Deelscooters in steden: oplossing voor de beperkte ruimte of veroorzaker van overlast?

Elektrische deelscooters van aanbieders Felyx, Go Sharing en Check worden inmiddels in acht Noord-Hollandse steden aangeboden. In bijvoorbeeld Amsterdam en Haarlem zijn de scooters al zo lang in gebruik dat ze onderdeel van het straatbeeld zijn geworden, terwijl Go Sharing bijvoorbeeld pas deze zomer haar services aanbiedt in Alkmaar. 

Bekijk hieronder op de kaart in welke Noord-Hollandse steden deelscooters worden aangeboden en welke regels ervoor gelden. Tekst gaat verder onder de kaart 

Het idee van deze elektrische deelscooters is simpel: gebruikers kunnen via een app en een QR-code die op de scooter staat het slot eraf halen en wegrijden. Om gebruik te kunnen maken van de app moet bewezen worden dat de gebruiker een rijbewijs heeft. Zodra de scooter ontgrendeld is, kan de gebruiker in principe overal heen. 

Binnen de steden waar scooters worden aangeboden zijn drie gebieden: groene, rode en grijze. Binnen groene gebieden kunnen de scooters vrijuit geparkeerd worden, zo lang de gebruiker zich aan de regels houdt. In rode gebieden is het verboden deelscooters te parkeren. In grijze gebieden gelden geen regels, omdat de scooters daar in principe niet mogen komen. 

Gebruikers kunnen wel in die gebieden rijden, maar ritten kunnen er niet beëindigd worden, waardoor de timer door blijft lopen en gebruikers dus blijven betalen. Na een zekere tijd wordt deze timer wel stopgezet, waarna de scooter moet worden opgehaald door een medewerker en terug naar een groen gebied moet worden gebracht. Aanbieders brengen daarvoor een boete in rekening bij de gebruiker die de scooter niet goed heeft achtergelaten. 

Voordelen van deelscooters

Deelscooters, en deelmobiliteit in het algemeen, moeten een oplossing vormen voor de krimpende ruimte in grote steden. Bijvoorbeeld: in Amsterdam mogen zo'n 700 deelscooters rondrijden. Als alle gebruikers van die scooters zelf een (benzine)scooter zouden hebben, zou dat veel meer ruimte in beslag nemen dan als ze deze letterlijk delen met anderen. 

Daar komt bij dat de kosten voor het gebruiken van een deelscooter relatief laag zijn ten opzichte van het hebben van een eigen benzinescooter met bijbehorende verzekeringen en brandstofkosten, vooral als het gaat om incidenteel gebruik. 

Er is echter ook veel kritiek op deelscooters. Omdat er geen controle is op hoe de scooters geparkeerd worden belanden ze vaak midden op de stoep. Mensen met een beperking worden daardoor soms geblokkeerd, of blindegeleidenstroken zijn niet meer te volgen. Uit onderzoek van Pointer bleek eerder dit jaar dat deze overlast in meerdere steden een probleem is en dat handhavers vaak naar de bedrijven wijzen. 

Gemeentes zijn blij met opties 

De gemeente Haarlem is in ieder geval blij met deelscooters als optie. "Onze ervaring is dat deelscooters een goede aanvulling vormen op het mobiliteitssysteem van de stad. Het gebruik van deelscooters past binnen de ambities van Haarlem", aldus een woordvoerder.

De gemeente zou bezig zijn met een beleid over deelmobiliteit, waarin onder andere duidelijkere regels over het parkeren van deelscooters zouden moeten komen. 

Duurzame optie?

Elektrische deelscooters worden door gemeentes, gebiedsontwikkelaars en bedrijven vaak aangeprezen als een duurzaam alternatief voor de auto. Toch blijkt uit onderzoek dat de gemeente Amsterdam liet doen naar deelmobiliteit, dat scooters over het algemeen niet als alternatief voor de auto worden gebruikt. Wel gebruiken mensen de scooters als alternatief voor het openbaar vervoer of de fiets. 

Ook in de gemeente Haarlem speelt dit: "We zien dat de deelscooter fietsverplaatsingen vervangt. Omdat fietsen (naast schoon en ruimte-efficiënt) goed voor de gezondheid is, juichen wij mensen wel toe om te blijven fietsen." 

Reclamecode

In december deed de Reclame Code Commissie ook nog eens een uitspraak die de duurzaamheidsbelofte van aanbieder Felyx onderuit haalde. De klager wist voldoende te bewijzen, onder andere gesteund door een berekening van het Kennisinstituut Mobiliteit, dat een deelscooter maar liefst tweeënhalf keer zo vervuilend is als een elektrische scooter in privébezit. Ook is deze vervuilender dan een scooter met benzinemotor. 

Dat komt onder andere omdat de accu's vaker vervangen moeten worden en daarvoor rijden auto's door het hele land rijden. Ook moeten de scooters daarna weer worden teruggezet op de juiste plek. Ook gaan deelscooters relatief gezien veel minder lang mee. 

Daar komt bij dat Felyx de duurzaamheidsclaims vooral baseert op de aanname dat de scooters worden gebruikt ter vervanging van de auto, hoewel uit eigen onderzoek ook al bleek dat dit lang niet in alle gevallen zo is. De Reclame Code Commissie adviseerde Felyx uiteindelijk te stoppen met deze scherpe duurzaamheidsclaims.