Slachtoffers Joods Werkdorp herdacht met digitaal monument: "Zo blijven ze voortleven"

"Het is heel vaak gebeurd als ik een verhaal had gelezen, dat ik de zaak weg moest leggen en dan bij mezelf dacht 'morgen verder'", vertelt historisch onderzoeker Roel Wittink over de enorme klus die een jaar in beslag nam. "Ook als ik schreef, gebeurde dat regelmatig. Het beroert je enorm."

Op de website zijn de levensverhalen te lezen en veel foto's te vinden van de 197 vermoorde bewoners. Het project komt voort uit de plannen van Marieke Roos en Ina Hoogenbosch. Zij regelden dat er een nieuw monument met herdenkingsstenen kwam bij het Joods Werkdorp, midden in de polder tussen Wieringerwaard en Slootdorp. Door de coronacrisis is het gedenkteken nog niet onthuld. Dat komt nog.

Kinderen

"We staan nu in de hal van het gemeenschapshuis van het Joods Werkdorp. En hier hangt ook de rol waarop de namen staan geschreven van de 197 mensen die zijn vermoord", legt Ina Hoogenbosch uit. "Dit was de basis van al het onderzoek. Er zitten kinderen tussen van 16 en 18 jaar. Dan houd je je hart vast, het is niet te geloven."

Voor de herdenkingsstenen hadden Roos en Hoogenbosch dus al flink wat informatie verzameld. De namen, geboorteplaatsen-  en data maar ook de plekken en momenten van overlijden waren al bekend bij ze. "Je ziet dan een naam maar dat zegt je dan niets. Wij wilden dat het jongens en meisjes werden van vlees en bloed. Dus dat je ook echt weet om wie het gaat", zegt Marieke Roos.

Kampen

"We vulden elkaar heel mooi aan. Marieke en Ina hebben veel lokale contacten en al heel veel verhalen verzameld. Ik vind het zelf interessant om bijvoorbeeld online te speuren naar informatie", zegt onderzoeker Roel Wittink. De verhalen maakten grote indruk op hem. "Alle 197 verhalen zijn heel schrijnend. Maar ik wil er wel twee uitlichten. De eerste gaat over de 57 die naar Mauthausen zijn afgevoerd. Zij hebben de meest vreselijke experimenten moeten ondergaan. Dat kun je je niet voorstellen", vertelt Wittink.

"De tweede groep die ik wil noemen gaat over een stuk of tien mensen die in allerlei kampen hebben gezeten", gaat Wittink verder. "Dan wordt zo'n kamp uiteindelijk bevrijd en dan zijn ze zo verzwakt en zo door ziekte aangetast. Sommigen wogen nog zo'n 30, 35 kilo. En die maken de bevrijding dan mee maar overlijden een paar dagen later alsnog. Ja, dat gaat door merg en been."

Aanvullen

De website is vanaf nu online. De initiatiefnemers hopen dat bezoekers de beschikbare  informatie kunnen aanvullen over de slachtoffers. "Neem contact met op ons op en verbreed het verhaal dat wij als een mooi begin hebben neergezet", legt Wittink uit. "Iemand is pas dood als hij niet meer wordt genoemd. Dus als hij breeduit wordt genoemd dan leeft hij, in ieder geval digitaal, verder."