Aangepaste uitvaarten door corona als positief ervaren: 'kleiner en intiemer'

Een uitvaart die in een andere vorm plaatsvindt dan dat de overleden persoon in zijn testament heeft neergezet. Keuzes die door de geldende coronamaatregelen ineens moeten worden gemaakt: het aantal genodigden, de vorm, een livestream of opname en condoleance die de ene keer wel en dan weer niet mag doorgaan. Ondanks de vele creatieve vormen, blijft het 'noodgedwongen'. Toch blijkt dat de nieuwe vormen van uitvaarten door vele nabestaanden als positief worden ervaren. 

Dat het druk is bij uitvaartcentra, wordt duidelijk na een belronde in de provincie. "We hebben het allemaal heel druk. Ondanks de geldende en veranderende covidmaatregelen krijgen we geen negatieve reacties", laat een medewerkster van Yarden, een Nederlandse uitvaartorganisatie, weten.

Niet bewust voor gekozen

"De mensen ervaren het uiteindelijk minder erg dan ze van tevoren hadden gedacht. De vormen van de uitvaart zijn natuurlijk door de geldende maatregelen ontstaan, mensen kiezen er vaak niet bewust voor", vertelt Jolanda Pijper van Uitvaartcentrum Texel.

"Wij zorgen hier dat het in goede banen loopt. In het begin merkte je wel dat mensen zich zorgen maakten over hoe het proces nu moest verlopen, vanwege de corona. Nu is iedereen dat wel gewend."

Ook vertelt Sjoerd Brattinga van Crematorium en Uitvaartcentrum Alkmaar over deze periode. "Het is gewoon wel een beetje lastig in deze tijd. Vijftig personen werd honderd, toen weer los, en op basis van de anderhalvemeter", vertelt hij. "We krijgen van families ook terug dat ze gedwongen door maatregelen kleine groepen mensen konden uitnodigen. Het klein samenzijn wordt ook wel heel fijn ervaren, intiemer."

Levensfase 

Ondanks dat de meeste uitvaarten - met de op dat moment geldende maatregelen vanwege corona - positief worden ervaren, hangt dat volgens een medewerker van het Uitvaartcentrum Haarlem af van de leeftijd van de overledene.

"Het verschilt heel erg of je jong of oud bent, echt de levensfase", geeft zij aan. "Daarnaast hangt het ook echt af van je sociale kringen." Ook is het testament volgens haar bepalend: "Wat veel mensen vergeten, is dat het uiteindelijk gaat om de wensen van de overleden persoon."

De voorzitter van vereniging 'De laatste eer' in Heerhugowaard geeft aan dat de aantallen voor genodigden van een uitvaart normaal gesproken geen probleem is. "Het is voor een familie inderdaad lastig wanneer het gaat om een overledene die een grote sociale kring heeft gehad of op jonge leeftijd is overleden. Dan heb je wel eens dat je personen niet mag uitnodigen terwijl je die er wel echt bij wil hebben."

'Geen politieagentje'

Ook de uitvaartorganisatoren dienen zich aan de opgelegde coronaregels te houden. De voorzitter geeft aan dat hier dan ook streng op wordt gecontroleerd door boa's. Zo worden vlak voor een dienst bijvoorbeeld het aantal stoelen geteld. "Vorig jaar werd er strenger op gecontroleerd, de boa's kwamen dan wel langs op een dienst", vertelt voorzitter 'De laatste eer'. "Dat is wel vaak ongepast en voor een uitvaartleider ook heel lastig. Je moet je aan de regels houden, maar bent ook mens en hebt gevoel."

Pijper laat weten dat zij denkt dat alles weer teruggaat naar de oude vorm en mensen niet zitten te wachten op 'het nieuwe normaal. "Je merkt ook met uitvaarten dat mensen zich niet houden aan de regels. Mensen zijn bij elkaar, delen hun verdriet en gaan toch knuffelen. Wij wijzen ze erop, maar gaan ook geen politieagentje spelen."

Oud patroon

Ondanks de 'positieve en intieme sfeer' die door nabestaanden wordt ervaren, bestaan er verschillende gedachtes over de toekomst en vorm van uitvaarten. 

Uitvaartondernemer Dorien de Jong uit Bergen liet eerder in een uitzending van NH Radio weten dat het afscheid nemen in besloten kring wel vaker voorkwam in tijden dat coronamaatregelen losser werden. "In de periode dat er weer meer mocht, was er nog steeds behoefte aan afscheid nemen in intieme kring", vertelt zij. Volgens haar is dit wel degelijk een patroon: "Ik denk dat daar wel een trend in is gezet, als ik dat zo mag noemen." 

Ook denkt voorzitter van 'De laatste eer' dat het gaat om een trend: "Ja, dat is wel een trend, dat ze dat wel fijner vinden dan de grote massa’s. Het is door de maatregelen van de corona wel zo gelopen. Mensen vinden het toch prettiger zo, dan het hele massale en handje schudden: dat wordt te veel voor ze."

Battinga denkt hier anders over: "Wat is nu een trend, met het aantal toegestane personen dat zo op en neer gaat? We zeggen onderling wel tegen elkaar dat we denken dat kleinere gezelschappen blijven in combinatie met livestream. Ik denk dat het gewoon weer teruggaat, dat is een gevoel."

Het 'terugvallen in een oud ritme', zou volgens Jonker dan ook niet raar zijn. "Mensen gaan snel terug naar het oude vertrouwde ritme. Ik denk wel dat mensen erover na gaan denken, dat de plechtigheden bijvoorbeeld kleiner worden en de condoleance weer groter."