Omwonenden die zich met advocaten ingraven om een strafzaak tegen Tata Steel af te dwingen. Werknemers die de storm aan kritiek niet meer willen slikken. De belangen zijn groot, en de verhoudingen verharden. Online, maar ook op straat. De discussie over de uitstoot van de staalfabriek raakt oververhit.
"Die groene hufters vervuilen meer dan heel Tata Steel”, schrijft iemand op Facebook onder een nieuwsbericht over de staalfabriek. Een ander schrijft in een reactie op de aangifte tegen Tata Steel: "Als mevrouwtje gaat zorgen dat ik mijn baan straks kwijt ben, geloof me: dan gaan we kijken of een ladinkje kooks bij haar in de voortuin helpt.” Weer een ander stelt dat als het zover komt, 'dat dan ook anderen worden aangepakt'.
Bij berichten op de sociale media-kanalen over het staalbedrijf gaan de remmen steeds vaker los en worden kritieken en verwijten vanuit verschillende hoeken niet onder het tapijt geveegd. Maar ook op de winkelstraten in de IJmond leidt de discussie over luchtkwaliteit, tussen omwonenden en de mensen die er werken, steeds vaker tot spanningen. Soms zelfs tot intimidatie en dreigementen.
Bekijk in de video hieronder hoe het debat harder wordt, en wat dat met IJmonders doet. Tekst loopt door onder de video
Discussie over 'Tata Steel' verhardt - NH Nieuws
Het is eind november 2018, een paar maanden na het bezoek van Koning Willem-Alexander ter ere van het 100-jarig jubileum van de staalfabriek. Dorpsbewoner Ton Mars stapt tijdens de eerste grote bewonersbijeenkomst in Wijk aan Zee over de grafietregens naar voren om een gedicht voor te dragen. Hij oogt kalm, maar van binnen is hij woedend over de zwarte neerslag die steeds vaker zijn tuin bedekt. Zijn protestgedicht, gericht aan de directie van Tata Steel, kan rekenen op applaus in de zaal. Maar eenmaal buiten op straat, krijgt hij ook ferme kritiek. "Mensen die er werken vroegen dan of ik niet beter kon verhuizen. En of ik mijn kop voortaan niet kon houden."
Mars snapte de emotie wel, 'want het is hun brood dat ze er verdienen'. Maar het is niet minder pijnlijk voor hem. "Ik mag me toch wel uitspreken? We leven in een vrij land en ik mag hier in het dorp wonen. Maar dan wel graag zonder die rotzooi waar je ziek van kan worden. Dat moet stoppen."
Een aantal berichten op sociale media, zoals de groep Nieuws uit de IJmond. Tekst loopt door onder de reacties
De hoon die Mars krijgt staat niet op zichzelf. In de maanden die volgen doet gedeputeerde Adnan Tekin aangifte van een dreigement. Journalisten die verslag doen bij slakverwerker Harsco worden bespuugd en geïntimeerd.
Ook oud-medewerker Co Backer, die tussen 1966 en 2010 voor de staalfabriek werkte, vindt dat het dispuut over Tata Steel uit de hand loopt. De Beverwijker, die wekelijks een column schrijft in de lokale krant, maakt zich grote zorgen over de spanningen die er zijn. "Ik krijg veel positieve berichten, maar ook persoonlijke aanvallen. Het debat loopt uit de hand. Of je nu activist bent, voor- of tegenstander: je moet wel respect voor elkaar blijven houden. Dat is nu niet meer in balans, vooral online niet meer."
tekst loopt door na het kader
'Spanningen te verklaren'
Beate Volker, hoogleraar sociologie, vindt de verharding die plaatsvindt in het debat dat gevoerd wordt makkelijk te verklaren. "Wat je ziet is dat de problemen rond de fabriek maar voortduren, en bewoners er nu voor kiezen om naar de rechter te stappen of om een proces te willen afdwingen. Er is gewoon geen oplossing in zicht. Hiermee verhardt de discussie, die door middel van sociale media alleen maar verder polariseert en de verschillen dus versterkt. Het is eigenlijk ongelooflijk dat het zover heeft kunnen komen. En een gemiste kans, want een gang naar de rechter had je eigenlijk moeten voorkomen."
Niettemin adviseert Volker om 'vooral in gesprek te blijven' en de impasse snel te doorbreken. "Wat de rechter ook zal beslissen, want de uitspraken kunnen nadelig uitpakken voor alle partijen. Eigenlijk is er nu een derde partij nodig die de belangen bij elkaar brengt, de argumenten kan aanhoren en kan bemiddelen tussen de partijen. Daar zou de overheid een rol in kunnen spelen, maar dan bijvoorbeeld niet de burgemeester. Die heeft weer te maken met de belangen van de werknemers én de omwonenden die pleiten voor meer maatregelen."
De nieuwe milieubeweging 'Frisse Wind Nu' zet zich sinds januari in 'om de luchtkwaliteit in de IJmond te verbeteren'. Samen met advocaat Benedicte Ficq hopen ze het Openbaar Ministerie met een aangifte te overtuigen om een strafzaak te beginnen tegen Tata Steel. Frisse Wind krijgt veel positieve reacties, zo laat secretaris Sanne Walvisch weten. Maar ook Walvisch ziet dat het gesprek online soms flink uit de bocht kan vliegen.
"Vaak zijn dat ongenuanceerde reacties van mensen met banden met het bedrijf. Reacties als dat ‘klagers’ maar moeten verhuizen, dat het bedrijf hier al 100 jaar staat en de werkgelegenheid belangrijker is. Ook lezen we wel eens dat de gezondheidsonderzoeken worden weggezet als ‘fake news’ of zelfs dat het ons om het geld gaat. Wij mengen ons daar niet meer in. Een constructief gesprek gaan we niet uit de weg, maar dit soort kortzichtige reacties helpen niet", aldus Walvisch.
"Een constructief gesprek gaan we niet uit de weg, maar dit soort kortzichtige reacties helpen niet"
Walvisch benadrukt dat de stichting geen gevecht voert tegen werknemers. "We wonen naast hen, onze kinderen gaan samen naar school. Natuurlijk bijt je niet in de hand die je voedt en wil je trots zijn op je werk. Dat neemt niet weg dat de huidige situatie zo niet kan voortduren en dat het tijd is voor scherpe keuzes. En daarbij is gezondheid een basisvoorwaarde. Ook voor de directie van het bedrijf."
Dorpsraad Wijk aan Zee
Ook het bestuur van de Dorpsraad Wijk aan Zee ziet het debat vaak ontsporen. "We signaleren zwartmakerij, verwensingen en ook bedreigingen aan het adres van melders van 'negatief' nieuws", zo laat het bestuur in een gezamenlijke reactie weten.
"Het staat ver af van hoe het debat over de toekomst van Tata in IJmuiden gevoerd zou moeten worden. Namelijk met argumenten en feiten. Respect voor de mening en voor de zorgen van een ander is daarbij de voorwaarde. Vooral Tata-medewerkers en mensen die vrezen dat het bedrijf ten onder gaat, negeren de feiten en spelen het liefst op de man (of vrouw). Critici of vragenstellers worden uitgescholden of neergezet als dom, harteloos of zelfzuchtig."
De Dorpsraad, die een verbeten strijd voert om de leefbaarheid in de regio te verbeteren, is er volgens het bestuur geenszins op uit om de fabriek te sluiten. "De Dorpsraad wil dat de fabriek op korte termijn schoner en veiliger wordt. Dat is haar standpunt. De leefbaarheid en gezondheid van omwonenden staan al decennia onder druk. Dit is geen indruk of een gevoel maar aangetoond in onderzoeken. Dit is anno 2021 in een welvarend land als Nederland niet meer acceptabel."
Ommezwaai
Het bestuur hoopt op een ommezwaai in het debat. "Het zou alle partijen sieren in plaats van modder te gooien, de feiten te accepteren en uit te wisselen wat de beste oplossing kan zijn voor ons gezamenlijke probleem."
Ben jij bedreigd en wil je via NH Nieuws (anoniem) je verhaal delen? Stuur dan een mail naar [email protected].
Meer nieuws uit de IJmond?
💬 Blijf op de hoogte via onze Facebookgroep Nieuws uit de IJmond. Reageer, discussieer en deel jouw nieuws
📰 Volg de laatste berichtgeving altijd via NHNieuws.nl/IJmond
🔔 Download de app en krijg een melding bij belangrijk nieuws uit jouw buurt
📧 Stuur ons jouw tips op [email protected]
✏️ Tikfout gezien? Laat het ons weten via [email protected]