Honderden resten van middeleeuwse stenen liggen er op de bodem van het Markermeer bij Wijdenes. Dat hebben onderwaterarcheologen ontdekt die op zoek zijn naar het verwoeste kasteel van graaf Floris de Vijfde. Komt de locatie na eeuwen dan toch boven water?
Een toevalstreffer. Want tijdens het onderzoek naar de Slag op de Zuiderzee, kwamen de onderzoekers met de sonarboot waarmee ze de waterbodem scannen, een dag stil te liggen. Wachtend op meetresultaten besluiten ze de tijd te benutten met een duik in Wijdenes.
"Er was een vondstmelding bekend uit de jaren negentig van de vrijwillige brandweer. Daar hebben we coördinaten van", vertelt onderwaterarcheoloog Miriam Kruijssen van de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed. Als onderdeel van een breder onderzoek naar verdronken nederzettingen, stond deze duik al op de verlanglijst. "We zagen allemaal vreemde clusters op de bodem en besloten te gaan kijken."
Het is zeker dat het kasteel van de Hollandse graaf Floris de Vijfde bestond op de plek waar hij West-Friesland binnenviel. In 1282 kwam hij bij Wijdenes aan land om de dood van zijn vader Willem II te wreken die eerder door de West-Friezen werd vermoord en begraven in Hoogwoud. Al met al heeft het kasteel van Floris er pakweg twintig jaar gestaan, totdat het eind 13e eeuw door de West-Friezen tot de grond toe werd verwoest. Hoe het kasteel eruitzag en de locatie ervan, is altijd onduidelijk gebleven.
Eenmaal onderwater is het zicht bijzonder slecht. Tien centimeter vooruitkijken blijkt al lastig. "We moesten het meeste op de tast doen. Maar op verschillende plekken liggen stapels met kapotte bakstenen, honderden. Misschien wel duizend", schetst Kruijssen.
Er liggen ook een aantal natuurstenen blokken van circa een meter lang en halve meter breed. "Het is heel veel bouwmateriaal, wat vroeger ook in funderingen van gebouwen gebruikt werd. Een goede indicatie dus dat het kasteel mogelijk hier gestaan zou hebben."
Tekst gaat verder onder de foto.
Een aantal bakstenen is uit het water gehaald voor onderzoek. "Die komen uit de juiste periode van het kasteel." Maar zekerheid geven ze nog niet. Daarvoor is vervolgonderzoek nodig. "We moeten eerst een complete kaart krijgen van de Markermeerbodem waarop we een onderzoeksplan gaan maken. Er zal verder duikonderzoek of boringen nodig zijn, om meer te weten te komen over de plek."
Bij de eerdere vondsten van kloostermoppen (middeleeuwse bakstenen, -red) uit de jaren negentig, werd ook melding gedaan van twee muurstructuren van zo'n 20 meter lang en 5 meter breed. Die zijn tot nog toe nooit teruggevonden.
Verder onderzoek nodig
Maar wat draagt dit bij aan de geschiedenis? Kruijssen: "Weten wat er heeft gestaan, zegt wat over de ontstaansgeschiedenis van Wijdenes. Locaties als een kasteel of burcht, daaromheen ontstaan vaak steden of dorpen, het is altijd de start van de groei van een grotere nederzetting."
De hernieuwde aandacht voor het kasteel, spreekt voor Miriam voor zich. "Er is niets actueler dan een verdronken nederzetting of kasteel, gezien de klimaatveranderingen met veel stormen en stijgende zeespiegel."
Nu er een sterke aanwijzing is waar het kasteel heeft gelegen, wordt er naar verwachting komend jaar verder onderzoek gedaan.
Nieuwe serie Verdwenen Kastelen van West-Friesland
Aanstaande zondag 31 maart brengt NH de nieuwe serie 'Verdwenen Kastelen' met in de eerste aflevering kasteel Wijdenes. Met animaties brengen we de vijf West-Friese kastelen tot leven. Een schets in het landschap, gebaseerd op nieuw onderzoek vanuit historische bronnen en archeologie.
Verdwenen Kastelen is vanaf 31 maart iedere zondag om 17.40 uur te zien op het tv-kanaal van NH (Ziggo 707, KPN 509, ODIDO 50) en herhaaldelijk de uren daarna. Ook streekomroep WEEFF zendt de serie uit.
Dit is een bericht van de gemeenschappelijke Westfriese nieuwsredactie
Meer nieuws uit West-Friesland?
💬 Volg ons Whatsappkanaal en krijg het nieuws direct op je telefoon
💬 Blijf op de hoogte via onze Facebookgroep Nieuws uit West-Friesland. Reageer, discussieer en deel jouw nieuws
📧 Stuur ons jouw tips op naar [email protected]
✏️ Tikfout gezien? Laat het ons weten via [email protected]