Tracing apps, noodverordeningen, meer politie op straat om de regels te handhaven. De aanpak van de coronacrisis heeft grote impact op het dagelijkse leven en onze bewegingsvrijheid. Het maakt de regering trots dat we ons massaal aan de voorschriften houden, maar zoals in elke crisis klinkt er ook een ander geluid.
Hoe groot is het spanningsveld tussen de aanpak van de crisis en onze vrijheid? Hoe vanzelfsprekend is het dat we onze vrijheden terugkrijgen als deze noodsituatie voorbij is? We gingen op zoek naar dat andere geluid in onze provincie, naar mensen die ieder op hun eigen manier opkomen voor de vrijheid.
Journalist Menno Grootveld (62) begrijpt dat de aanpak van het coronavirus impact heeft op onze bewegingsvrijheid, maar wil de garantie dat we straks die vrijheden terugkrijgen. Hij zet zich in voor #BeterNaCorona, is een online nieuwspagina begonnen met kritische artikelen en start volgende week met een talkshow om de gevolgen van de aanpak van corona voor het voetlicht te brengen. “Ik ben lichtelijk anarchistisch ingesteld en heb een gezond wantrouwen tegen alles wat macht vertegenwoordigt."
Grootveld is sceptisch over de toekomst. Voor zijn gevoel kan het na de crisis twee kanten opgaan. "We kunnen verzeild raken in een soort autoritaire vorm van kapitalisme die wij hier nog niet kennen. Het kan ook zijn dat we collectief denken: dit is eigenlijk een kantelpunt, laten we het na de crisis eens ander aan gaan pakken. Laten we hopen dat we erin zullen slagen om een iets betere, meer gelijkwaardige en eerlijkere samenleving te verwezenlijken. Iedereen heeft gevoeld hoe het is om twee maanden in 'lockdown' te zitten. Toch ben ik daar ook sceptisch over. Je merkt aan alles dat mensen gewoon weer willen consumeren. Dat is wel een van de problemen geweest in de afgelopen veertig jaar. Misschien ook een van de redenen die ons in deze crisis heeft doen belanden."
Tekst gaat door onder de video
Journalist Menno Grootveld - NH Nieuws
"Er zit een gekke tegenstelling in deze tijd. Soms denk je gewoon echt van: dit kan gewoon niet waar zijn. Ik moest denken aan de actie 'Stop de Neutronenbom' van eind jaren zeventig. Die lege straten - ik denk dat het er ongeveer zo uit zou hebben gezien als die bom hier was gevallen. Iedereen is dood en ik ben de enige die het op een bizarre manier heeft overleefd. Maar alles staat gewoon nog overeind. Het voelt surrealistisch. Aan de ene kant vind ik het fijn dat het zo stil is, maar aan de andere kant wil je niet dat er allemaal mensen de pijp uitgaan. Ik denk dat het voor de natuur heel goed is. Minder vliegtuigen, minder autoverkeer, minder toeristen, minder consumptie. Als dat betekent dat we straks niets meer te eten hebben en onze hele economie naar de klote gaat - dat is natuurlijk ook niet zo fijn. In alle opzichten is dat dubbel."
"Je kunt je afvragen of die zogenaamde intelligente lockdown nou wel echt zo intelligent was."
Grootveld is niet tegen een lockdown. Sterker nog, die had eerder gemogen en strenger. "We zijn hier een stuk liberaler met de lockdown omgegaan vergeleken met andere Europese landen. Het is goed dat het is gedaan - een andere optie was er waarschijnlijk niet - maar je kunt je afvragen of die zogenaamde intelligente lockdown nou wel echt zo intelligent was. Ik twijfel daarover. Ik las in een artikel van Follow The Money, over de geschiedenis van de bestrijding van het virus en wat er moet gebeuren om de lockdown geleidelijk aan op te heffen. Dan zie je echt wel dat er bepaalde verkeerde beslissingen zijn genomen."
Goed blijven nadenken
Ondanks dat de journalist het eens is met de lockdown, vindt hij dat we als samenleving goed moeten blijven nadenken over wat we nu precies aan het doen zijn. "De Italiaanse filosoof Giorgio Agamben schreef er al een stuk over voordat het in Italië zo uit de klauwen liep. Hij waarschuwde dat als de complete boel op slot gaat, overheden op een ongezonde manier de macht krijgen, en ik denk dat hij daar gelijk in heeft.
"Je moet heel erg goed oppassen hoe je dit inkleedt. Heel actueel is nu die corona-app. Moet die app verplicht worden of is het vrijwillig? Misschien zou hij kunnen helpen, maar je moet je dan heel erg afvragen: hoe gaat dat ding dan werken, wie heeft er toegang tot de informatie, hoelang blijft de informatie bestaan? Stel dat die corona straks lang en breed is verdwenen, maar die app nog steeds bestaat? Dat soort overwegingen moet je maken en dat is niet vanzelfsprekend. Daar kun je niet klakkeloos op vertrouwen."
Veel maatregelen die tijdens een crisis worden genomen, hebben de neiging ook na de crisis te blijven bestaan. "Sommige filosofen zeggen dat het de autoriteiten om macht draait. Ik weet niet of dat waar is, het kan ook een kwestie van luiheid zijn. Maar dat het kan en ook gebeurt, vind ik niet prettig."
"Laten we hopen dat we erin zullen slagen om een iets betere, meer gelijkwaardige en eerlijkere samenleving te verwezenlijken"
Sinds de uitbraak wordt er ontzettend veel over dit onderwerp geschreven, maar volgens Grootveld bereiken veel interessante inzichten de Nederlandse media niet. “Niet iedereen is de Engelse taal even machtig, dus ik dacht misschien is het een goed idee om de belangrijkste stukken te vertalen en te delen. Deze informatie staat gepubliceerd op de website Wereldbrand Ik doe dat omdat ik het nodig vind en omdat ik iets mis.
Op een gegeven moment kreeg ik een belletje van een vriendin van mij, filosofe Joke Hermsen, en zij vertelde dat ze een mail uit België had ontvangen, van een aantal organisaties die zich hadden verenigd onder de noemer: #Beternacorona. Zij vragen of wij in Nederland ook zoiets kunnen opzetten. De Belgen hebben een manifest geschreven over hoe de samenleving er na deze crisis uit zou moeten zien. Wat we kunnen leren van deze tijd.
Joke en ik zijn toen aan de slag gegaan om te kijken of we een paar van de clubs die dat ook belangrijk vinden bij elkaar konden krijgen, en een beternacorona.nl kunnen organiseren. Maar je zult zien dat er binnenkort wel tien of twintig manifesten zijn - dat is ook zo - dus voordat je het weet wordt zo'n manifest ondergesneeuwd door andere initiatieven en heb je eigenlijk niks. Daarom kwam ik op het idee voor een talkshow.”
Lees hier onze andere verhalen over strijden voor vrijheid in crisistijd
De journalist vindt dat praathuizen als Pakhuis de Zwijger en De Balie de neiging hebben om als een soort verlengstuk van het gemeentebestuur te fungeren. “Allerlei issues die blijkbaar belangrijk zijn in de ogen van het gemeentebestuur, worden door praathuizen opgepakt. Als iemand op een podium staat dan is er de mogelijkheid om te reageren en vragen te stellen. Maar sinds het begin van die 'lockdown' zijn ze dicht en videocasts en talkshows begonnen. Ik heb er laatst een gezien en werd er eigenlijk niet goed van. Het was een soort staatspropaganda. Het is toch te gek voor woorden dat je daar dan naar zit te kijken en niet terug kan praten. Nou misschien moeten we dan een contrapropaganda-talkshow maken. We doen eigenlijk precies wat zij doen, alleen verschilt de inhoud radicaal. We putten daarbij uit de club van de organisaties die zich achter het #Beternacorona-manifest hebben geschaard."
Propaganda
Grootveld hoopt met de talkshow een ander geluid te laten horen en dat de samenleving dat geluid ook oppikt. “Toen ik met die website brandpunt begon had ik geen flauw idee of dat zou landen en dat het bezoekers zou trekken of iets zou losmaken. Maar de bezoekersaantallen zijn niet te tellen. Ik krijg enorm veel reacties van mensen die ook iets willen bijdragen. Als dat met zo'n website al lukt, dan kan ik mij niet voorstellen dat het met zo'n videocast, zo'n talkshow niet gaat lukken. We werken samen met organisaties die ook allemaal een eigen achterban hebben, dus op een gegeven moment kun je daar ook een beetje propaganda voor maken.”
Het is nog even spannend of de talkshow volgende week van start kan gaan, gezien de locatie nog niet geregeld is. Ondanks dat meerdere locaties huiverig zijn de videocast uit te zenden, houdt Menno hoop. "Ik denk dat het wel goedkomt. We moeten alleen nog gaan zien of die hoop terecht is."