijn we eigenlijk op reis? We deden dat om tijd voor elkaar te hebben en dingen te zien. "

De jungle in

Het gezin verbleef een maand bij kennissen in Suriname en trok de jungle in. "We werden daar op sleeptouw genomen. Dan kom je in aanraking met de bewoners en kom je heel dicht bij de lokale cultuur. De mensen leven daar van de rivier. De vis wordt daar gevangen, de kip geplukt, de was gedaan en ook de afwas. Wij hebben daar ook met de afwas op ons hoofd gelopen, dat was daar gewoon zo. De kinderen vonden het ook fantastisch. Berber was daar met veel kinderen aan het spelen. Want spelen is dezelfde taal met andere kinderen."

"Op veel plekken laat je een stukje van je ziel achter. Suriname was de eerste plek waar ik het gevoel had dat we dat deden. En dat was voor ons zo'n eyeopener."

"We hadden verwacht dat we dit ook zouden aantreffen in het Caribisch gebied. Maar we kwamen daar niet door de toeristische schil. De bewoners hebben een pantser om zich heen. En iedere toerist is voor hen inkomsten. Daar ligt voor hen de vooruitgang."

"Wij hadden in verhouding een klein bootje. Daar kwamen rijke Amerikanen met enorme catamarans. Dat zijn drijvende appartementen. Wij kwamen daar niet in contact met de bevolking, zoals in Suriname."

Ook het eten aan boord is eenvoudig. "Je weet precies wat je moet inslaan voor een lange reis. Ik ging 's morgens eerst brood bakken en dan ging ik kijken welke groente er aan toe was om bereid te worden."

Onderweg werd er ook vis gevangen. "We hebben een klein koelkastje en geen diepvries. Als je proteïnen binnen wilt krijgen, moet je vis vangen. Dat is ook een heel proces voordat je dat leert. We haalden de vis met een hengel binnen. En dan moet je dat voor eerst van je leven een vis doodmaken. Dat had ik ook nog nooit gedaan. In het begin ziet zo'n gefileerde vis er niet uit, maar al snel leer je goed fileren en maak je daar de heerlijkste gerechten van."

Er was een watermaker aan boord, dat van zout water zoet water maakte. "We hebben vier jaar lang buiten gedoucht onder een tuinslang. Simpelweg houdt dat in dat je de kraan vier seconden open draait, dan zeep jezelf in en dan spoel je in tien seconden af. Daar moet je dus niet te veel bij voorstellen. Haar wassen doe je als het echt moet. En ook niet allemaal tegelijk, want anders hadden we niet voldoende water."

Ook Corona gaf problemen voor het zeilgezin. "Dat was dikke vette ellende", zegt Mariska. "Dat heeft alles alles veranderd voor ons. Wij moesten ook in quarantaine. In Panama hebben we zestig dagen op twaalf vierkante meter moeten leven. We mochten niet van de boot af en werden gecontroleerd door de politie."

"Linde en Tjaart zijn allebei astmapatiënt. De zorg was dat je ook niet naar een ziekenhuis kunt. We konden ons ook niet bevoorraden. We kregen ook een mailtje van Buitenlandse Zaken of we meewilden op een vlucht naar Nederland. Alle scenario's overweeg je, omdat je statenloos bent. Je drijft daar in de Pacific, 45 mijl voor de kust, bij eilanden waar je niet welkom bent. Dan zit je daar op je bootje. Dan is het een onzekere toestand. Als gezin was dit voor ons de moeilijkste periode."

Ondanks alle strubbelingen heeft de reis hun verwachtingen overtroffen, vertelt ze. "Het lijkt niet eens wat je in je wildste fantasieën bedenkt. Het gevoel dat je ervan leert, daar kun je je echt niet op voorbereiden. Al met al is het vele malen beter dan ik mij ooit had kunnen indenken. Vooral omdat je er veel van leert. Het is zo'n grote levenservaring. Je leert jezelf ook goed kennen."

Thuiskomen is volgens Mariska veel moeilijker dan vertrekken. "De wasmachine bijvoorbeeld, Berber zat er vol verbazing naar te kijken. Want aan boord heb ik alles met de hand en voeten gewassen. Voor Berber was het voor het eerst weer wonen in een huis en voor het eerst naar een echte school."

"Aan luxe wen je snel. Maar je bent zelf zo snel veranderd en het is lastig om dat een plek te geven. Mensen vragen regelmatig: Ben je alweer gewend? Maar dat gaat niet. Ik vind het prima dat ik niet gewend ben. Je gaat niet op reis om als dezelfde persoon terug te komen. Dat kun je ook niet verwachten."

"Ik vind het fijn om van bepaalde afstand naar deze wereld te kijken met alles wat je hebt meegemaakt. Een zeilreis is beter dan welke psycholoog dan ook. Als je op zee bent, dan word je zo op jezelf teruggeworpen en denk je na over je angsten, onzekerheden of irritaties. De zee is een spiegel van je eigen karakter. Je kunt er niet voor weglopen, je moet jezelf in de ogen durven te kijken. Daar probeer in nu thuis een goede balans in te vinden. "