Toon debat in gemeenteraden is doorgaans 'harmonieus', maar verhardt richting verkiezingen

Ter voorbereiding op het debat had Kamervoorzitter Vera Bergkamp een notitie met de opiniërende toevoeging 'De geest moet weer in de fles' rondgestuurd. Volgens Bergkamp is de grens van wat nog respectvol of toelaatbaar is de afgelopen jaren steeds verder opgerekt. "Elkaar, bewindslieden en zelfs ambtenaren beledigen: ik kan dat met de beste wil van de wereld niet zien als waardig en in dienst van het vrije woord. Sterker nog: beledigingen en ruwe taal beperken het vrije woord."

Lokale politiek

Waar Bergkamp stelt dat er binnen én buiten de Kamer een groeiend gevoel van onbehagen over de verruwing in het parlementaire debat is, heeft GroenLinks-fractievoorzitter Lennart de Looze niet het idee dat de afgelopen vier jaar de debatten in de gemeenteraad van Amstelveen zijn verhard. "Waar dat precies door komt, weet ik niet. Er kunnen meerdere redenen zijn. Maar het zou ermee te kunnen maken hebben dat wij in Amstelveen de PVV, Forum voor Democratie en JA21 niet in de raad hebben."

Angelique Bootsman van Fractie Volendam 80 in de gemeente Edam-Volendam ervaart de sfeer in de gemeenteraad als harmonieus. "Niet alleen met de raadsleden die je tegen het lijf loopt in het dorp, maar ook met de raadsleden uit andere kernen." Toch maakt Bootsman zich weleens zorgen. "We hadden vlak voor de verkiezingen een heel zwaar dossier. Partijen stonden lijnrecht tegenover elkaar en de gemoederen liepen hoog op. Op een gegeven moment werd het echt persoonlijk. Dat kan niet. Je moet elkaar in altijd blijven vinden." Volgens Bootsman past die verharding in de tijdgeest; ze ervaart dat mensen korte lontjes hebben.

Ook Meis de Jongh, fractievoorzitter van de VVD in Bergen, is het opgevallen dat de toon veranderd is in aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen. "Opeens vallen er dan harde woorden, zoals 'onbetrouwbaar'. Ook merkte ik persoonlijk dat er dingen op de vrouw werden gespeeld. Vooral op social media." 

Ons kent ons

De Jongh heeft niet het idee dat de sfeer in de raad positief beïnvloed wordt doordat een raadslid van een andere partij je buurman zou kunnen zijn. "Integendeel! We zien elkaar bij raads- en commisievergaderingen, maar verder niet. Ik zou haast zeggen: laten we elkaar wat vaker in de supermarkt tegenkomen. Want dan leer je de mens achter het standpunt kennen." Volgens De Jongh zijn in het verleden wel heisessies met de hele raad geweest, maar afgelopen periode niet.

Zowel De Looze, Bootsman als De Jongh erkennen hoe fijn het is dat je andere raadsleden na een vergadering in het echt kunt spreken. Corona heeft dan ook voor een andere dynamiek gezorgd. De Looze: "Als we online vergaderden en het ging er wat harder aan toe, dan klap je je laptop met een minder fijn gevoel dicht. Bij fysieke vergaderingen bestaat de mogelijkheid een borrel met elkaar te drinken en er een grap over te maken." 

Voorbeeldfunctie 

Bergkamp heeft de Kamerleden gewezen op de steeds grotere wisselwerking tussen wat er gezegd wordt in Kamerdebatten met sociale media, én de voorbeeldfunctie die Kamerleden hebben. "De omgang in de Tweede Kamer kan ook het vertrouwen van mensen raken in een goede omgang met elkaar in onze samenleving." 

De Jongh kan zich vinden in die woorden: "Rust in de raad straalt uit op het College, op de ambtenaren, op de bewoners. Dan kun je stappen met elkaar zetten."