Jarenlang betaalden West-Friezen het meeste voor hun afval van heel Noord-Holland. Maar de komst van het recycletarief moet daar verandering in brengen. Het is de vervuiler die betaalt, en wie zijn restafval goed scheidt zou goedkoper uit moeten zijn. Maar hoe werkt dat in de praktijk?
Een nieuwe deal tussen de gemeenten en afvalverwerker HVC zorgde in 2020 tot een verlaging van de afvalstoffenheffingen. Maar het bleek een eenmalige meevaller. Want een jaar later gaat het tarief, behalve in Hoorn, alweer omhoog.
Ondertussen spreken de West-Friese gemeenten over een nieuwe manier van afvalverwerking: het recycletarief. De invoer van hiervan moet volgens HVC leiden tot het beter scheiden van afval, en tot een vermindering van restafval per persoon per jaar. Nu ligt dat gemiddelde in de West-Friese gemeenten op ruim 158 kilogram per inwoner, met de invoer van het recycletarief moet dit flink zakken.
De wens van de afvalverwerker en de West-Friese gemeenten om het aantal kilo’s restafval te laten zakken past bij de landelijke ambitie om voor 2020 onder de honderd kilo per inwoner te zakken, met een verdere afname naar maximaal dertig kilo in 2025. De ambitie om onder de honderd kilo te zakken voor 2020 is in West-Friesland niet gehaald. "Het recycletarief is als prijsprikkel de belangrijkste stap om richting het landelijke doel van dertig kilo restafval te komen", aldus Annemiek Meijer van HVC.
Tekst gaat verder onder de grafiek
Hoe werkt het recycletarief?
Je betaalt voor de afvalwerking een lager basistarief dan voorheen en per keer dat je een vuilniszak in een ondergrondse container gooit of een vuilnisbak met restafval aan de straat zet, betaal je een bedrag. Volgens HVC ben je met het nieuwe tarief goedkoper uit dan voorheen. De introductie van het recycletarief zou niet alleen gunstig zijn voor het milieu, maar dus ook voor de portemonnee. Een win-winsituatie.
In de praktijk blijkt dat er aan het ambitieuze plan wat haken en ogen zitten. Ondanks de bewering van HVC dat het plan financieel gezien voordelig is voor de West-Fries, zijn er ook bedenkingen. De gemeenten beslissen los van elkaar of ze wel of niet gaan voor de invoer van een recycletarief.
Medemblik voerde op 1 januari 2022 als eerste West-Friese gemeente het nieuwe tarief in. Het basistarief daalde ten opzichte van 2021 met bijna 44 euro, naar 301,63 euro voor een meerpersoonshuishouden. Per keer dat een Medemblikker een grote kliko met restafval langs de weg zet, kost dat nu 11,26 euro. Een vuilniszak in een ondergrondse container gooien kost 2,79 euro.
Dat betekent dat je per jaar zo’n zestien keer een vuilniszak kan weggooien, ongeveer eens in de drie weken. Als je gebruikmaakt van een kliko, kun je die vier keer per jaar aan de straat zetten. Maak je vaker gebruik van de afvalverwerking, dan ben je duurder uit dan voorheen. Zet je bijvoorbeeld maandelijks de kliko buiten of gooi je wekelijks een vuilniszak weg, dan betaal je zo’n honderd euro meer per jaar.
Zuiniger met afval omgaan
Volgens fractievoorzitter van GemeenteBelangen, Luiten Plekker, is het haalbaar om niet duurder uit te zijn. "Je ziet dat mensen zuiniger met afval omgaan en opletten wat ze kopen in de supermarkt. Tegenwoordig zit er zelfs om sommige paprika’s een plastic folie, let er dan op dat je de paprika zonder plasticje neemt."
Plekker geeft aan dat hij erachter staat dat mensen die meer moeite doen om afval te scheiden, daar ook voor worden beloond middels lagere kosten. Het mag volgens hem echter niet zo zijn dat mensen in specifieke situaties extreem veel geld kwijt zijn aan afvalverwerking. "Het kan niet dat iemand bijna drie euro per dag kwijt is. Daar zijn we als gemeente mee bezig en dat gaan we ook zeker evalueren."
Coalitiegesprekken
Het recycletarief is ook een heet hangijzer tijdens de lopende coalitiegesprekken. De grote winnaar van de verkiezingen, Hart voor Medemblik, heeft al aangegeven af te willen van dit tarief. "We hebben twintig procent van de stemmen gehaald. Die groep geeft aan wat anders te willen. In de eerdere gesprekken hebben we aangegeven dat het niet in deze vorm door kan gaan. En daar wijken we niet van af", aldus fractievoorzitter Tjeu Berlijn.
"Je ziet bij gemeenten die al jaren zo'n systeem hebben dat er enorme vervuiling optreedt"
Ook de afvalverwerker weet dat de weg naar zo min mogelijk restafval niet voor iedereen even makkelijk te bewandelen is. “Het is zeker voor gezinnen met kinderen in de luiers een uitdaging om zo weinig mogelijk restafval over te houden. De periode dat gezinnen hiermee te maken hebben, is gelukkig over het algemeen wel eindig. Daarbij zien we dat er steeds meer interesse ontstaat naar een alternatief, zoals de wasbare luier”, zegt Meijer hierover.
Werkt het tarief?
Naast het kostenplaatje zijn er ook zorgen over de werking van het recycletarief. Koggenlandse wethouder Rosalien van Dolder ziet dat een dergelijk tarief in andere gemeenten, zoals Enschede, niet goed werkt. “Je ziet bij gemeenten die al jaren zo'n systeem hebben dat er enorme vervuiling optreedt in de andere afvalstromen. Er wordt heel veel afval afgekeurd, waardoor het alsnog in de oven verdwijnt. Daarbij is er ook veel meer zwerfafval, waardoor er meer handhaving nodig is en die handhavingskosten worden weer op de burger verhaald.”
Anne de Bruin woont in de buurt van Medemblik en ziet als ‘stille raper’ dat er sinds de invoering van het tarief inderdaad meer restafval wordt gedumpt dan voorheen. "De ideeën zijn mooi. Er wordt mooi opgegeven dat er minder containers langs de weg staan. Maar mensen moeten het gedumpte afval ook weer opruimen, dat kost ook weer geld”, zei ze hierover eerder tegen NH Nieuws.
Bekijk hieronder een reportage die NH Nieuws eerder maakte met de 'stille raper'. Tekst gaat eronder verder.
Stille raper Anne op zoek naar afval (recycletarief) rond Medemblik - NH Nieuws
Alternatieven
De gemeenten Koggenland en Enkhuizen hebben besloten om vooralsnog niet mee te doen aan het tarief. Wethouder Van Dolder geeft aan dat Koggenland kijkt naar andere mogelijkheden om mensen te motiveren beter afval te scheiden: “We kiezen ervoor om met servicewagentjes voor ander afval, zoals batterijen en huishoudelijke apparaten, rond te gaan. Daarnaast plaatsen we meer glasbakken en verruimen we de tijden van het afvalbrengstation in Obdam."
Van Dolder benoemt dat haar gemeente constant in gesprek is met de vuildienst over manieren om afvalscheiding te promoten en gezamenlijk tot zo min mogelijk restafval te komen: “Het is lastig, want HVC heeft een grote energietak en daarmee een dubbel belang. Ze hebben belang bij zoveel mogelijk verbranding, wij willen juist naar zo min mogelijk verbranding."
"Daarbij heeft HVC een minimumcapaciteit nodig om hun ovens rendabel te houden. Het restafval daarvoor komt van heinde en verre, ook uit het buitenland. Bijvoorbeeld uit Engeland, in hele grote schepen. Nou, hoe vervuilend wil je het hebben?”, schetst de wethouder.
HVC-woordvoerder Annemiek Meijer reageert: "Voor het opwekken van elektriciteit wordt nog wel restafval uit de grijze kliko's gebruikt, maar niet voor het verwarmen. We hebben in Alkmaar een bio-energiecentrale. In deze centrale wordt alleen ‘b-hout’ en gedroogd slib verwerkt. Dit is afvalhout dat niet meer hergebruikt kan worden."
Dit is een bericht van de gemeenschappelijke Westfriese nieuwsredactie
Meer nieuws uit West-Friesland?
💬 Blijf op de hoogte via onze Facebookgroep Nieuws uit West-Friesland. Reageer, discussieer en deel jouw nieuws
📧 Stuur ons jouw tips op via [email protected] of app ons via 06-23405405
✏️ Tikfout gezien? Laat het ons weten via [email protected]