Campagne om huiselijk geweld zichtbaar te maken: 'Probleem is groter dan wij beseffen'

Marian* is een jaar of zeven als ze door een val haar pols breekt. Als ze thuiskomt zit haar vader televisie te kijken. “Hij was razend dat ik hem stoorde tijdens de voetbalwedstrijd en ik werd naar mijn kamer gestuurd.” Een paar dagen later zag Marian pas een dokter.

*De naam van Marian is om privacy-redenenen geanonimiseerd. Haar echte naam is bekend bij de redactie.

“Het is nooit met kwade intenties”, vertelt Marian. “Dat is vaak een misverstand, dat mensen denken dat het wel hele slechte mensen moeten zijn als je mishandeld wordt of iemand mishandeld.” Bij haar in de familie begon het huiselijk geweld naar eigen zeggen al bij haar grootouders. “Het gaat generaties door.”

Uit cijfers van het ministerie van Volksgezondheid blijkt dan ook dat een derde van de plegers ook zelf slachtoffer van huiselijk geweld is.

“Deze mensen hebben ook altijd geleerd om te overleven”, vervolgt Marian. Het duurt een hele tijd voordat zij doorheeft dat haar thuissituatie niet gezond is. Als Marian volwassen is en een relatie krijgt, speelt haar vriend psychologische spelletjes met haar. “Je valt op wat verkeerd voor je is, want dat is bekend.”

Ze werd uitgescholden, maar ook subtieler geestelijk mishandeld. In een restaurant vraagt de partner van Marian of zij wat lekkers ziet. Ze kiest een voor- en hoofdgerecht uit. Hij reageert boos: “Wat neem jij voor een gerecht? Ben jij niet vet genoeg?”. De keer erop besluit Marian dat het slim is om geen voorgerecht te nemen. Als zij aangeeft alleen een hoofdgerecht te willen, wordt hij opnieuw boos: “Marian, je hebt weer de avond verknald!”

Vicieuze cirkel

Het gaat zeven jaar zo door. Marian probeert het continu gezellig te houden. “Je gaat aan de waarheid twijfelen. Hij doet namelijk net of er niks aan de hand is als ik hem confronteer.” Er breekt iets in Marian als ze op vakantie zijn. Van de drie weken, zit zij tien dagen op haar hotelkamer opgesloten. Dan had ze weer iets ‘fout’ gedaan.

Op een avond is het wel gezellig. Maar dan begint hij weer over Marians figuur. “Als jij afvalt, moet je huid dan operatief verwijderd worden?”, vraagt hij aan haar. Marian voelt zich klein worden. “Ze pakken je niet als je bang bent, maar juist als je je muur laat zakken.” Ze beseft dat deze situatie nooit zal veranderen.

Hoewel vrienden er al eerder op aandrongen dat ze weg moest gaan, was nu pas het moment daar. Het lukt haar om weg te gaan. “Het probleem is dat als je mishandeld wordt, je heel veel excuses weet te verzinnen.” Na jaren therapie is ze nu in staat om ‘gezondere’ keuzes te maken in haar relaties. Marian wist dat haar situatie op dat moment niet normaal was, “maar dat het zo erg was had ik nooit geweten.”

Reflecteren en praten

Rob van der Hout is project coördinator van Open de Voordeur bij de GGD en begeleidt vaak slachtoffers van huiselijk geweld. “Veel mensen hebben niet door dat ze in een situatie zitten van huiselijk geweld.” Met de campagne ‘Ik zit klem’ willen ze daarom meer bewustwording creëren.

Om huiselijk geweld te stoppen is het volgens Rob belangrijk om eerst naar je eigen situatie te kijken: “Wees bewust en vraag jezelf af of de situatie klopt.” Het kan helpen om iemand te vragen hoe het gaat, of zeggen dat je er voor diegene bent. Marian: “Ergens moet iemand zeggen: ‘Ik wil dit niet meer door laten gaan!’. Die hele inktvlek die door mijn familie heen gaat, die moet hier stoppen."