Witlofsector onder druk, maar telers in West-Friesland zien toekomst positief in

Terwijl de laatste witlofteler in de Achterhoek de deur van zijn kwekerij voorgoed achter zich dicht trekt, zien de telers in West-Friesland de toekomst rooskleurig en met vertrouwen in. Wordt het cluster in West-Friesland nu het mekka van de witlof? "Nee, dat niet", zegt Koos Groot (62) uit Venhuizen.

Hij wordt door de telers als de coryfee gezien, iemand die van de hoed en de rand weet. Volgens hem is West-Friesland hét witlofgebied van de provincie. Zelfs één van de grootste in Nederland, want in Zeeland en IJsselmuiden wordt er ook nog genoeg geteeld. "Ja, we zijn goed vertegenwoordigd in onze regio: er zitten veel jonge en sterke bedrijven."

Nóg exacter telen

Maar ook West-Friesland kent een afname van het aantal telers. Vroeger had elk dorp er zijn eigen kweek. Dat is nu wel anders: de regio telde rond de 250 telers, nu zijn het er nog maar 10. "Veel bedrijven zijn gestopt. Ze worden ouder of hebben het wereldje wel gezien. Die kiezen er dan voor om te stoppen in een slecht jaar, voordat het helemaal fout gaat. Maar de meesten gaan gewoon door", zegt Gert-Jan de Wit uit Grootebroek.

Hij kent de sector als zijn broekzak. Zijn vader begon ermee in 1976, waarna hij het stokje overnam. "Ik heb veel geleerd van mijn vader. Goede en slechte tijden: alles heb ik hier meegemaakt. Daar moet je tegen kunnen", zegt hij.

Want 2022 was geen jaar om over naar huis te schrijven. Vooral de prijs voor witlof spreekt boekdelen. Vermindering van de productie lijkt nog de enige 'uitweg'. "De bedrijfscultuur verandert: we maken van te voren afspraken. Hoeveel en voor welke prijs? Zo zorgen we ervoor dat er niks wordt weggegooid", aldus Koos Groot.

Toch blijft deze cluster min of meer overeind staan. Hoe kan dat? "Opvolging", zegt Groot. "De kwekerijen gaan van vader naar zoon, daar zij wij redelijk uniek in. In zowel Nibbixwoud als Oostwoud heeft iemand van de familie het bedrijf overgenomen."

Tekst gaat verder onder de foto.

From West-Friesland wit lof

Eén ding hebben ze allemaal gemeen: de liefde voor het vak. Als de ondernemers over de witlof en het kweken ervan vertellen, worden ze enthousiast. De witlof wordt ook wel (net als bij asperges) het 'witte goud' genoemd. Het is gewild onder ouderen, vooral 55-plussers. Maar bij jongeren blijft het (nog) uit. Is daar wat aan te doen? "Ik denk van wel", denkt Gert-Jan de Wit. "De trends liegen er niet om. Er liggen genoeg kansen. De vergrijzing in Nederland, riviercruises die weer mogen uitvaren en er moet meer groente gegeten worden. Maar de consument bepaalt uiteindelijk wat wij gaan doen."

Volgende generatie

Ook Aik Ruiter (30) uit Oostwoud heeft er vertrouwen in. Hij nam samen met zijn broer het bedrijf over van zijn vader. Samen met kwekerij Spruit uit Nibbixwoud, waar de volgende generatie de leiding in handen neemt, verjongt hij de sector. "Er zit toekomstmuziek in, we kunnen weer jaren vooruit. En dat is belangrijk voor een cluster zoals deze."

Er liggen ook gevaren op de loer. Net als iedereen, is de sector afhankelijk van wat er gaat gebeuren met de energieprijzen. De rekening drukken met zonnepanelen of een kleinere windmolen is niet voor iedereen een optie, zeker nu het elektriciteitsnet vol zit. Rob de Boer uit Spierdijk beaamt dat. "We hebben geen gas nodig, maar we gebruiken wel heel veel stroom. Voordat de oorlog in Oekraïne begon, heb ik een energiecontract van vijf jaar kunnen afsluiten. Daar heb ik erg geluk mee gehad, maar voor veel telers is die situatie anders."

Minder lof

Het imago van de witlof kan ook beter, vinden de telers. Daar is veel terrein te winnen. Hoe kunnen we deze groente weer in de spotlights krijgen? "Jongeren moeten er weinig van hebben. Het is dus belangrijk dat deze groente weer onder de aandacht komt, zoals via reclames, influencers of kookprogramma's. Het hangt ook van de supermarkt af: krijgt de witlof een mooi plekje of blijft 'ie verstopt?", aldus De Boer. "Het kan nog wel wat hipper", vult Ruiter hem aan. 

De Wit: "Gemak en snelheid zijn bij jongeren tegenwoordig erg belangrijk. We leven in een snelle wereld. Maar voor hen is dit juist aantrekkelijk: binnen 10 minuten staat het eten al op tafel. En het is ook nog eens gezond. We gebruiken geen gewasbescherming, het is een schoon product."

Is er meer dan alleen ham en kaas, een bekend ovenrecept onder veel Noord-Hollanders? "Maar natuurlijk", zegt Aik Ruiter. Het is volgens hem een veelzijdige groente. "Het kan zowel rauw als gekookt gegeten worden. In de zomer kan je een salade maken met een witlof en peer. Of wok de witlof met honing, pijnboompitjes en tijm. Maar het kan ook in een soep of stamppot. Het is allemaal erg smaakvol."