Vergrijzing in de regio neemt toe, maar de jonge huisartsen blijven liever in de stad

In het merendeel van Noord-Holland lopen de huidige huisartsentekorten komende jaren nog flink op. Bijna overal is meer vraag dan aanbod in artsen. Vooral in de Kop van Noord-Holland is het nijpend, in 2028 wordt daar 30 tot 40% meer vraag dan aanbod voorspelt, zo blijkt uit onderzoek van de Landelijke Huisartsen Vereniging. Met als gevolg: patiëntenstops, weinig bezetting voor de spoeddiensten en onvindbare opvolgers voor huisartsenpraktijken.

Oorzaak is de behoefte aan meer (ingewikkeldere) zorg vanwege de groeiende hoeveelheid ouderen, die bovendien vaker en langer thuis blijven wonen. Vergrijzing treft vooral de randen van Noord-Holland, zoals Kennemerland, de Noordkop en West-Friesland. Jongeren vertrekken, er is weinig immigratie en een laag aantal geboorten en de 'honkvaste' ouderen blijven achter, voorspelt het Planbureau voor de Leefomgeving. De werkende bevolking in deze gebieden blijft gelijk of neemt af.

Zestigers naar het platteland

Daarbij verhuizen steeds meer zestigplussers uit de Randstad naar andere regio's, meldt het CBS. In Noord-Holland verhuizen steeds meer mensen naar het noorden: de Kop van Noord-Holland kreeg in 2020 1,3 duizend extra bewoners, Alkmaar en omgeving kreeg zelfs 3,4 duizend extra bewoners.

Thom Meens, van de Patiëntenfederatie Nederland, beaamt dat het tekort vooral speelt in de regio. Hij ziet het probleem door de jaren verergeren en hoort via de patiëntenfederatie regelmatig klachten over het gebrek aan huisartsen. "Mensen willen een huisarts in de omgeving, maar kunnen nergens terecht. Dan bellen ze ons met de vraag, wat moeten we doen?"

Hij stuurt deze mensen door naar de zorgverzekeraars, die een zorgplicht hebben en moeten zorgen dat iedereen een huisarts heeft. Meens stelt dat de zorgverzekeraars zich hard inzetten het tekort aan te pakken en huisartsen in de regio te vinden. Er wordt creatief nagedacht: zo hebben ze in Zeeland gratis vakantiehuisjes voor artsen die tijdens hun vakantie kunnen waarnemen of worden in Friesland subsidies aangeboden voor het bouwen van een praktijk.

Opleiding in de regio

Niet alleen vakantiehuisjes zouden helpen. De Landelijke Huisartsenvereniging (LHV) wil het tekort tegengaan door opleidingen meer te spreiden, zodat mensen op verschillende plekken makkelijk aan de slag kunnen. Woordvoerder van de LHV stelt: "Als huisartsen hun opleiding in de regio hebben gekregen is de kans groter dat ze zich daar vestigen. Studenten kunnen zich daar settelen, hebben contacten in de regio en weten wat er speelt."

De huisartsopleiding leidt toekomstige huisartsen op en zet zich actief in om studenten geneeskunde en basisartsen te werven voor de randgebieden. Met wervende theatershows, meeloopdagen en pubquizen proberen ze opleidingslocaties buiten de randstad te promoten, zodat studenten ook deze locaties overwegen bij hun sollicitatie voor de opleiding.

Dat is niet makkelijk, want studenten en basisartsen zijn veelal al gesetteld of hebben al jonge gezinnen waardoor verhuizen moeilijker is. Voorkeur of niet, de opleidingsplekken worden zoveel mogelijk gevuld. Een centrale loting, die rekening houdt met de voorkeur van sollicitanten, bepaalt uiteindelijk waar de sollicitant wordt opgeleid.

Hoewel de buitenstedelijke plekken niet geliefd zijn, is het vak huisarts dat wel. Een derde van de geneeskundestudenten kiest voor de opleiding. De huisartsopleiding ziet wel op sommige plekken in Nederland een probleem ontstaan, waar veel huisartsen met pensioen gaan. Dat betekent namelijk dat er minder opleidingsplekken beschikbaar zijn.

Studenten voorkeur voor randstad

Dat is niet makkelijk, want studenten zijn vaak al gesetteld in de stad. Voorkeur of niet, alle opleidingsplekken worden gevuld, want een loting bepaalt uiteindelijk waar de student wordt opgeleid.

Meens hoopt dat de trek naar landelijke gebieden uiteindelijk ook bij artsen zal aanslaan. "Dat zou het goed oplossen en ik stel me voor dat dat kan gebeuren. Maar een huisarts heeft misschien een partner met een belangrijke baan in de randstad, dan verhuis je niet zomaar naar Oost-Groningen."