"Hoe hiet je?" en "van wie ben je er ien?": zo begint de uitzending van het VPRO tv-programma Villa Achterwerk in 1996. De Wervershoofse Ilse interviewt enkele klasgenoten. Een uitzending die flink wat reacties opleverde. Maar hoe is het met die kinderen van toen, hoe kijken ze er op terug?
"Claudia Koomen", antwoordt de dan 11-jarige Claudia, met een kleurige gele jas aan, op de vraag hoe ze heet. En ze is er ien van: "Nou, Klaas Koomen." We zijn inmiddels 26 jaar verder. Claudia is 37, moeder van drie kinderen en verpleegkundige in een ziekenhuis. Ze weet het nog goed dat de cameraploeg langs kwam.
"Iedereen moest wat voordragen. En toen hebben ze gekeken wie het meest een West-Fries accent had. Maar geen idee hoe ze bij ons zijn gekomen", vertelt ze lachend. Het meisje dat naast haar staat is Laura Boon ("van Ben Boon"). 36 jaar oud, moeder van een zoon en werkzaam bij het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK). "Ze zochten iemand die het sprak, en toen heb ik m'n hand opgestoken."
Tekst gaat verder onder de foto.
Een zakkie bokkeneuten
In het programma doet Claudia boodschappen, uiteraard in het Westfries. "Ik heb hier een boskippeloisie (boodschappenlijst). Een zakkie piepers (aardappels), een pondje slabônen (slabonen), een bosje redois (radijs), een doosie erebaaie (aardbeien) en een zakkie bokkeneuten (pinda's)."
Tekst gaat verder onder de video.
Laura Boon doet boodschappen in het Westfries - VPRO, Villa Achterwerk
Maar de West-Fries van toen woont inmiddels niet meer in de regio. "Ik ben als verpleegkundige van de marine uitgezonden naar Afghanistan en ontmoette daar mijn inmiddels ex-man. Ik woon nu alweer 12 jaar in IJsselstein (Utrecht)." Hetzelfde horen we van Laura. "Ik ben gaan studeren in Amsterdam en daarna gaan werken in Den Haag en ook in Berlijn. Inmiddels woon ik alweer 6 jaar in Alkmaar, net niet binnen de Westfriese Omringdijk."
Tekst gaat verder onder de foto.
'Ze vonden thuis dat ik te veel met een 'r' sprak'
In de uitzending van Villa Achterwerk valt op dat de kinderen vloeiend Westfries praten. Maar hoe is dat nu? Laura spreekt het niet meer, maar komt nog wel regelmatig in Wervershoof. Voor familie, maar ook één keer per jaar voor de kermis. "Thuis spraken we het ook niet altijd. Maar als we een familieverjaardag hebben kan mijn man het niet goed volgen. En toen ik ging studeren in Amsterdam en later ging werken in Den Haag kreeg vonden ze dat ik een 'r' (Gooise r-klank) had gekregen. Dat werd niet gewaardeerd", vertelt ze lachend.
En Claudia? "Ik spreek het eigenlijk niet meer. Maar ik kom wel een paar keer per maand nog in Wervershoof waar nog veel familie woont. De kermis sla ik ook nooit over. En dan komt het toch wel terug. Zeker als we met vriendinnen 'mooi anzitte'. Dan hoor je regelmatig 'noooooh'."
'Ik dacht dat het ABN was, maar blijkbaar niet'
Maar onbewust zijn er nog veel West-Friese woorden blijven hangen, zo legt Laura uit. "Laatst kwam een collega uit Limburg op bezoek. Toen zei ik: 'Kom maar binnen, de deur is los', dus dat de deur niet op slot zat. Maar dat snapte ze niet. Ik dacht dat het ABN was, maar blijkbaar niet."
Het zijn ervaringen die Claudia ook herkent. "Ik liep stage in een verpleeghuis in Hilversum. Toen een vrouw wat liet vallen zei ik: 'Die is ook aan het prieke'. Mensen zeiden dat ze geen idee hadden waar ik het over had. En ook toen ik een buurvrouw vroeg of zij de rolemmers buiten wilde zetten, werd ik raar aangekeken. Pas toen ik vertelde dat het om de kliko's ging begreep ze het. Daar worden hier nu nog grapjes over gemaakt."
Kritiek op uitspraak volkslied
De uitzending van Villa Achtwerk eindigt chauvinistisch met het volkslied van Wervershoof, ingezet door Laura. "Wervershoof is, ja je hoort het keer op keer, 't mooiste dorrepie aan de rand van het IJsselmeer." En daarna valt de rest van de klas haar bij. Iets waar nog wel kritiek op kwam. "Mensen zeiden dat het niet echt Westfries was."
Tekst gaat verder onder de video.
Laura Boon zingt het Wervershoofs volkslied - NH Nieuws
Beide vrouwen kijken met plezier terug op de tv-uitzending. "Ik heb er veel reacties op gekregen. Toevallig een paar jaar geleden nog. Toen stond de uitzending op Facebook en werd ik weer getagd. Die jas ook, het zag er verschrikkelijk uit allemaal", vertelt Claudia lachend. "Ja, leuk kapsel ook", vult Laura aan. "Ik was het alweer vergeten totdat het laatst op Facebook weer voorbij kwam."
Vinden ze het jammer dat het Westfries steeds minder gesproken wordt? "Het heeft wel charme, zo'n dialect. Ik vind het leuk om te horen. Ook dat iedere plek z'n eigen dialect heeft", vertelt Laura. "Maar of ik het belangrijk vindt om te behouden? De Nederlandse taal verengelst ook. Taal is altijd aan verandering onderhevig."
"Ik vind het een leuk taaltje", zegt Claudia. "Ik hoor het zelf niet meer, maar mensen zeggen tegen mij dat ik zo'n accent heb. Toen schaatsster Irene Schouten op tv kwam zeiden mensen tegen mij: 'Alsof ik jou hoor praten'. Ik dacht dacht mijn accent wel weg was, maar blijkbaar niet."
Bekijk hier de hele uitzending van Villa Achterwerk:
Villa Achterwerk over het Westfries in Wervershoof - VPRO, Villa Achterwerk
De week van de Westfriese taal
In de week van de Westfriese taal besteedt NH Nieuws/WEEFF veel aandacht aan het dialect in West-Friesland. De taal is een stuk van de identiteit van de regio, maar staat ook onder druk. Is er toekomst voor het Westfries, wie spreken het nog en wat zien we er nog van terug in het straatbeeld?
Dit is een bericht van de gemeenschappelijke Westfriese nieuwsredactie
Meer nieuws uit West-Friesland?
💬 Blijf op de hoogte via onze Facebookgroep Nieuws uit West-Friesland. Reageer, discussieer en deel jouw nieuws
📧 Stuur ons jouw tips op via [email protected] of app ons via 06-23405405
✏️ Tikfout gezien? Laat het ons weten via [email protected]