Grote zorgen over personeelstekort en onveiligheid in alle Nederlandse gevangenissen

Eerder stuurde de centrale ondernemingsraad van Dienst Justitiële Inrichtingen een brief naar de directie met daarin een noodkreet: op de korte én lange termijn moet er iets gebeuren om de situatie voor de 17.000 personeelsleden in alle inrichtingen in het land te verbeteren. Ongeveer de helft daarvan werkt direct met gedetineerden. 

"Er is een ontzettend groot verloop van personeel. Er zijn wel veel mensen aangenomen de afgelopen jaren, maar ook heel veel mensen weggegaan, er zijn veel vacatures. Daardoor is het ervaringsniveau omlaag gegaan. Ook is het ziekteverzuim hoog", somt COR-voorzitter Jim Nijdam de problematiek op bij tientallen gevangenissen, jeugdinrichting en psychiatrische klinieken. Ook hebben veel personeelsleden in coronatijd meer uren gemaakt en moeten ze dit nu opmaken.

Onveilige situaties

Het zorgt er volgens hem voor dat er in alle gevangenissen minder personeel op de werkvloer staat, er is minder contact met gevangenen en dat zorgt weer voor onveilige situaties. "Ik wil niet concrete voorbeelden noemen, maar er is de laatste tijd veel in het nieuws geweest." Hij lijkt te verwijzen naar de artikelen over de pijpende juriste, medewerkers met relaties met gevangenen en klokkenluider Dave.

Die laatste medewerker van Zaanstad was er iets openlijker over: door het grote aantal vacatures wordt er onervaren personeel aangenomen dat op posities komt waar je ervaren en gehard voor moet zijn. "Je werkt met mentaal soms genadeloze en slinkse gevangenen. Ik moet bestand zijn tegen fysiek geweld en verhitte situaties zoals gevechten en opstanden."

Dit geweld neemt toe, zei directeur van Justitieel Complex Zaanstad eerder al tegen NH Nieuws. En ook volgens Nijdam van de COR voert dit in de ruim dertig gevangenissen en klinieken de druk voor personeel op. Kortom: er moet iets gebeuren.

Heel concreet zou dit kunnen zijn dat het dagprogramma van gedetineerden wordt ingekort en avondrecreatie (vrij tijd van gevangenen) ingeperkt, stelt Nijdam. "Daardoor speel je personeel vrij." Het is zeker niet hun wens om te zitten aan verloven van gevangenen of dat personeel wordt gevorderd om te komen werken. 

Wat ook kan zorgen voor ademruimte is, volgens de ondernemingsraad van de Zaanbajes (goed voor de vertegenwoordiging van bijna 900 mensen) dat er iets wordt gedaan aan de extra (administratieve) taken die de laatste jaren op de schouders van de medewerkers zijn gekomen. OR-voorzitter Aydin Aygun: "Het belangrijkste van dit werk is juist dat je scherp bent en contact hebt met gedetineerden, maar het wordt alleen maar zwaarder."

Spaakgelopen gesprekken 

De noodkreet van de centrale ondernemingsraad van het gevangeniswezen leidde in eerste instantie wel degelijk tot gesprekken met de directie van DJI. Die erkende volgens Nijdam het bezettingsprobleem en de ernst ervan direct.

Alleen verschilt de oorzaak volgens de directie per locatie en dus was hun plan van aanpak: eerst moeten alle gevangenissen en instellingen cijfermatig inventariseren hoe het zit met het personeelstekort en hoe dit dient te worden aangepakt. En daar neemt de COR geen genoegen mee. 

"Het is te weinig. We zijn het niet met elkaar eens en hebben de gesprekken opgeschort. We willen ook een oplossing op de korte termijn. En dus zijn we nu in gesprek met de vakbonden, die, net als wij, personeel met grote zorgen vertegenwoordigen. Mogelijk leidt dit tot acties."

FNV Justitie spreekt van 'uitgeperst personeel' en wil rigoureuze maatregelen. "Onze leden zijn het zat. We willen snel om de tafel met de minister of de hoofddirecteur. Als dat niet genoeg oplevert, gaan we acties voorbereiden", aldus FNV-bestuurder Ynste Koenen. Wat voor acties is nog niet duidelijk, maar Koenen spreekt van mogelijk werkonderbrekingen.