Kerken lopen leeg, eigenaren zoeken hulp, gemeenten komen daarom met kerkenvisies

Een voorbeeld van zo'n creatieve oplossing is de kerk op het Plein 1945 in Petten. Het gebouw was al jaren niet meer in gebruik als kerk en de gemeente Schagen wilde er vanaf. Er was alleen niemand voor te vinden. Nadat de gemeente het bestemmingsplan zelf had gewijzigd in horeca om er zo een ondernemer voor enthousiast te maken, werd een koper gevonden. Ondernemersduo Tanja de Roos en Mike Schouten wilde er een winkel en horeca in maken.

Maar zo zijn er meer voorbeelden van kerken die niet meer als kerk worden gebruikt, maar waarvan sloop ook niet een optie is. Om kerken zoveel mogelijk te behouden, heeft de rijksoverheid geld beschikbaar gesteld om een kerkenvisie op te stellen. Dinsdag is in Schagen de aftrap gegeven van het opstellen van een kerkenvisie in die gemeente. "Schagen krijgt 50.000 euro voor de 24 kerken in onze gemeente", weet wethouder Jelle Beemsterboer.

Loopt terug

Aan het eind van het jaar moet de kerkenvisie er zijn. "Doel ervan is om kerken zoveel mogelijk in stand te houden", zegt Beemsterboer. "Bij veel geloofsgemeenschappen loopt het ledenaantal terug, met als gevolg dat het lastiger wordt om de kerk open te houden. Wij bemoeien ons als gemeente er niet mee, maar kijken wel hoe we de kerken kunnen helpen."

Tekst gaat verder onder de foto.

Beemsterboer: "We zoeken uit hoe de kerken andere inkomstenbronnen kunnen vinden. En als ze toch moet stoppen, hoe we er dan voor kunnen zorgen dat het gebouw in gebruik kan blijven. Voor veel dorpen en steden is zo'n kerk immers van grote waarde."

Woningen

Petten is geen uitzondering als het gaat om creatieve invulling van (voormalige) kerken. Zo zijn in Stroet en Dirkshorn kerkgemeenschappen samengegaan en is de kerk verkocht als woning. In Schagerbrug wordt de kerk voor culturele activiteiten gebruikt. In Den Helder staat de Lutherse kerk aan de Wezenstraat te koop, hier moeten woningen in komen, en ook in Wieringerwerf is de gereformeerde Kompaskerk verkocht om er woningen in te maken.

Kerkeigenaren zoeken vaak naar oplossingen om ofwel de teruglopende inkomsten tegen te gaan, ofwel een andere invulling voor hun kerkgebouw te vinden. Hiervoor wordt in Schagen naar elke locatie op zich gekeken, laat directeur Sylvia Pijnenborg van Boei Erfgoed weten. Dit bedrijf stelt in opdracht van de gemeente de kerkenvisie op. "Waar het eerst heel algemeen was, is er nu veel meer de wens om specifiek met hun vraagstukken aan de slag te gaan."

Den Helder heeft al een kerkenvisie opgesteld en legt die in de onderstaande video uit. Tekst gaat onder de video verder.

Aangezien veel kerken een monumentale status hebben, mogen ze niet worden gesloopt. Pijnenborg: "De kosten zijn hoog, ook door achterstallig onderhoud, maar de inkomsten lopen terug. Hoe los je dat op en wat moet je doen als je toch de kerk moet sluiten."

Ze vervolgt: "Wij kijken wat er aan de hand is, hoe het probleem eruitziet en wat ze kunnen doen. Welke subsidies ze kunnen aanvragen, of ze hoe aan een koper kunnen komen. We zorgen er daarmee voor dat het zoveel mogelijk maatwerk is. De gemeente denkt mee met bijvoorbeeld het aanpassen van een bestemmingsplan, maar dit is vooral voor de eigenaren."

Andere gemeenten

Schagen komt dit jaar dus met een kerkenvisie. In Hollands Kroon en Den Helder is onlangs al een kerkenvisie opgesteld en goedgekeurd. Texel gaf in maart 2020 opdracht voor het opstellen van een kerkenvisie. NH Nieuws heeft gevraagd wat de huidige stand van zaken, maar de gemeente kon daar gisteren nog geen antwoord op geven.