Aantal steekpartijen neemt niet af, heeft verlengen messenverbod dan wel zin?

Door het messenverbod mag de politie messen en slagwapens die niet door de wet verboden zijn, in beslag nemen. Ook kan burgemeester Jan Hamming een dwangsom opleggen.

Volgens Hamming is verlenging cruciaal, omdat het aantal steekincidenten het afgelopen jaar niet is gedaald en zelfs gevreesd wordt voor een toename als het uitgaansleven eenmaal meer op gang komt. "We moeten alles in het werk stellen om die incidenten te voorkomen."

Dat is weliswaar goed bedoeld, maar weinig zinvol om het messengeweld onder jongeren daadwerkelijk aan te pakken, zegt advocaat Vito Shukrula. "Het is symboolpolitiek, het heeft geen zin. Zodra hun mes wordt afgepakt, kopen die jongens dezelfde dag nog een nieuwe online. Fluitje van een cent. Zo'n maatregel is goed bedoeld, maar niet de oplossing."

Goed signaal

Een goed signaal, zo noemt criminoloog Jasper van der Kemp de actie van de gemeente ook. "Dat ze aangeven dat er een aanpak is. Naar de bevolking is dat een goed signaal, maar het is niet iets waar je incidenten mee voorkomt." Ook de pakkans speelt hierin volgens hem een rol. "Er zijn gerichte controles en acties, maar dan nog het is niet heel ingewikkeld om eronderuit te komen. Gemiddeld genomen staat een waarschuwing over zo'n controle in een minuut of tien op Telegram."

Daarnaast is zo'n messenverbod 'juridisch tricky', zegt Van der Kemp, omdat messen die officieel bij wet niet verboden zijn, weggenomen mogen worden. Volgens de gemeente Zaanstad vallen bijvoorbeeld een timmerman die gereedschap bij zich draagt, de slager die met slagersmessen werkt en winkels die aardappelschilmesjes verkopen niet onder de werking van het verbod.

"Dat is leuk, maar waar ga je dan onderscheid op maken? Wat als bouwvakkers worden aangehouden met een mes naast hun gereedschapskist? Formeel is dat apart als dat een uitzondering is, want alle wapens zouden ingeleverd moeten worden."

Mediation

Preventie is wat de criminoloog betreft dan een betere methode om het probleem aan te pakken. "Je zal toch veel meer moeten zitten op waarom incidenten gepleegd worden en hoe we jongeren ervan weerhouden. Die messen kan je verbieden, maar uit Engeland, waar veel geweld is geweest met messen onder jongeren, weten we dat als er veel op controles werd ingezet, ze messen gingen verstoppen. Er zijn altijd wegen eromheen."

Daar is advocaat Shukrula het mee eens. Hij ziet de oplossing liever in wat hij noemt 'mediation': het bij elkaar zetten van rivaliserende groepen jongeren en samen met de politie het gesprek met elkaar aangaan. "Dat ze met elkaar praten van: hé, die jongen aan de overkant is ook een van mijn leeftijd. Eigenlijk zijn we niet zo verschillend." Hij hoopt zo dat rivaliserende groepen begrip voor elkaar kunnen kweken, elkaar de hand kunnen schudden en 'vrede kunnen sluiten'.

Gesprekken

De gemeente Zaanstad is het eens dat preventie een belangrijk onderdeel is om nieuwe geweldsincidenten te voorkomen, maar de combinatie met het messenverbod en preventief fouilleren blijft daarin belangrijk. "Het is de combinatie om hier echt wat aan te kunnen doen, we moeten alles doen om geweld tot een minimum te beperken", zegt een woordvoerder.

Zaanstad zet nu vooral in op gesprekken op scholen in klassen met ervaringsdeskundigen. Daarnaast lopen er jeugdboa's op straat om in gesprek te gaan over wat er onder jongeren speelt. "En wat we merken met de gesprekken op scholen is dat aandacht voor het onderwerp zorgt dat het meer besproken wordt. Zo hopen we stappen te maken, eigenlijk als samenleving als geheel. Het is niet normaal om een mes bij je te dragen. Ouders spelen daarin ook een rol."

Ouders

Shukrula benadrukt dat ook. "Het is een deel overheid, een deel professionals en een deel ouders. Je kan niet altijd de overheid overal de schuld van geven. Je moet doen wat je kunt en willen weten wat er bij je kind speelt. Je moet durven te controleren wat ze onder hun matras hebben liggen."

Zijn mediationsessies met jongeren, justitie en politie zijn zo'n twee maanden geleden van start gegaan in Amsterdam. De advocaat hoopt dat het werkt en dat het breder uitgerold kan worden, onder meer naar bijvoorbeeld Zaanstad. "Uiteindelijk ligt het ook aan de jongens: wat ga je doen als je elkaar hierna weer tegenkomt? Ga je je mes trekken, of begroet je hem gewoon en vraag je hoe het gaat? Dat ligt echt aan hen. Wij proberen in ieder geval ons best te doen. Ze moorden elkaar echt uit en we moeten dat stoppen."