'Ook mijn plek' legt discriminatie bloot in Alkmaar: "Ja, maar jij bent anders, Zahra"

Het aantal discriminatieklachten in Noord-Holland Noord blijft hoog. Art.1 Bureau Discriminatiezaken Noord-Holland Noord heeft vorig jaar in totaal 307 meldingen van discriminatie behandeld. Over Alkmaar, Hoorn, Den Helder en Dijk en Waard kwamen de meeste meldingen binnen. 62 procent van de klachten gaan over discriminatie op afkomst en huidskleur.

Toen er in de zomer van 2020 in Alkmaar een Black Lives Matter-demonstratie werd georganiseerd, dienden politieke partijen daarna een motie in om stadsgesprekken te voeren over discriminatie en racisme met Alkmaarse inwoners. Het bleek het startsein voor Ook mijn plek, een project waarmee de gemeente probeert om van Alkmaar een plek te maken zonder racisme en discriminatie. 

Om brede aandacht voor het project te krijgen, werd de hulp van een aantal filmmakers uit de regio ingeschakeld. Een van hen is Zilver Dirks (24) uit Egmond. "De voorwaarde voor ons was om volledige journalistieke vrijheid te krijgen. We zijn zeker niet kritiekloos naar Alkmaar toe."

"Voor we aan de film begonnen, moesten we eerst weten wat er precies speelt in Alkmaar", vertelt Zilver. "Het is een beetje een plattelandsstad. Dat heeft wel invloed op in hoeverre je kunt afwijken van de norm, denken we na ons onderzoek. Mensen die buiten die norm vallen, voelen zich vaak buitengesloten. Alsof ze niet echt meedraaien in de samenleving."

'Ligt aan jezelf'

Bij de filmmakers ontstond het idee voor een documentaire, met in de hoofdrol: mensen uit de regio die zich inzetten voor meer verbinding in hun wijk of gemeente. Zo ook sociaal-cultureel werkster en wijkcoach Zahra Taghlaoui.

Veertig jaar geleden kwam ze samen met haar ouders vanuit Marokko naar Nederland. Al bijna heel haar leven woont ze in Heerhugowaard. Opgroeiend in een witte wijk ontwikkelt ze een blinde vlek voor racisme en discriminatie. "Ik hoorde als kind overal bij en werd overal bij betrokken. Als mensen zeiden dat ze gediscrimineerd werden, herkende ik dat niet. 'Dat ligt aan jezelf, je moet je ook een beetje openstellen en toenadering zoeken', dacht ik dan."

Witte bubbel

Maar als Zahra een baan krijgt als sociaal-cultureel werkster, stapt ze uit haar eigen bubbel en raakt in contact met mensen uit allerlei verschillende culturen. Dan beseft ze pas hoeveel mazzel ze in haar jeugd heeft gehad. "Kinderen die opgroeien in bijvoorbeeld een achterstandswijk of ouders hebben die slecht Nederlands spreken, krijgen veel minder kansen in het onderwijs. Dat beïnvloedt de ontwikkeling, het gedrag en de kansen voor de toekomst."

"Ja, maar jij bent anders", is een oneliner die ze maar al te vaak voorbij hoort komen. "Vroeger dacht ik dan, ja misschien ben ik wel anders. Maar nee, die mensen hebben gewoon nooit iemand anders gesproken. Onbekend maakt onbemind."

Dat Zahra een hoofddoek draagt, verbaast diezelfde mensen dan ook met regelmaat. "Dat we over die hoofddoek een dialoog kunnen voeren, is toch mooi? Ik draag het echt voor mezelf, vooral om mijn grijze haren te bedekken. In landen als Iran worden vrouwen onderdrukt. Hier heb ik de vrijheid om te gaan en te staan waar ik wil. Ik kies ervoor mijn schoonheid te verbergen. Daarin hoeven we elkaar niet te begrijpen, maar kunnen we elkaar wel respecteren."

Verklein de afstand

"Het ligt niet alleen aan witte mensen hè. Wij zijn ook verantwoordelijk om uit te leggen hoe het zit", vervolgt Zahra haar relaas. "Discriminatie komt in alle culturen voor, we doen het allemaal. Ga met elkaar in dialoog en beantwoord elkaars vragen. Dan verklein je de afstand."

Die angst voor het onbekende, komt ook terug in de documentaire, zegt Zilver. "Als we elkaar leren kennen dan worden we ook minder bang voor elkaar. Die anekdote van: 'Mijn buurman is een van de goeien', kennen we allemaal wel. Door met elkaar in gesprek te gaan, nemen we die onbekendheid weg. Daarom hebben we inspirerende mensen aan het woord gelaten, die al dagelijks bezig zijn met het zoeken naar die verbinding."

Nieuw beleid 

Ook mijn plek is de komende maanden te zien op elf verschillende locaties, in onder meer buurthuizen. "De meeste voorstellingen zijn voor iedereen toegankelijk, maar we bezoeken ook een aantal scholen. Na de film voeren we gesprekken en kunnen mensen hun reactie of emoties delen. Vervolgens kunnen mensen in kleine groepjes verder brainstormen over hoe we racisme en discriminatie kunnen tegengaan. Die input dragen we over aan de gemeente, zodat er nieuw beleid kan worden gemaakt."

Na de geslaagde première gisteravond in Theater De Vest, hopen de filmmakers volle zalen te trekken. "Het speelt zich af in de regio Alkmaar, maar het is een universeel probleem. Jong en oud, iedereen moet hem zien. De film heeft niet alleen kritiek op de witte Nederlander, iedereen heeft het in zich en doet het eigenlijk. De vraag is: wat doe je ermee? Uiteindelijk gaat het om bewustwording en gedragsverandering."