Naomi en Hadassa geven les over de Holocaust: "Sporen generaties lang voelbaar"

Op donderdagochtend wacht een tiental leerlingen geduldig in een klaslokaal tot de gastdocent van die dag met haar les begint. Het gastcollege is georganiseerd in het kader van de themaweek 'Samen leven met verschillen', welke deze week op het St. Nicolaas Lyceum in Amsterdam wordt gehouden. 

Nadat de docente de gastspreker van het Landelijk Steunpunt Gastsprekers WOII-heden heeft aangekondigd, begint Naomi haar verhaal. Ze vertelt over haar jeugd en de opa's en oma's die zij nooit gekend heeft, omdat ze in de Tweede Wereldoorlog vermoord zijn. Haar verhaal maakt zichtbaar indruk op de leerlingen in de klas. Sommige brugklassers luisteren met open mond naar haar verhaal. 

Het meest geïnteresseerd zijn de leerlingen in de kast vol foto's die Naomi vond na het overlijden van haar beide ouders. Naomi: "Ik zag foto's van personen die ik niet kende, maar zo bleek later mijn grootouders te zijn geweest." De leerlingen blijven maar vragen stellen: 'Waar zijn de foto's nu?', 'Bent u boos op uw ouders dat ze nooit hebben verteld over uw grootouders?', 'Wordt u verdrietig als u naar de foto's kijkt?'. Op alle vragen geeft de 71-jarige gastdocente eerlijk een antwoord. 

Verleden in het heden 

Inmiddels is Naomi zelf trotse moeder én oma van haar (klein)kinderen. Het is een van de redenen waarom ze het belangrijk vindt om haar geschiedenis te vertellen. "Mijn kleinkinderen groeien op met vier liefdevolle grootouders om hen heen en in vrijheid. Maar ik ben ook een oma van kleinkinderen uit een familie waar de trauma's van de Holocaust nog generaties lang voelbaar zullen zijn." 

Het onbesproken trauma dat haar ouders in de oorlog als Joden meemaakten, vormt de rode draad in haar verhaal. Nooit hebben haar ouders iets verteld over de oorlog, hun vermoorde familieleden of over hun eigen ervaringen. Ze vraagt de leerlingen in de klas wat beter is: 'niks vertellen' of 'alles vertellen'. Zelf heeft ze ook geen antwoord op deze vraag. Een meisje in de klas merkt op: "Ik zou het wel vertellen, want nu heb jij geen idee wie jouw opa en oma zijn geweest. Dat lijkt me heel erg."

Auschwitz 

Aan een andere brugklas vertelt ook Hadassa donderdag haar verhaal. Als kind van door de oorlog getraumatiseerde ouders, voelt ook zij de sporen de Holocaust nog dagelijks. Met haar persoonlijke verhaal wilt ze een groter verhaal vertellen. Hadassa: "Auschwitz is een wereldwijd symbool geworden van discriminatie. In mijn lessen laat ik zien waartoe discriminatie in de meest extreme vorm kan leiden. Ik wil een jonge generatie graag meegeven dat het belangrijk is hier altijd tegen te strijden." 

Volgens haar is de kennis rondom de thematiek van de Holocaust bij de jonge generatie wisselend. Juist daarom prijst ze de vorm van de gastlessen. Hadassa: "Als je een groot verhaal als dat van Holocaust klein maakt, komt het bij leerlingen binnen. Je ziet dat mijn persoonlijke verhaal de leerlingen raakt, het maakt altijd veel indruk." 

Waarschuwing 

Volgens Naomi en Hadassa is het logisch te verklaren dat kennis over historische gebeurtenissen afnemen naarmate de tijd vordert. Allebei zijn ze van mening dat juist de Holocaust tegenwoordig ook gaat over hedendaagse -door mensen- aangerichte catastrofen die voortkomen uit racistische motieven. Des te meer vinden ze het daarom van belang kennis hierover door te geven. 

Ze maken zich wel grote zorgen over bepaalde opvattingen die soms in de samenleving postvatten. Bijvoorbeeld het idee dat de Holocaust een 'mythe' is, een verzonnen verhaal. Geen kennis van historische gebeurtenissen is één ding is, maar vinden dat het een verzonnen 'verhaal' is zeer ernstig. Hadassa: "Juist omdat de Holocaust laat zien waartoe discriminatie kan leiden, is het belangrijk de geschiedenis te blijven vertellen en door te geven.” 

De vorm van het gastcollege is simpel, maar allesbehalve saai. Een powerpoint met foto's en het persoonlijke verhaal van zowel Naomi als Hadassa zorgen voor een klas vol aandachtig luisterende leerlingen. Scholieren met op het eerste oog een verscheidenheid aan etniciteiten. Hadassa: "Het verhaal van de Holocaust gaat niet alleen over Joden, maar het geldt als waarschuwing voor iedereen. Als het toen kon gebeuren, kan het nu weer gebeuren."