Reactor in duinen bij Petten draait 60 jaar: "We zijn van levensbelang"

Voor de gemeente Zijpe was de komst van de reactor een stevige klus die veel tijd en energie zou kosten. Bij een terugblik in 1958 op de voorgaande jaren zei de toenmalige burgemeester Breebaart: "Wij allen beseften dat deze kernreactor een ommekeer zou betekenen in het gemeentelijk leven." De locatie bij Petten werd onder andere gekozen omdat het, dankzij de Velsertunnel die in 1957 geopend werd, goed bereikbaar zou zijn vanuit de universiteitssteden.

"Er is wel een analogie te vinden tussen de jaren '50-'60 van de vorige eeuw en de situatie waar we nu in zitten", vertelt Bertholt Leeftink, CEO van NRG/PALLAS. "Toen werd kernenergie mondiaal gezien als een belangrijke energiebron. Hier hadden we het gas van Slochteren en dus werd kernenergie niet zo belangrijk als in Duitsland en Frankrijk. Maar nu zie je ook in Nederland weer de discussie rond kernenergie opkomen. Wij doen er hier in Petten ook nog altijd onderzoek naar."

Zorgen

Alhoewel de bouw al kort na het verhaal in de krant in 1957 van start ging, werden er wel zorgen geuit over de plannen. De lokale VVV vroeg zich af of ze het toerisme niet zouden schaden. In 1958 maakten vissers zich zorgen over het lozen van het koelwater in zee. Ze vroegen zich af of de vis niet nucleair besmet zou worden. En vanuit de natuurbescherming werd gezegd dat een uniek stuk natuur werd verwoest. Het duingebied bij Petten was bijzonder omdat er geen drinkwater werd gewonnen en er nog 'de rijke flora en vegetatie van de natte duinvalleien, die eertijds overal in onze duinen voorkwamen, zijn aan te treffen'.

Tekst gaat verder onder de video.

In bovenstaande video werd de verwachting nog uitgesproken dat de reactor eind 1959 in gebruik genomen zou worden. Door een aantal tegenvallers, het bouwen van dit soort reactors was nieuw en er was weinig ervaring, liep de bouw uit. Maar aan het eind van 1961 was het dan toch zo ver en kon de Hoge Flux Reactor in gebruik genomen worden voor onderzoek. Nu, 60 jaar later, wordt de reactor voornamelijk gebruikt voor de productie van medische isotopen die worden gebruikt voor onder meer de diagnose van kanker en hart- en vaatziekten.

Tekst gaat verder onder de video.

"Met afstand onze belangrijkste activiteit is de productie van medische isotopen en op dit moment van Molybdeen, MO 99. Dat is een isotoop die wordt gebruikt bij de diagnose van een groot aantal levensbedreigende ziektes", legt Bertholt Leeftink uit. De reactor in Petten is de grootste leverancier ter wereld van isotopen. Maar liefst 35% van alle medische isotopen komt hier vandaan, in Europa ligt dat getal op 65%.

"In de toekomst willen we dat uitbreiden met isotopen voor behandeling, therapie. Dat kan zeker in de oncologie baanbrekend zijn. We doen het onderzoek samen met ziekenhuizen. We kunnen een tumor dan veel gerichter aanpakken dan met de huidige behandelmethodes mogelijk is. Zo wordt nu het medische isotoop Lutetium-177 ingezet voor de behandeling van uitgezaaide prostaatkanker. Maar wij verwachten dat het aantal behandelisotopen de komende 10 jaar fors zal gaan toenemen. En dat is fantastisch om aan te kunnen meewerken."

Tekst gaat verder onder de foto.

Volgens NRG worden er momenteel elke dag 30.000 patiënten onderzocht met behulp van de isotopen vanuit Petten. Maar de reactor staat 'verstopt' achter hoge hekken in de duinen, even binnen wandelen is niet mogelijk. "Ik ben de afgelopen twee jaar in Groote Keeten op vakantie geweest. Tussen Petten en Julianadorp. En ik moet zeggen dat ik ook daar heel veel mensen ben tegengekomen die eigenlijk niet weten wat een unieke faciliteit er in de duinen staat. Het kost dan ook niet heel veel moeite, als je met ze praat, om enthousiasme en trots los te maken", zegt Leeftink.

De komst van de reactor in 1957 kondigde volgens de krant destijds aan dat '...het zeer rustige ietwat kleur- en pretentieloze dorp Petten,..., binnen afzienbare tijd het centrum van grote bedrijvigheid zou worden'. De huidige CEO verwacht dat het lokale economische belang van de reactor de komende tijd opnieuw zal toenemen. "De trots die ik zelf ervaar voor dit cruciale werk is erg groot. En het is onze taak om dat nog duidelijker te maken in de regio. Ik zie heel veel potentie. We gaan zoveel mogelijk samenwerken met partijen in het gebied. We proberen bijvoorbeeld te kijken hoe we onze activiteiten kunnen verbinden met toerisme. Zo zijn wij samen met de Energy & Health campus aan het kijken naar de ontwikkeling van een experience center bij het Corfwater in Petten."

Tekst gaat door onder de foto.

De huidige reactor gaat nu dus al 60 jaar mee, maar er wordt al jaren gewerkt aan een opvolger, PALLAS, die in 2030 zou moeten gaan draaien. De huidige reactor blijft dus nog een jaar of acht in bedrijf. "Wat betreft de veiligheid van de oude reactor steek ik mijn beide handen in het vuur", zegt Leeftink daarover. "Of er af en toe extra onderhoud gepleegd moet worden, dat kan ik niet uitsluiten."

Voor de nieuwe reactor moet onder meer een Kernenergiewetvergunning worden aangevraagd, dat gebeurt waarschijnlijk begin volgend jaar. Ook moet er vanuit het Rijk nog een besluit genomen worden over de financiering van de nieuwe reactor. Dit besluit zal naar verwachting in het eerste kwartaal van 2022 plaatsvinden.

"We doen in de reactor ook nog het nodige werk aan energie-onderzoek. Niet alleen voor overheden, maar ook voor private partijen die wereldwijd bezig zijn met de ontwikkeling van nieuwe reactortypen, bijvoorbeeld met gesmolten zout. Dat is een potentieel kansrijke nieuwe brandstof. Daar doen we onderzoek naar en behoren daarbij tot de top van de wereld", zegt CEO Leeftink. "En als we naar het medische onderzoek kijken, dan kan ik wel zeggen dat iedereen bij NRG trots is op het relevante werk wat we doen. We zijn geen koekjesfabriek, de reactor is van levensbelang."