Einde van de bierhype? Waarom steeds meer brouwerijen sluiten

Het laatste kwartaal wordt er in Nederland minder bier gedronken. Volgens branchevereniging Nederlandse Brouwers heeft die daling te maken met een kouder voorjaar en een verhoogde accijns op alcohol. Maar Kees Schouten, eigenaar van de 'Noord-Hollandse Bierbrouwerij' in Uitgeest, ziet een veel groter probleem voor de brouwers. 

Na Noord-Brabant telt onze provincie de meeste brouwerijen, waaronder die van Schouten. Hij stapte in 2012 de brouwerij business in. Schouten beschrijft die periode als een enorme hype. Iedereen begon zijn eigen biertje te brouwen. Dit waren ondernemers die een eigen brouwerij begonnen, maar ook restaurants, cafés en hotels gingen aan de slag met het gist. In 2019 leek de markt voorzien. Maar toen kwam corona.

Kunstmatige vraag

Niet naar de bioscoop of naar de kroeg, maar de slijterij was wel open. En daar hadden de brouwers profijt van. "Er is dus eigenlijk kunstmatig een extra vraag gecreëerd in de markt, en die groeide maar door", zegt Schouten. Veel ondernemers investeerden verder in hun brouwerij. "Dus een enorme hoeveelheid brouwcapaciteit is erbij gekomen, terwijl eigenlijk het sentiment in de markt wegzakte." Mede dankzij de coronasteunen kwamen de brouwerijen de periode goed door.

Ook na de coronaperiode kwamen er nog veel brouwerijen bij. "Toen had eigenlijk het aanbod niet meer moeten toenemen, maar dat is nog twee jaar doorgegaan door de coronasteun." Deze steun werd tijdens de pandemie aan ondernemers uitgekeerd zodat ze ondanks een mindere afzetmarkt toch overeind konden blijven.

Er is nog een reden dat er brouwerijen bij bleven komen: "Je bent zo drie jaar bezig met het opzetten van een brouwerij, toen de vraag ineens instortte kwamen er dus nog steeds nieuwe brouwerijen bij. Stoppen is geen optie wanneer je ermee gestart bent. Je gaat niet tonnen euro's weggooien." 

In 2023 is er voor het eerst een afname in brouwerijen te zien. 19 brouwerijen in de provincie sloten hun deuren, blijkt uit cijfers van Stichting Erfgoed Nederlandse Biercultuur. "Het was een bubbel en die is ontploft", verwoordt Schouten. Ook dit jaar zijn er weer twee gesloten. Naast de grote concurrentie, begon ook de terugbetaling van de coronasteunen een groot probleem te worden. Schouten: "Ik heb dat nu zelf ook. Ik kreeg nu in anderhalf jaar tijd de aanslagen van vier jaar". Hij ziet het somber in. "Er gaan ontzettend veel bedrijven verdwijnen." 

Brouwerij de Werf in Enkhuizen kon de coronagelden niet terugbetalen. Dit zorgde voor een faillissement bij het horecagedeelte. Op het moment van het faillissement waren de bieren al ondergebracht bij Biergro uit Middenmeer, waardoor de bieren niet onder het faillissement vallen. Brouwerij de Werf heeft inmiddels een doorstart gemaakt. De zaak is op Bevrijdingsdag weer open gegaan. 

Accijnsverhoging

Na het versoepelen van de coronamaatregelen zaten de terrassen snel vol, maar de euforie was van korte duur. "Dan zie je dus dat mensen prijsbewust worden, en dan blijkt bier best wel duur te zijn, zeker ook met de accijnsverhogingen, dus je zag dat de mensen minder gingen drinken", verklaart Schouten.

Johan van Biergro deelt deze zorgen over de impact van de verhoging op de sector. "Iedereen heeft daar last van. De hele bierlijn is duurder geworden omdat de accijns is gestegen. Dit is voor sommigen een aanleiding om te stoppen, omdat ze er te weinig aan kunnen verdienen." De alcoholaccijns is in 2024 met 8,4 procent gestegen.

Voor de verhoging betaalde een grote brouwer 35,11 euro per honderd liter aan belasting bij een pils met 4,8 procent alcohol. Sinds 1 januari 2024 is dat bedrag gestegen naar bijna 40 euro.

Kleine brouwers hebben het nog zwaarder. Voor een IPA met 6 procent alcohol moesten ze eerst 35,11 euro betalen, maar nu is dat gestegen naar meer dan 45 euro. Een flinke sprong van meer dan 28 procent.

Voor een tripel met 9 procent alcohol is de belasting per honderd liter bijna verdubbeld van 23,67 euro naar bijna 54 procent.