Volgens een recent FNV-plan kan Tata Steel rond 2030 bijna volledig CO2-neutraal staal maken. De technologieën die dat mogelijk moeten maken, zijn daar pas 'hopelijk in 2050 klaar voor', zeggen twee onderzoekers van de TU Delft. En zelfs een CO2-reductie van 55 procent, in lijn met het klimaatakkoord, is met de voorstellen onwaarschijnlijk. Hoewel FNV Metaal veel te optimistisch is over de termijn, noemen de wetenschappers de plannen wel 'bemoedigend'.
Het FNV-plan rond 2030 schoon staal te maken, leunt op twee aannames die hoogleraar Jilt Sietsma en Yongxiang Yang, universitair hoofddocent aan de TU Delft onderuithalen.
Ten eerste zou Tata volgens FNV tegen die tijd met nieuwe, schonere technologieën, de vlamboogoven en DRI (Directe Reductie IJzer), net zoveel staal kunnen maken als nu, zonder verlies te maken. Ten tweede zou er rond 2030 genoeg waterstof beschikbaar zijn om die technologieën aan te drijven. Daardoor zou er nauwelijks CO2 meer uitgestoten worden.
Volgens het FNV-plan zouden kooksfabriek 2 en hoogoven 6 daardoor in 2025 al kunnen sluiten, waarmee 'de gewenste CO2-reductie voor 2030 binnen bereik komt'. Hoogoven 7 zou nog ruim tien jaar langer in productie kunnen blijven, voor die door dezelfde technologieën vervangen zou worden.
Ruim voor 2050 kan Tata Steel IJmuiden door deze maatregelen een 'volledig groene staalproductie realiseren', stelt het rapport.
"Zowel voor het maken van staal, als voor het maken van waterstof is de technologie in 2030 nog niet zover dat Tata erop kan draaien"
De vervangingen zouden een andere maatregel waar al een miljardensubsidie voor is uitgetrokken meteen overbodig maken: CCS, het opslaan van CO2 in lege gasvelden in de Noordzee.
Win-win zou je zeggen. Maar dat toekomstbeeld is voorlopig een utopie. Hoogleraar Sietsma: "Zowel voor het maken van staal, als voor het maken van waterstof is de technologie in 2030 nog niet zover dat Tata erop kan draaien." Tegelijkertijd is de CO2-opslag in zee wél al mogelijk.
Kooksfabriek 2
De mening van de wetenschappers is misschien slecht nieuws voor FNV Metaal en omwonenden. Een werkende nieuwe vlamboogoven en DRI zou de verouderde kooksfabriek 2, verantwoordelijk voor veel vervuiling en overlast in de omgeving, overbodig maken.
"De kooksfabriek moet gemoderniseerd, zo niet vervangen worden", vindt Yang. Het is niet duidelijk waar het geld daarvoor vandaan moet komen, aangezien het moederbedrijf uit India Tata Steel IJmuiden in de verkoop heeft staan. FNV noemt daarom in zijn rapport 'hulp van overheden noodzakelijk'. De wetenschappers onderschrijven dit.
De wetenschappers willen niet zeggen dat FNV geen goede ideeën op papier heeft gezet. Ze noemen investeringen noodzakelijk en zijn blij met de noodzaak die verschillende partijen voelen om versneld te verduurzamen. "We hebben alleen reserveringen bij de technologische keuzes in het rapport."
Dat wil zeggen: het is niet duidelijk of, wanneer en hoe goed de voorgestelde oplossingen de benodigde staalproductie kunnen leveren. Sietsma: "Als Tata nu in de vlamboogoven en DRI investeert, doen die maatregelen nog niet wat ze moeten doen."
"Bovendien: nieuwe fabrieken moeten decennia mee kunnen. Tata Steel kan het zich niet kan veroorloven honderden miljoenen uit te geven om er over vijf of tien jaar achter te komen dat er weer zo'n investering nodig is. Dat overleeft het bedrijf niet."
En dat zou niet goed zijn. De hoogleraar: "In de komende vijftig tot tachtig jaar neemt de vraag naar staal wereldwijd alleen maar toe. Als Tata Steel IJmuiden verdwijnt, komt er misschien een fabriek in India en China bij, en dat is geen verbetering voor het klimaat."
Ontwikkelingen duren zo'n 10 tot 20 jaar
FNV gaat ervan uit dat een DRI binnen vier jaar kan werken. De wetenschappers zien dat niet gebeuren. Normaal gesproken duren zulke ontwikkelingen zo'n tien tot twintig jaar. "In Zweden is recent een proeffase gestart met een nieuwe waterstof-gebaseerde DRI", weet Yang, en het duurt nog even voordat die de gevraagde staalproductie volledig met waterstof aankan.
"Die DRI werkt voorlopig nog op aardgas. Binnenkort gaat die ook deels op waterstof draaien. Maar hoe goed dat gaat, en wanneer het proces volledig op waterstof overgaat is nu moeilijk te voorspellen. In ieder geval niet in 2030."
Gebruik in de tussentijd dus CCS om CO2-uitstoot uit IJmuiden op te slaan, raadt Sietsma aan. "Het is een noodzakelijk lapmiddel. Het houdt uitgestoten CO2 uit de natuur en zorgt voor een soepele overgang, totdat Tata volledig CO2-neutraal staal kan maken." Yang: "Dat kost tijd en vereist verder onderzoek."
Reactie van Roel Berghuis van FNV
FNV herkent zich totaal niet in het beeld dat de wetenschappers schetsen van de staat van de technologische mogelijkheden. De bond benadrukt daarnaast dat in zijn plan staat dat er een snelle onafhankelijke haalbaarheidsstudie moet komen naar een nieuw proces van het maken van ijzer en staal. Dat moet worden afgezet tegen de kosten van CO2 opslag onder de Noordzee.
De technologie van vlamboogovens en DRI is volgens de vakbond al jaren in gebruik op wereldwijde schaal, en CCS, de technologie voor de afvang en opslag van CO2, voldoet volgens FNV nog niet om de grote uitstoot van CO2 door Tata Steel IJmuiden aan te kunnen.
De opmerking dat Tata Steel volgens het plan in 2030 bijna volledig neutraal staal kan maken, berust volgens Berghuis op een misvatting. Wel denkt de bond dat Tata met de maatregelen uit het plan in 2030 kan voldoen aan het in de EU vastgestelde klimaatakkoord tot een reductie van 55 procent, zonder enige vorm van CO2-opslag.
CO2-neutraal staal maken is pas mogelijk als hoogoven 7 en Kooks- en gasfabriek 1 gesloten worden, wat niet eerder zal zijn dan 2033, aldus de reactie.
FNV verwacht ook dat er door het NortH2-project van Shell rond 2030 voldoende waterstof beschikbaar zal zijn om de eerste DRI op waterstof in plaats van aardgas te laten lopen.
De kooksfabriek vervangen of moderniseren is volgens de bond geen optie om af te komen van de fossiele brandstoffen.
Meer nieuws uit de IJmond?
💬 Blijf op de hoogte via onze Facebookgroep Nieuws uit de IJmond. Reageer, discussieer en deel jouw nieuws
📰 Volg de laatste berichtgeving altijd via NHNieuws.nl/IJmond
🔔 Download de app en krijg een melding bij belangrijk nieuws uit jouw buurt
📧 Stuur ons jouw tips op [email protected]
✏️ Tikfout gezien? Laat het ons weten via [email protected]