De strijd is verloren: de Aziatische hoornaar is geland in 't Gooi

De Aziatische hoornaar is een invasieve exoot, wat wil zeggen dat het beest niet oorspronkelijk voorkomt in Nederland. Dankzij klimaatverandering vinden dieren die nooit eerder hier gewoond hebben, tegenwoordig ook een thuis in ons land.

De Aziatische hoornaar is waarschijnlijk ooit per ongeluk geïmporteerd, maar kan blijkbaar prima overleven in ons steeds minder, koude landje.

En inmiddels is de 'zwarte wesp' dus ook geland in 't Gooi. Petra Vosters, een imker uit Huizen, weet dat het dier gezien is in Naarden, Crailo en Huizen. In totaal al vier nesten. Wat waarschijnlijk betekent dat er vorig jaar een nest gemist is bij het bestrijden. In Huizen is nu zelfs een koningin gevangen en op sterk water gezet.

12 kilo insecten per nest

Het vangen van een koningin is cruciaal bij het bestrijden van de Aziatische hoornaar. Zij maakt namelijk eerst een 'embryonaal nest' met dertig werkers. Dat eerste onderkomen, vaak te vinden in schuren of onder afdakjes, heeft nog de grootte van een tennis- of voetbal. Met de dertig nieuwe onderdanen die daar uit komen, bouwt de koningin dan, in struiken of hoge bomen, een nieuwe behuizing.

Dit nieuwe nest heeft de omvang van een skippybal en kan meer dan duizend hoornaars bevatten. Maar vervelender is dat het nest vijfhonderd nieuwe koninginnen kan voortbrengen, die elk op den duur weer een eigen skippybal kunnen gaan bouwen. Aziatische hoornaars doen aan de wet van de grote getallen, zo blijkt. Vosters legt uit dat voor elk nest er twaalf kilo aan insecten nodig is om de larven te voeden.

In tegenstelling tot de Europese hoornaar, die solo op jacht gaat en minder voedsel nodig heeft, kan de Aziatische variant in groepen jagen. En vreet daarbij de boel kaal. "Het is te vergelijken met een sprinkhanenplaag", zegt de Huizer imker. Hommels, bijen, vlinders: de Aziatische hoornaar eet eigenlijk alle vliegende insecten. En dat dus in bulk.

Gevaarlijk

Het enorme vreetgedrag heeft gevolgen voor onze eigen biodiversiteit. Minder insecten leidt tot minder soorten voor wie dat voedsel is. Maar ook onze eigen honingbij en wilde bij staan op het menu, wat ook leidt tot minder bestuivingen. Hierdoor hebben bijvoorbeeld fruittelers minder oogst.

Voor mensen kan het agressieve dier ook gevaarlijk zijn. Dit exemplaar van de hoornaar kan in groepen aanvallen als het zich bedreigd voelt. En dat kan al zijn als je langs een nest loopt. Tientallen of zelfs honderden hoornaars vallen dan aan en steken.

De steek is veel pijnlijker dan die van een wesp. Mensen die allergisch zijn, hebben bij een aanval van hoornaars maar een kleine kans van overleven. En zelfs als je helemaal gezond bent, mag je van geluk spreken als je een aanval overleeft.

Tekst loopt door onder het kader.

"De strijd is eigenlijk al verloren, het enige wat we nog kunnen doen is de opmars vertragen en continu blijven bestrijden", vertelt Vosters over de plaag. Het is een kwestie van tijd rekken om oplossingen te zoeken, maar ook om de natuur zelf een kans te geven er iets op te bedenken. Mogelijk dat op een gegeven moment een vogel een lekker hapje ziet in de Aziatische hoornaar. Maar zoiets moet ontwikkelen en de natuur moet de tijd krijgen.

Zelf lokken

Dus Vosters pleit ervoor om preventief te bestrijden. Kijk naar de nestjes als ze nog de grootte hebben van een tennisbal. Dan zit er één koning in en als die gevangen zit, voorkom je dus vijfhonderd nieuwe.

Ook kun je vrij eenvoudig zelf lokkastjes maken. Bij de gemeente Huizen heeft Vosters subsidie aangevraagd om workshops te geven hoe je zelf met huis-, tuin-, en keukenmiddelen iets kunt maken. Dit kan enorm helpen bij de bestrijding, maar de gemeente heeft nog niet gereageerd.

Tekst gaat door onder de foto.

Als de Aziatische hoornaar het 'secundaire nest' eenmaal heeft gemaakt, kan het zo'n tachtig centimeter tot een meter groot zijn en kost het rond de achthonderd euro om zo'n skippybal te verwijderen.

Dus naast het beschermen van de volksgezondheid en de biodiversiteit, is het besparen van veel geld ook een goede reden om te zorgen dat de aantallen hoornaars binnen de perken blijven. Want helemaal verdrijven gaat niet meer lukken.

Hommel herkennen

Vosters benadrukt nog dat bij de bestrijding van de exoot herkenning heel belangrijk is. Een buurvrouw had een hommel doodgeslagen, omdat ze dacht dat het ging om een Aziatische hoornaar.

Het beest lijkt op een grote, zwarte wesp met gele pootjes. En volgens de imker zijn de lokpotjes daarom ook heel belangrijk: "We hebben elkaar nodig om dat ding te zien". Als er namelijk een gezien is, zal het nest meestal op maximaal 500 meter afstand zitten. Dat vergemakkelijkt de zoektocht en hopelijk helpt dat bij het indammen van de agressieve veelvraat.