Locatiekeuze verslaafdenopvang: wat kan Haarlem leren van Hilversum en Amsterdam?

Eind april moet een definitief besluit worden genomen over waar de verslaafdenopvang gaat komen. Haarlemse politici buigen zich vanavond in een voorbereidende discussie over deze nijpende kwestie, die nu al twee jaar de gemoederen bezighoudt.

Veel omwonenden van de nu voorgestelde locaties in Haarlem-Oost en Haarlem-Noord vrezen overlast van hun nieuwe buren. De woonvoorzieningen zouden te dicht bij woonwijken met scholen en winkelcentra komen te liggen. Bovendien is er bij de locatie in Noord al een daklozenopvang in de buurt en staat de locatie in Oost aan de rand van het Reinaldapark, waar al veel overlast van dealers en drugsgebruikers is. 

Knoop doorhakken

Maar het Haarlemse stadsbestuur vindt dat er nu toch snel knopen moeten worden doorgehakt. Haarlem kent nog geen woonvoorzieningen voor extreem verslaafde daklozen en grote onruststokers, die niet meer kunnen wonen in een gewone buurt. Het is wethouder Marie Thérèse Meijs een doorn in het oog. Bij haar aantreden ontmoette ze twee mannen die in tijdelijke opvanglocaties verblijven, maar die daar niet de goede begeleiding krijgen. Die zouden ze in een Domus+-wooncomplex van het Leger des Heils of in een project als Skaeve Huse wél kunnen krijgen. 

In 2018 kocht de gemeente daarom een vervallen boerderij aan de Nieuweweg in de Zuiderpolder in Haarlem-Oost, met de intentie om daar toen al een verslaafdenopvang te vestigen. Door fel verzet van eerst de naaste buren en later de hele wijk, werd dat plan in de ijskast gezet met de belofte naar plekken in de hele stad te zoeken. Maar B&W houden de voorkeur aan de Nieuweweg voor een Domus+-locatie van het Leger des Heils. En tijdens het onderzoek is een stuk land van een andere oude, monumentale boerderij in Haarlem-Noord geschikt bevonden voor het project Skaeve Huse. 

tekst gaat door onder de kaart

Haarlem is niet de eerste stad met dergelijke woonprojecten. Vier jaar geleden is het project Skaeve Huse in Hilversum gestart en dat wordt nu door veel gemeenten als succesvol voorbeeld gezien. In Amsterdam-Zuidoost is er een Domus+-locatie. 

André Hazes op tien 

Zorgmanager Harro Koeleman van hulporganisatie Kwintes zet de deuren van Skaeve Huse in Hilversum graag open om de ervaringen te delen. Wat direct opvalt, is de ligging van het woonproject met zes containerwoningen. Aan de rand van een bedrijventerrein, maar op steenworp afstand van een woonwijk.

Koeleman vindt het belangrijk dat deze mensen niet worden weggestopt op een achterafhoekje. "Maar hier staat soms wel André Hazes op tien en maken ze soms ruzie met elkaar en dat kan heftig klinken", weet de zorgmanagers van Kwintes. "Maar je hoort het niet in de buurt." De brede vierbaansweg die tussen de Skaeve Huse en het eerste appartementencomplex van de woonwijk ligt, blijkt een ideale buffer. 

(tekst gaat door na video) 

Een ander belangrijke voorwaarde voor succes is volgens Koeleman de strikte afspraken die zijn gemaakt met de bewoners: niet mensen buiten het terrein lastig vallen en geen ongewenste bezoekers toelaten. En dat wordt met camera's in de gaten gehouden. Op straffe van een week uit je huis geplaatst te worden. 

"Dat is de grootste straf die je deze mensen kan aandoen", zegt Koeleman. Bewoner Mo bevestigt dat. "Er komen wel eens mensen die ongewenst zijn, en dan zeggen wij 'wegwezen'!" Hij beschermt zijn eigen huis: "Ja, daar gaat het mij om!"

En als er via de buurtapp overlast gemeld wordt, zijn medewerkers van Kwintes of de politie er als de kippen bij. "Binnen tien minuten grijpen wij in en als je dat vertrouwen aan de buurt kan geven, dan durf ik wel te zeggen dat je probleemloos zoiets kan plaatsen. Op een mooie plek aan de rand van Haarlem", denkt Koeleman. 

Ook het Leger des Heils, die de Domus+ runt in Amsterdam-Zuidoost, zegt goede afspraken te hebben met de buurt, de politie en ondernemers van het nabijgelegen winkelcentrum Reigersbos. Een Haarlemse delegatie van de gemeenteraad is op deze locatie op bezoek geweest. De Haarlemmers Henk de Bruijn en Wim Kleist, die al jarenlang strijden tegen de komst van een dergelijke opvang in Haarlem-Oost, zijn nu op eigen houtje ook op bezoek geweest. 

Eén kilometer afstand 

Henk heeft op het internet uitgevogeld dat de woonwijken, scholen en het winkelcentrum hier op meer dan een kilometer liggen van de Domus+vestiging aan de Tafelbergweg achter het AMC. En tijdens hun rondleiding is verteld dat de bewoners meestal binnen het hek van het terrein blijven, waar ze ook hun dagbesteding hebben. 

Maar het is geen besloten instelling en ze kunnen wel naar bijvoorbeeld het winkelcentrum toe. "Dan pakken ze een fiets en dan gaan ze een biertje halen en dan zeggen ze dat ze het hier gebruiken", zegt Wim Kleist, die dat dan maar moet aannemen. Liever checkt hij het bij de omwonenden en de bezoekers van het winkelcentrum. 

tekst gaat door na video

In het eerst huizenblok in de wijde omgeving horen de twee Haarlemmers inderdaad geen verhalen van overlast. Veel bewoners weten amper dat de Domus+ er gevestigd is. En anderen zien de verslaafden niet of nauwelijks. In het winkelcentrum Reigersbos is dat anders. Een Amsterdamse vertelt dat zeker op zomerse dagen de biertjes genuttigd worden op bankjes in de winkelstraat. "En de mensen poepen en plassen in de buurt", vertelt ze. 

Henk en Wim zien hun vrees bevestigd. "Er wordt gezegd dat er een alcoholverbod is, maar er wordt gewoon gedronken hier. Dus daar trekken ze zich niets van aan", concludeert Henk de Bruijn. Ze blijven bij hun protest, vooral omdat ze vinden dat de gemeente niet voldoende naar hun argumenten luistert. En als het moet gaan ze naar de rechter.